İki nüvə dövləti qarşı-qarşıya: Hindistan-Pakistan gərginliyi nə ilə nəticələnəcək?
Hindistan və Pakistan arasında uzun illərdir davam edən Kəşmir münaqişəsi son hadisələrlə birlikdə yenidən regional gündəmin əsas məsələlərindən birinə çevrilib. Münaqişənin kökləri tarixi, dini və siyasi amillərə dayansa da, digər tərəfdən, Kəşmir bölgəsinin geostrateji əhəmiyyəti də bu qarşıdurmanı daha da mürəkkəbləşdirir. Ərazinin həm təbii resurslar, həm də strateji mövqe baxımından önəmli olması, tərəflərin geri çəkilmək istəməməsinə səbəb olur.
Bu gərginliyin davam etməsi Hindistan və Pakistanın nüvə gücünə sahib olması səbəbilə tammiqyaslı müharibəyə çevrilməsi ehtimalını azaltsa da, lokal səviyyədə hərbi qarşıdurmaların və yeni insidentlərin baş verməsi riskini artırır. Beləliklə, Kəşmir münaqişəsi təkcə iki dövlətin münasibətlərinə təsir etmir, eyni zamanda bütövlükdə regionun təhlükəsizliyi və sabitliyi üçün ciddi təhdid mənbəyi olaraq qalır.
Türkiyəli politoloq Ali Fuat Gökçe sözügedən münaqişə barədə fikirlərini Crossmedia.az-la bölüşüb: “Məlum olduğu kimi, Kəşmir bölgəsində yerləşən Pahalgam şəhərində aprelin 22-də Dirəniş Cəbhəsinin həyata keçirdiyi terror hücumu nəticəsində 26 turist həyatını itirmişdi. Hücum bölgədə böyük rezonans doğurmuş və ictimaiyyətdə ciddi narahatlıq yaratmışdı. Bu qanlı hadisədən sonra Pakistan və Hindistan arasında onsuz da gərgin olan münasibətlər daha da kəskinləşdi. Hindistan hökuməti cavab olaraq, 1960-cı ildə imzalanmış və hər iki ölkə arasında su ehtiyatlarının bölüşdürülməsini tənzimləyən İnd Suları Sazişini dayandırdığını elan etdi. İnd çayı və onun qolları Pakistan üçün həyati əhəmiyyətə malikdir. Çayın sularının böyük hissəsi Hindistan ərazisindən axaraq Pakistana keçdiyi üçün, Hindistanın atdığı addımlar Pakistanın su təhlükəsizliyi baxımından ciddi problemlər yarada bilər. Su resurslarının idarə olunması məsələsi bu iki ölkə arasında onsuz da mövcud olan etimadsızlığı daha da artırır”.
Müsahibimiz söyləyib ki, Kəşmir bölgəsi yalnız su resursları baxımından deyil, həm də coğrafi mövqeyinə görə olduqca strateji əhəmiyyət daşıyır: “Şimal-cənub istiqamətində bu ərazi Orta Asiyanı cənuba — Oman dənizinə, Bəsrə körfəzinə və Hind okeanına bağlayan mühüm ticarət və nəqliyyat dəhlizi üzərində yerləşir.Bundan əlavə, şərq-qərb istiqamətində Kəşmir bölgəsi Çinin "Bir Kəmər, Bir Yol" təşəbbüsü çərçivəsində inşa edilən Çin-Pakistan İqtisadi Dəhlizi (CPEC) üçün də həyati əhəmiyyətə malikdir. Bu səbəbdən Kəşmir yalnız Hindistan və Pakistan arasında deyil, həm də daha geniş regional və qlobal maraqlar üçün kritik bir bölgədir.
Tərəflər uzun onilliklər boyunca Kəşmir məsələsində razılığa gələ bilməmiş, nəticədə bölgədə dəfələrlə qanlı qarşıdurmalar və müharibələr baş vermişdir. Beynəlxalq cəmiyyətin vasitəçilik səylərinə baxmayaraq, problemin köklü həlli hələ də mümkün olmayıb. Mövcud vəziyyətin daha da gərginləşməsi iki ölkə arasında qısa müddətli hərbi qarşıdurmaların baş verməsinə səbəb ola bilər. Bununla belə, vəziyyətin tam miqyaslı, qlobal müharibəyə çevrilmə ehtimalı hazırkı şərtlərdə olduqca aşağı qiymətləndirilir. Ən real ssenari isə bölgədə müəyyən bir müddət davam edəcək lokal və regional gərginlikdir. Qeyd etmək lazımdır ki, Hindistan və Pakistan hər ikisi nüvə silahına sahib ölkələrdir. Bu faktor isə bir tərəfdən təhlükəni artırsa da, digər tərəfdən tərəflər arasında qarşılıqlı çəkindirmə siyasətinin formalaşmasına və genişmiqyaslı müharibənin qarşısının alınmasına xidmət edir”.
Ləman Həsənova
17:15 27.04.2025
Oxunuş sayı: 15175
