Yaxın Şərq
Suriya-Türkiyə genişmiqyaslı müdafiə sazişi nələri vəd edir?
Suriyada 2011-ci ildən başlayan və regionun siyasi mənzərəsini tamamilə dəyişən vətəndaş müharibəsi, Yaxın Şərqin ən böyük humanitar və siyasi fəlakətlərindən biri olub, 61 illik Əsəd rejimini süquta uğratdı. Beləcə, Bəşər Əsəd ölkədən qaçdı və bu devrilmə, yalnız uzunmüddətli bir hakimiyyət rejiminin bitməsi, xalqın qələbəsi deyil, eləcə də siyasi cəhətdən bir novatorluq dövrünün başlanğıcı deməkdir. Belə ki, son dövrlər də Türkiyə ilə Suriya arasında münasibətlərin normallaşması müşahidə olunur. Elə fevralın 4-ü Suriya keçid hökumətinin prezidenti Əş-Şaranın prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın dəvəti ilə Ankaraya səfər etməsi buna bariz nümunədir. Görüşün mövzusuna iki ölkə arasında genişmiqyaslı müdafiə sazişinin müzakirəsi və Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələrinin Suriyada bazalar qurması, Türkiyə ordusunun yeni Suriya məsuliyyət zonasına keçirəcəyi birgə təlimlərin koordinasiyası daxildir. Maraqlıdır, sözügedən proseslər və genişmiqyaslı müdafiə sazişi nələri vəd edir?
Mövzu ilə bağlı politoloq Sultan Zahidov Crossmedia.az-a açıqlamasında qeyd edib ki, görüşdə bir sıra məsələlər müzakirə olunsa da, əsas predmet iki ölkə arasında imzalanacaq müdafiə sazişidir:
"Sözügedən müdafiə sazişi, kifayət qədər əhəmiyyətlidir. Bu da onunla izah olunandır ki, müdafiə sazişi, həm iki ölkənin yalnız siyasi, iqtisadi sahədə deyil, hərbi sahədə də əməkdaşlığının bünövrəsini qoyacaqdır, həm də Türkiyənin Suriyada nüfuz sahibi olduğunun göstəricisidir. Belə bir məqamda ağıla gələn ilk məsələ, Suriyanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsidir. Məlumdur ki, Suriyanın təxminən üçdə biri hələ də YPG və PKK qruplaşmalarının nəzarətindədir. Türkiyə və Şam rəhbərliyi isə bu qruplaşmaların tərk-silah olmasını istəyirlər. Bu baxımdan, iki ölkənin maraqları qeyd olunan qruplaşmaların neytrallaşdırılması istiqamətində üst-üstə düşür. Ümumiyyətlə, qruplaşmaların fəaliyyəti və ən son irəli sürdükləri Şam dövlətinin tanınmaması kimi şərtləri qəbuledilməzdir".
İki ölkə arasında müzakirə mövzusu olan sazişlə bağlı digər ölkələrin reaksiyasına gəlincə isə politoloq əlavə edib ki, bu sazişdən ən çox narahat olan ölkə, ABŞ olacaqdır: " Çünki sözügedən qruplaşmaların arxasında duran güc məhz ABŞ-dir. Perspektivdə isə Vaşinqton hər dəfə çalışacaq ki, sazişin bəndlərindən hər hansısa biri Amerikanın dəstəklədiyi qruplaşmalara qarşı yönəlməsin. Bunun üçün ABŞ istər siyasi, istərsə də iqtisadi istiqamətli müxtəlif təzyiq alətlərini işə sala bilər. Bəhs edilən qruplaşmaların məhz bu günə qədər Suriya ərazilərində qalmasının da əsas səbəbi ABŞ-dir. Lakin Türkiyə yenə də çalışacaq ki, ABŞ ilə bu baxımdan ortaq məxrəcə gəlməyi bacarsınlar.
Aytac Kərimova
17:21 05.02.2025
Oxunuş sayı: 829
