Ekspert: Abituriyentlərin aldadılması halları geniş yayılıb, bu artıq sosial təhlükə mənbəyidir
Son illər abituriyentlərə "daxil etmə zəmanəti", "xüsusi kvota" və "gizli siyahı" vədləri ilə yaxınlaşan saxta təhsil vasitəçilərinin sayı artmaqdadır. Təəssüf ki, bu cür fırıldaqçılıq hallarının çoxalması təhsil sektorunda ciddi sosial təhlükəyə çevrilib. Mütəxəssislər bu vəziyyəti həm informasiya boşluğu, həm də sistemsiz maarifləndirmə ilə əlaqələndirirlər. Valideynlərin bir qisminin qeyri-real vədlərə inanaraq dələduzların tələsinə düşməsi isə problemin daha da dərinləşməsinə səbəb olur.
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirib ki, təhsil sahəsində baş verən bu cür fırıldaqların əsas səbəbləri arasında qeyri-rəsmi, nəzarətsiz tədris strukturlarının yayılması, repetitorlar və saxta “təhsil mütəxəssisləri”nin ailələrə yanlış vədlər verməsi dayanır. “Daxil etmə zəmanəti”, “xüsusi kvota”, “gizli siyahı” kimi ifadələrlə təqdim olunan bu saxta xidmətlər nəticəsində ailələr aldadılır, sonra isə fırıldaqçılar yoxa çıxırlar.
K.Əsədov qeyd edib ki, Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) və Təhsil Nazirliyi müəyyən məlumat resursları təqdim etsə də, bu məlumatlar əhalinin böyük hissəsinə çatmır və ya texniki formada təqdim olunduğu üçün anlaşılmır: “Bu da fırıldaqçılar üçün fürsət yaradır. Valideynlərin bir qismi isə təhsili status rəmzi kimi gördüyü üçün istənilən yolla övladını universitetə daxil etdirməyə çalışır və reallıqdan uzaq vədlərə inanır”.
Ekspert vurğulayıb ki, Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, ali məktəblərə qəbul yalnız DİM-in təşkil etdiyi imtahanlarla həyata keçirilir: “Heç bir fiziki və ya hüquqi şəxs abituriyenti balla qəbuldan kənar ali məktəbə daxil edə bilməz. Bu səbəbdən belə vədlər verən hər kəs dələduzluqla məşğuldur və hüquqi məsuliyyət daşıyır”.
Ekspert çıxış yolunu sistemli dəyişikliklərdə görür:
“Əvvəla, abituriyentlər üçün vahid rəqəmsal informasiya platforması yaradılmalıdır. Bu platformada qəbul prosesi, ixtisas seçimi, keçid balları, universitetlər üzrə statistikalar və ixtisasların əmək bazarındakı vəziyyəti aydın, sadə və interaktiv formada təqdim edilməlidir. Eyni zamanda, məktəblərdə yuxarı sinif şagirdləri üçün ‘Qəbul Məsləhətçisi’ vəzifəsi təsis olunmalıdır ki, onlar ixtisas seçimi və sənəd qəbulu ilə bağlı peşəkar yönləndirmə təmin etsinlər. Bununla paralel olaraq, valideynlər üçün maarifləndirici seminarlar və vebinarlar təşkil edilməlidir. Bu tədbirlərin həm məktəblər, həm də yerli təhsil idarələri səviyyəsində icrası vacibdir”.
Ekspert hüquqi tədbirlərin də gücləndirilməsini vacib sayır:
“Belə dələduzluq hallarına qarşı Cinayət Məcəlləsinin 178-ci (dələduzluq), 320-ci (sənədlərin saxtalaşdırılması), 312-ci (rüşvət vermə və alma) maddələri ilə ciddi tədbirlər görülməlidir. Hazırda belə hallar baş verdikdə cəmiyyətin əksəriyyəti onları ‘təbii hal’ kimi qəbul edir və şikayət etmir. Bu da belə cinayətlərin yayılmasına yol açır. Təhsil Nazirliyi və DİM bu istiqamətdə ictimaiyyətə açıq şəkildə xəbərdarlıq etməli, konkret halları araşdırıb ifşa etməlidir”.
Ekspert sonda xəbərdarlıq edir ki, bu sahədə islahatlar aparılmazsa, nəticələr təhlükəli ola bilər:
“Valideynlər və abituriyentlər arasında təhsilə inam zədələnəcək, qeyri-rəsmi mexanizmlər güclənəcək, sosial ədalətsizlik dərinləşəcək. Ona görə də təhsilin şəffaflığı və hüquqi müdafiəsi yalnız qanunla deyil, ictimai məsuliyyət və maariflənmə ilə də təmin olunmalıdır. Bu isə ancaq təhsil siyasətinin dürüstlük və şəffaflıq üzərində qurulması ilə mümkündür”.
Nihat Tahirov
17:31 22.05.2025
Oxunuş sayı: 659
