Orta dəhliz üzrə daşınmalar artıb
Anadolu Ajansın yaydığı məlumatlara görə, son 2024-cü ilin 11 ayında (yanvar-noyabr) Orta dəhliz üzrə daşınmalar 63 faiz artaraq 4.1 milyon tona, o cümlədən, konteyner daşınmaları 2.6 dəfə artaraq 50.5 min TEU-ya çatıb.
Dəfələrlə yerli və xarici mətbuatda, beynəlxalq hesabatlarda Orta dəhlizin əhəmiyyətliliyi haqqında qeyd edilənlər, artıq reallığa çevrilməkdədir. Hələ, 2024-cü ilin iyul ayında Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Şuşada “Nəqliyyat, bağlantı və iqlim fəaliyyəti vasitəsilə dayanıqlı gələcəyin qurulması” mövzusunda təşkil edilən Türk Dövlətləri Təşkilatının qeyri-rəsmi Zirvə görüşündə səslənən fikirlər də Orta dəhlizin perspektivlərinin daha yüksək olduğunu göstərir. Zİrvə görüşündə imzalanan “Qarabağ Bəyannaməsi”ndə də beynəlxalq ticarət əlaqələrinin təməl daşı kimi Avropa-Türkiyə-Cənubi Qafqaz-Mərkəzi Asiya-Çini birləşdi-rən Trans-Xəzər Beynəlxalq Şərq-Qərb Orta Dəhliz vasitəsilə üzvlər arasında regional əlaqəni və inteqrasiyanı gücləndirmək, nəqliyyat əməliyyatlarını, gömrük prosedurlarını optimallaşdırmaq və sürətli rəqəmsallaşmanı təmin etmək üçün üzv dövlətlər arasında əməkdaşlığın daha da gücləndirilməsi qeyd edilmişdir. Sənəddə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin modernləşdirilməsi, Türk dövlətlərində bərpaolunan geniş enerji potensialı, Azərbaycan-Qazaxıstan-Özbəkistan enerji sistemlərinin qarşılıqlı əlaqələndirilməsi layihəsi (Yaşıl dəhliz) və digər çoxsaylı məsələlər yer alıb ki, bu da nəqliyyat-logistika HUB-ı kimi Azərbaycanın imkanlarını, üstünlüklərini ifadə edir, eləcə də bu HUB-da Orta dəhlizin əhəmiyyətini bir daha vurğulayır.
Orta dəhlizin sosial-iqtisadi və strateji əhəmiyyəti haqqında nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların açıqlamaları, hesabatları da qeyd edilənləri bir daha təsdiq edir. Orta dəhlizin əhəmiyyəti və perspektivləri, hələ 2023-cü ilin noyabr ayının sonlarında Dünya Bankının ABŞ-da nəşr olunan “Middle Trade and Transport Corridor: Policies and Investments to Triple Freight Volumes and Halve Travel Time by 2030” adlı hesabatında geniş şərh edilibdir. Bu günlərdə isə, dəhlizin əhəmiyyəti, dəhlizdən gözləntilər “Moody’s” Beynəlxalq reytinq agentliyinin hesabatında bir daha vurğulanıb.
05 iyul 2024-cü il tarixində Sinqapurda yayılmış hesabatda qeyd edilir ki, Avropa və Asiya arasında mühüm nəqliyyat qovşağı kimi Orta Dəhlizin artan nüfuzu iqtisadi perspektivlərə təkan verir və bunun təsiri zaman keçdikcə hiss olunacaq.
Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunda (Orta Dəhliz kimi də tanınır) artan fəallıq nəqliyyat və logistika sektorunda güclü performansın əsasını təşkil edir. Çin və Aİ arasında ticarət üçün alternativ kanal kimi marşrutun artan əhəmiyyətini nəzərə alaraq, bu sektorda gələcək artım perspektivləri iqtisadiyyatın daha da şaxələndirilməsinə öz dəstəyini göstərəcəkdir. Öz növbə-sində, daha böyük və şaxələndirilmiş nəqliyyat və logistika sektoru Azərbaycanın xarici və daxili şoklara qarşı dayanıqlığını artıracaq, investisiya və kredit profilini gücləndirməklə iqtisadiyyata daha çox müsbət təsir göstərəcəkdir.
“Moody’s” Beynəlxalq reytinq agentliyi də qeyd edir ki, əvvəllər münaqişəli olan, indi işğaldan azad edilmiş bölgələrdə aparılan genişmiqyaslı tikinti-quruculuq işləri, yenidənqurma səyləri iqtisadi perspektivləri daha da gücləndirir. Yollar, magistral yollar və hava limanları kimi nəqliyyat obyektlərindən tutmuş, aqroparklar və sənaye parkları kimi istehsal obyektlərinə qədər genişmiqyaslı layihələrdə müxtəlif xarici sərmayədarların iştirak etdiyi bu bölgələrdə hazırda əhəmiyyətli kapital qoyuluşları və tikinti işləri aparılır. Hökumətin yüksək rəqəmsallaşdırılmış, xalis sıfır karbon emissiyalı zona yaratmaq strategiyası daha çox xarici investorların marağını dəstəkləyə bilər.
Beləliklə, Orta dəhliz yalnız bir daşıma marşurutu deyil, həm də iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə, investisiya cəlbediciliyinə təkan verən bir lokomotivdir. Və ən əsası, Orta dəhliz 1.0 trilyondan çox ÜDM-i olan Türk dövlətlərini birləşdirən bir layihə olaraq, Mərkəzi Asiya ölkələri və Xəzər dənizi üzərindən, Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə ərazisindən keçərək, Çindən Avropaya 12 gün ərzində 10 min deyil, 7 min kilometr məsafə qət etməklə daşınmaları həyata keçirməyə imkan verən bir dəyər zənciridir. Budur, qeyd edilənlər artıq konkret rəqəmlərdə də özünü doğruldur. Yanvar-noyabr ayları ərzində ümumi daşınmaların 63 faiz, konteyner daşınmalarının isə 2.6 dəfə artması dəhlizə beynəlxalq marağın və dəhlizin cəlbediciliyinin bariz nümunəsidir. Onu da qeyd edək ki, Orta dəhliz üzrə daşınmaların ildə 6 milyon tona qədər, o cümlədən 100 min TEU konteyner daşımalarına qədər artması nəzərdə tutulur.
Statistik mənzərə bir daha sübut edir ki, Azərbaycan dövlətinin nəqliyyat sektoru ilə bağlı siyasəti, nəqliyyat sektorundan gözləntilər müasir dövrün çağırışları ilə uzlaşır və yaxın gələcəkdə nəqliyyat-tranzit xidmətləri büdcənin əsas gəlir mənbələrindən birinə çevriləcəkdir.
Cross Media Təhlil Mərkəzi
10:35 19.12.2024
Oxunuş sayı: 7976
