2025-ci ilin büdcəsi: hansı yeniliklər gözlənilir?

Büdcə dövlət siyasətinin reallaşdırılmasının əsas aləti olub,  ölkənin və cəmiyyətin sosial-iqtisadi durumunu müəyyən edir. Bu mənada, ötən gün təsdiq edilən 2025-ci ilin dövlət büdcəsi yeni il və sonrakı illərdə ölkəmizdə sosial-iqtisadi siyasətin davam etdirilməsini təmin edəcəkdir. Büdcə ilə tanışlıqdan aydıən olur ki, 2025-ci ilin dövlət büdcəsi də, peşəkar şəkildə mükəmməl hazırlanıb və ölkəmizin qarşıdan gələn ildə, eləcə də bir təməl kimi ondan sonrakı illərdə də bütün sahələrdə dinamik tərəqqisinin maliyyə təminatını qarşılaya biləcəkdir.

2025-ci ilin dövlət büdcəsinin gəlirləri, 2024-cü illə müqayisədə 5.3% çox olmaqla,  38316.0 milyon manat təşkil edir və bu ÜDM-in 29.7%-i deməkdir. Büdcənin xərcləri isə 41367.6 milyon manat olmaqla, 2024-cü ilə nisbətən 4.1% çoxdur. Təbii ki, büdcə gəlir və xərclərinin artması bütün istiqamətlərdə həyata keçirilən layihə və proqramları daha da genişləndirməyə, maliyyə təminatı ilə bağlı daha cəsarətli qərarlar qəbul etməyə imkan yaradacaqdır.  

Hər zaman olduğu kimi, dövlət büdcəsi qarşısında əsas prioritetlər sosial məsələlər, müdafiə və təhlükəsizlik xərcləri, eləcə də və işğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpasıdır. Təhsil, səhiyyə, sosial müdafiə və sosial təminat sahələrində də xərclərin artırılması nəzərdə tutulur. Belə ki, 2025-ci ilin dövlət büdcəsinin 41%-ni sosial yönümlü xərclər təşkil edəcək ki, bu da 2024 cü ilin dövlət büdcəsi ilə müqayisədə 9.0%  və ya 1,37 milyard manat çoxdur. 2025-ci ilin büdcəsində, 2024-cü illə müqayisədə, təhsil xərcləri 8.8% çox olmaqla 4.95 milyard manat, səhiyyə xərcləri 7.0% çox olmaqla 2.0 milyard manat, elm xərcləri 3.5% çox olmaqla 0.24 milyard manat, sosial təminat xərcləri 9.7% çox olmaqla 4,81 milyard manat nəzərdə tutulub.    

İndiki dövrdə daha çox insanları düşündürən məsələlərdən biri işğaldan azad edilmiş ərazilərə Böyük Qayıdışla bağlı məsələlərdir. Ərazilən bərpası, minalardan təmizlənməsi, məskunlaşmanın təmin olunması, insanların azad edilmiş ərazilərə sərbəst gediş-gəlişinin təmin olunması kimi məsələlərdir. Bildiyimiz kimi, artıq 100 yaşayış məntəqəsinin təməli atılıb, bəzi şəhər və kəndlərimizə keçmiş məcburi köçkünlər qayıdıblar və cari ilin sonuna qədər daha 20 min keçmiş məcburi köçkünün doğma yurdlarına qaytarılması nəzərdə tutulub. 2026-cı ilin sonuna kimi isə 140 min keçmiş məcburi köçkün və qaçqının qayıdışı təmin olunacaq. Təbii ki, bütün bunlar ayrılan vəsaitlərin və planlı şəkildə həyata keçirilən tədbirlərin nəticəsidir. Onu da qeyd edək ki, 2020-ci ildən başlayaraq 2025-ci il də daxil olmaqla dövlət büdcəsindən bərpa-quruculuq işlərinə ümumilikdə 22 milyard manata yaxın, o cümlədən yalnız 2025-ci ildə 4 milyard manat vəsait ayrılıb. Böyük Qayıdış çərçivəsində keçmiş məcburi köçkünlərin işğaldan azad olunmuş ərazilərə köçürülməsi prosesi uğurla davam etdirilir və bu günədək 2417 ailə - 9306 nəfər həmin ərazilərə köçürülüb.

Ümumilikdə büdcənin ilkin təhlilindən görünür ki, təkmil hazırlanıb və dövlətin qarşıya qoyduğu sosial-iqtisadi, müdafiə və təhlükəsizlik, siyasi-mədəni və s. bütün vəzifələri uğurla icra etməyə imkan verəcəkdir.   
Onu da qeyd edək ki, gələn ilin büdcəsinə, Dövlət Neft Fondundan 14.5 milyard manata yaxın ayırmalar nəzərdə tutulub. Bu ilki büdcədə neftin qiyməti 70 dollar götürülübdür ki, bu da, demək olar ki, nəzərə alınacaq ən yuxarı həddir və ümid edirik ki, ən azı qarşıdakı ildə Azərbaycan neftinin qiyməti 70 dollardan daha yüksək olar.

Cross Media Təhlil Mərkəzi