Qərb və Rusiyanın savaşı: Ukraynanın trilyon dollarlıq sərvəti

Ukrayna-Rusiya müharibəsi dünya gündəmində geniş işıqlandırılsa da, münaqisənin iqtisadi aspektlərinə dair bəzi mühüm məqamlar diqqətdən kənarda qalır. Ukrayna ərazisində yerləşən 20-dən çox nadir və bahalı mineral yataqları, o cümlədən kobalt, qrafit və xüsusilə litium tərkibli zinnwaldite, ölkənin iqtisadi potensialının əsasını təşkil edir. Bu yataqların emalı və istismalı 11.5 trilyon ABŞ dolları həcmində gəlir vəd edir və onlara olan qlobal tələbat ildən-ilə artır.

Xüsusilə, zinnwaldite yataqları Avropanın ümumi litium ehtiyatlarının üçdə birini təşkil edir. Litiumun çoxsaylı istifadə sahələri, xüsusilə elektromobillər və şarj olunan batareyalar üçün vacib xammal kimi rolu bu mineralların strateji əhəmiyyətini daha da artırır.

2016-cı ildən etibarən Ukrayna hökuməti ABŞ Dövlət Departamenti ilə bu yataqların istismarı ilə bağlı danışıqlar aparırdı və artıq yekun razılaşma əldə olunub. 2012-ci ilə qədər Ukraynanın bu istiqamətdəki əsas tərəfdaşı isə Rusiya idi.

Politoloq Əlimusa İbrahimov mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlamasında bildirir ki, “Rusiya-Ukrayna müharibəsi sözsüz ki, eyni zamanda Rusiya ilə Qərbin Ukraynanın təbii sərvətləri uğrunda apardıqları müharibədir. 11.5 trilyon dəyərində ölçülən bu qazıntı yataqları istənilən dövlətin və ya dövlətlər koalisiyasının gələcək ən azı 100 il boyunca stabil inkişafını təmin etmək imkanına malikdir. Bu gün qarşıduran tərəflərin elə əsas məqsədlərindən biri də bu sərvətlərə malik olmaqdır. Təbii ki, onlar açıq şəkildə bunu elan edərək Ukraynanın sərvətləri uğrunda müharibə apardıqlarını bəyan edə bilməzlər. Məhz buna görə də Rusiya Ukraynanın ona qarşı düşmən mövqe tutması, NATO və Avropa İttifaqına qoşulmasını əsas kimi göstərir. Qərb və ABŞ isə Ukrayna xalqına yardım etmək, onun bir daha Rusiya nəzarəti altına düşməsinin qarşısını almağa çalışdığını bildirir. Bu müharibənin nəticələrindən asılı olaraq Ukraynanın təbii sərvətlərindən istifadə edəcək qüvvənin kim olacağı aydınlaşacaq”.

Həqiqətən də Ukraynanın zəngin təbii sərvətləri, sınırları aşıb dünya iqtisadiyyatı və siyasəti üçün yeni mübarizə meydanına çevrilir. Hələlik tərəflər arasında qızgın müharibə davam edir. Politoloqun sözlərinə görə, “Rusiya hər keçən gün Ukrayna ərazisində işğal etdiyi sahələri genişləndirir. Rusiya prezidenti Vladimir Putinin hərbçilərlə son görüşündə gətirdiyi arqumentlər Ukraynanın heç də yaxşı vəziyyətdə olmadığını sübut edir. Amerikanın yeni seçilmiş Prezidenti Donald Trampın hakimiyyətə başlayacağı günə qədər Ukraynanın işğal olunmuş ərazisinin həcmi daha da artacaq. Deməli Rusiya Ukraynanın təbii sərvətlərini tamamilə ələ keçirmək istəyini reallaşdırmağa daha yaxındır. Bu sərvətlərin müəyyən hissəsi artıq Rusiyanın işğal etdiyi ərazilərdə yerləşir və Rusiya bəlkə də müharibənin bitməsini gözləmədən bu sərvətlərin istehsalına başlamaq haqqında layihələr qurur”.

Gözlənilən odur ki, Rusiyanın hal-hazırda Ukraynadan işğal etdiyi torpaqlardan heç bir qüvvə onu zorla çıxara bilməyəcək. Trampın “müharibəni bir gündə, hətta bir telefon zəngi ilə bitirə biləcəyi” haqqındakı sözü də seçkiqabağı kompaniyanın bir hissəsi kimi qiymətləndirilir.

Hazırda Ukrayna sərhədlərində gedən müharibə, sadəcə siyasi yox, eyni zamanda iqtisadi maraqlara dayanır və nəticəsində qalib gələn tərəfin Ukraynanın ərazisində gizlənmiş bu sərvətlər üzərində hökmdarlıq edəcəyi aydındır.

Nihat Tahirov