Nə Ukraynanın, nə də Qərbin başqa yolu yoxdur - AÇIQLAMA
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmisi Mariya Zaxarova bildirib ki, Vaşinqtonun Ukraynaya yeni yardım ayırması Vladimir Zelenski rejiminin əzabını uzatmaq istəyindən xəbər verir. Hansı ki, ABŞ Maliyyə Nazirliyi Rusiyanın dondurulmuş aktivlərindən əldə edilən gəlirləri hesabına Ukraynaya 20 milyard dollarlıq kredit ayırdığını açıqlamışdı. Bəs ABŞ-ın Ukraynaya ayırdığı yeni yardımın məqsədi nədir? Bu yardımların Ukraynadakı münaqişənin uzanmasına və ya həllinə təsiri necə ola bilər?
Məsələ ilə bağlı politoloq Əli Mustafa Crossmedia.az saytına açıqlamasında bildirib ki, ABŞ və nüvə silahına malik olan digər dövlətlər, ümumiyyətlə, Rusiya da daxil olmaqla Təhlükəsizlik Şurasının 5 daimi üzvü olan dövlətlər Ukraynanın təhlükəsizliyinə təminat veriblər:
"Budapeşt memorandumu ilə onlar Ukraynanın suverenliyini, ərazi bütövlüyünü qoruyacaqlarına vəd veriblər, bu, beynəlxalq müqavilə ilə əsaslanıb. Bu gün Amerika Birləşmiş Ştatlarının və digər dövlətlərin Ukraynaya etdiyi yardım, göstərdiyi dəstək hüquqi müstəvidə əslində həmin beynəlxalq müqavilədən irəli gələn öhdəlik kimi başa düşülməlidir. Eyni zamanda onların ikitərəfli razılaşmaları, strateji əməkdaşlıq, tərəfdaşlıq müqavilələri mövcuddur, amma bunun siyasi bir tərəfi də var. İndi Ukrayna böyük geopolitik savaşın məkanıdır, kollektiv Qərb orada güc sahibi olmaq istəyir, Rusiya isə Ukraynanı işğal etmək, özünün nüfuz dairəsi kimi qorumağa çalışır. Bu baxımdan da Ukrayna xalqı bu gün Qərblə əməkdaşlığa meyillidir və xüsusilə də Birləşmiş Ştatlardan daha çox gözləntiləri var. Prezident Zelenskinin də ən çox yardım istədiyi ölkə Birləşmiş Ştatlardır. Əvvəla Birləşmiş Ştatlara dünyanın ən super, zəngin və güclü dövləti deyə bilərik, yəni Birləşmiş Ştatların o imkanları var. Digər tərəfdən, ümumiyyətlə, Birləşmiş Ştatların sanki dünyada sülh və təhlükəsizliklə bağlı bir öhdəlikləri var, bu gün istənilən bir bölgədə gərginlik olanda ilk növbədə diqqətlər ABŞ-yə yönəlir, hamı onunla sanki dünyada sülhün təminatçısı kimi davranır. Bu baxımından da sözsüz ki, Ukraynanın ABŞ-dən gözləntiləri var. Artıq Bayden hakimiyyət adminstrasiyasının ömrü yekunlaşır və bu dönəmdə Bayden Ukraynaya əlindən gələn hərbi köməyi edir, çünki ola bilər ki, yanvarın 20-dən sonra Tramp fərqli bir siyasət yeritsin və hətta belə də ehtimal olunur ki, ümumiyyətlə, ABŞ bu tarixindən sonra Çinə qarşı mübarizə məsələsinə daha çox önəm versin, Ukrayna-Rusiya cəbhəsi isə Avropaya həvalə olunsun. Avropanın isə həm maliyyə, həm də hərbi baxımdan resursları ABŞ-dən zəifdir. Ona görə də sanki ABŞ bir növ özünün sonuncu vəfa borcunu yerinə yetirir, yardımlarını göstərir. Eyni zamanda Rusiyanın aktivlərinin dondurulması və ondan gələn faizlərin Ukraynaya verilməsinə dair Böyük yeddilik ölkələrinin də, Avropa İttifaqının da müvafiq qərarları var. Buna görə də düşünürəm ki, bu proseslər həmin razılaşmanın reallaşması məsələsidir.
Ukraynaya göstərilən bu dəstəyin Ukrayna hakimiyyətinin əzablarını uzatması məsələsinə gəldikdə isə politoloq qeyd edib ki, zatən nə Ukraynanın, nə də Qərbin başqa yolu yoxdur:
"Rusiya bu gün Ukraynanı işğal etmək istəyir və bu işğal dövlətlərin beynəlxalq hüquq prinsiplərinə ziddir, onların ərazi bütövlüyü, suverenliyinin pozulması deməkdir. Ukraynanı da kimlərsə müdafiə etməlidir, yalnız Qərb ölkələri deyil, dünyanın əksər demokratik dövlətləri Ukraynanı dəstəkləyir. Həmçinin Ukrayna demokratik inkişaf, avrointeqrasiya yolu seçib ki, bu da onların məsuliyyətini daha da artırır, yardımların göstərilməsi isə Ukraynanın mövqeyini gücləndirir. Ola bilər ki, bu, Rusiyanı ölkədən çıxartmaq üçün və yaxud məğlub etmək üçün yetərli deyil, amma bütün hallarda bu həm müttəfiqlərin bir vəfa borcu, həm də beynəlxalq hüquqdan irəli gələn öhdəlikləridir. Bu yardımlar sayəsində Ukraynanın bir qədər də dirənişi güclənir, Rusiyanın daha sürətlə irəliləməsinin qarşısı alınır. Eyni zamanda bu gün Ukrayna artıq özünün hərbi sənaye kompleksini yaradır, mümkündür ki, bir müddət sonra Ukraynanın öz silah-sursatları meydana gəlsin, Qərb dəstək göstərməsə və yaxud zəifləsə belə Ukrayna artıq özünü qoruyacaq bir silah-sursat istehsal edə biləcək. Ukrayna öz silahları ilə özünü qoruyana qədər Qərbdən gələn bu yardım və silah-sursat təchizatı Ukrayna üçün həyati əhəmiyyət daşıyır və Rusiyanın təcavüzünün qarşısını almağa, əngəlləməyə faydalıdır. Ona görə də düşünürəm ki, Ukraynanın əli nə qədər güclü olacaqsa, onun daxilindəki gərginlik də bir o qədər azalacaq. Ukraynada yalnız məğlubiyyət olarsa, daxili siyasi qüvvələr arasında polemika güclənə bilər. Amma Ukraynanın müdafiə imkanları güclü olduğu vaxtda düşünürəm ki, bu daxili ritorika zəif olacaq. Əslində bir razılaşma var ki, Ukraynada müharibə qurtarana qədər daxili siyasi, seçki və s. məsələləri dayandırılsın, ona görə də bu dəstək əslində o sabitliyə də bir formada köməkdir".
Gülşad İbrahimova
09:28 12.12.2024
Oxunuş sayı: 7264
