Dövlət büdcəsi: insanların rifah halının yüksəldilməsi əsas prioritetdir

Milli Məclis 2025-ci ilin büdcə zərfini qəbul etdi. Qəbul edilən büdcə zərfinə görə, 2025-ci ilin büdcə gəlirləri 38.3 milyard manat, xərcləri isə 41.4 milyard manat məbləğində nəzərdə tutulur. Bu isə o deməkdir ki, 2024-cü ilə nisbətən 2025-ci ildə büdcə gəlirləri 5.3%, büdcə xərcləri isə 4.1% artırılır. 2025-ci ilin büdcənin bır sıra özəllikləri də vardır ki, buna da büdcənin ümumi mahiyyətinə ekskurs edərək aydınlıq gətirək.       
Hər bir dövlətin uzunmüddətli dinamik tərəqqisinin əsasında bir sıra həlledici istiqamətlər dayanır ki, bunlardan da biri büdcə sistemidir. Məlumdur ki, büdcə sistemi dövlətin ümumi maliyyə sisteminin mühüm həlqəsi olmaqla, bütün səviyyələrdə dövlət hakimiyyəti orqanlarının funksiyalarının, vəzifələrinin icra olunmasının əsas maliyyə təminatı rolunu oynayır. Dövlətin funksiyalarının həyata keçirilməsində, dövlətin və cəmiyyətin iqtisadi və sosial cəhətdən inkişaf etdirilməsində ümumilikdə büdcə sisteminin, eləcə də onun ayrı-ayrı həlqələrinin mühüm əhəmiyyəti vardır.

Eyni zamanda, büdcə ilə onun bir sıra xərc istiqamətləri arasında qarşılıqlı əks əlaqə də mövcuddur. Məsələn, büdcədən sahibkarlığın inkişafına dəstək verilir, sahibkar da öz fəaliyyətini inkişaf etdirməklə daha çox qazanır və daha çox vergi ödəyir. Sanki dairəvi bir proses gedir, büdcə sahibkarlığı inkişaf etdirir, sahibkar da zəruri ödənişlərlə büdcənin doldurulmasına dəstək verir. Nəzərə alsaq ki, büdcənin tərkibində özəl sektor tərəfindən ödənilən vergi və digər məcburi ödənişlər kifayət qədər yüksək paya malikdir, onda uzun illərdən bəri ölkəmizdə sahibkarlığın inkişafı istiqamətində həyata keçirilən proqram və layihələrin nəticələrini müsbət dəyərləndirmək olar.

Təbii ki, hər bir dövlət konkret tarixi şəraitdən asılı olaraq formalaşan funksiyalarını icra etmək, qarşıya qoyduğu hədəflərə nail olmaq üçün müvafiq büdcəyə malik olmalıdır. Belə ki, dövlətin özünün sosial-iqtisadi, hərbi-siyasi vəzifələrini, funksiyalarını yerinə yetirmək üçün mərkəzləşdirilmiş pul vəsaiti fondu mövcud olmalıdır. Hətta, ictimai – iqtisadi formasiyalar dəyişəndə belə dövlətlərin vacib elementləri olan vergilər, qiymətli kağızlar və dövlətə xas olan sair xərclər kimi kateqoriyalar aktiv surətdə davam edir. Bütün bunlar dövlət büdcəsinin obyektiv bir iqtisadi kateqoriya kimi zəruri olmasını şərtləndirir. Məşhur Amerikalı siyasi xadim Benjamin Franklinin “Bu dünyada yalnız ölüm və vergilər qaçılmazdır” ifadəsi də, günümüzdə vergilərin toplandığı BÜDCƏNİN zəruriliyini bir daha təsdiq edir.

Əslində cəmiyyət büdcənin mahiyyətini tam mənası ilə dəyərləndirə bilsə, o zaman nə kölgə iqtisadiyyatı olar, nə də hər hansı vəsaitlərin büdcədən yayındırılmasına cəhdlər. 2025-ci ilin büdcəsi, həm də bu baxımdan diqqəti cəlb edir. Belə ki, 2025-ci ildə nəzərdə tutulan sosial islahatlar paketi 3 milyondan çox insanı əhatə edəcəkdir ki, bu da hər bir ailənin builki büdcədən bu və ya digər dərəcədə bəhrələnəcəyini deməyə əsas verir. Başqa sözlə desək, büdcə bütün evlərə gedib çataraq dövlətin qayğısını, dövlət-vətəndaş münasibətlərini, ölkəmizdə vətəndaşların rifah halının yüksəldilməsinin ən ümdə məsələ-lərdən olduğunu bir daha çılpaqlığı ilə ortaya qoyacaqdır.     

Cross Media Təhlil Mərkəzi