Sosial islahatlar ili: 2025-ci ildə sosial islahatlar daha çox insanı əhatə edəcək

“Mən hər bir azərbaycanlının prezidenti olacağam” söyləyərək, xalqın böyük əksəriyyətinin səsini qazanaraq Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilən İlham Əliyevin hakimiyyəti illərində sosial məsələlər, sosial sferanın inkişafı, əhalinin rifah halının davamlı olaraq yaxşılaşdırılması daim həyata keçirilən siyasətin prioritetlərinə daxil olub. Hər bir vətəndaşın mənafeyinə xidmət edən sosialyönümlü islahatlar ölkədə həyata keçirilən tədbirlərin önündə gedib. Dövlətin hər kəsi layiqli həyat səviyyəsi ilə təmin etmək vəzifəsi onun sosial xərclərinin yüksək həcmində də praktik ifadəsini tapır. Sosial xərclərin payı İsveçdə üçdə bir, AFR və İtaliyada dörddə bir, ABŞ və Böyük Britaniyada beşdə bir hissə təşkil edir. Azərbaycanda da 2011-ci ildən etibarən büdcə xərclərinin strukturunda sosialyönümlü xərclərin davamlı olaraq artırılması ölkəmizdə sosialyönümlü siyasəti bariz şəkildə təcəssüm etdirir.

Belə ki, 2025-ci ilin dövlət büdcəsinin layihəsində sosial müdafiə və sosial təminat xərcləri üçün 4 milyard 811 milyon manat proqnozlaşdırılıb ki, bu da 2024-cü illə müqayisədə 420.3 milyon manat və ya 9.6 faiz, 2023-cü ilin icrası ilə müqayisədə isə 530.3 milyon manat və ya 12.4 faiz çoxdur. Sosial müdafiə və sosial təminat xərclərinin dövlət büdcəsi xərclərinin tərkibində xüsusi çəkisi 11.6 faiz təşkil edir ki, bu da 2024-cü ilə müqayisədə 0.6 faiz-bənd çox, ümumdaxili məhsulun həcmində xüsusi çəkisi 3.7 faiz və ya 2024-cü illə müqayisədə 0,1 faiz-bənd çox olacaqdır. Bütün bunlar sosial sahəyə diqqət və qayğının, vətəndaş rifahının prioritet olmasının bariz nümunələri kimi dəyərləndirilə bilər. 

Dörd il əvvəl - 2018-ci il aprelin 11-də andiçmə mərasimində çıxışında dediyi möhtərəm Prezidentin söylədiyi “Hamımızın amalı ondan ibarətdir ki, ölkəmiz daha da güclənsin, daha da qüdrətli dövlətə çevrilsin, Azərbaycan vətəndaşları daha da yaxşı yaşasınlar” fikirlər real həyatda  öz təsdiqini tapmış reallıqdır. Dövlət başçısının rəhbərliyi ilə ölkəmizdə həyata keçirilən köklü sosial islahatlar vətəndaş rifahı və məmnunluğunun təminatı sahəsində inamlı addımların atılmasına, sosial müdafiə və sosial təminat, məşğulluq, əmək münasibətləri, tibbi-sosial reabilitasiya və sosial sahənin digər sektorları üzrə ciddi irəliləyişlərə imkan verdi.

Həssas əhali qruplarına dövlət qayğısı, xüsusilə şəhid ailələri, müharibə əlilləri, keçmiş məcburi köçkünlər və digər həssas qruplara hərtəfəli qayğının davamı Vətəndaş rifahının təminatı, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi ölkəmizdə reallaşdırılan sosial siyasətin ana xəttini təşkil edir. Əhalinin, xüsusilə həssas qrupların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi istiqamətində mütəmadi olaraq yeni qərarlar, qanunlar qəbul edilir, vətəndaşların daha yaxşı yaşaması, ölkəmizdə layiqli həyat səviyyəsinin təmin olunması istiqamətində ardıcıl tədbirlər reallaşdırılır.  
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusunun şanlı tarixi Zəfəri ilə başa çatan 44 günlük Vətən müharibəsi iştirakçılarına “Müharibə veteranı” adı verilərək onlara Prezidentin aylıq təqaüdünün təyin edilməsi daha bir sosial dəstək proqramı kimi ictimaiyyət tərəfindən rəğbətlə qarşılanır. Təqaüdün məbləği ilə bağlı fərqli yanaşmalar olsa da, bu, məbləğindən asılı olmayaraq DÖVLƏTİN VƏTƏNDAŞINA QAYĞISIDIR. Dövlət başçısının tapşırığına əsasən müharibə əlillərinin avtomobillə təminatı tədbirləri də uğurla davam edir ki, bu da sosial qayğının daha bir nümunəsidir.

Bütün bunlar, eləcə də adı çəkilməyən onlarla layihə və proqramlar ölkəmizdə həyata keçi-rilən sosial-iqtisadi siyasətinin mərkəzində vətəndaş rifahının təminatı məsələsinin dayandığını təsdiq edir. Məhz, ardıcıl şəkildə həyata keçirilən proqram və layihələrin nəticəsidir ki, yalnız 2023-cü ilin yanvar-dekabr aylarında ölkə əhalisinin nominal gəlirləri, 2022-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə, nominal ifadədə 12.8% artaraq 78,1 milyard manat, əhalinin hər nəfərinə düşən gəlirlər isə, orta hesabla 7.7 min manat təşkil etmişdir.  

                    Mənbə: https://economy.gov.az/storage/files/files/6244/7ApGkBl6wNXVGXK7gok9xGmqJUZhHTTRlJu3pVtQ.pdf

İlkin məlumatlara görə, 2024-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında ölkə əhalisinin nominal gəlirləri əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 6,1 faiz artaraq 61587,0 milyon manat və ya hər nəfərə orta hesabla 6039,2 manat olmuşdur. Əhalinin sərəncamında qalan gəlirləri 54335,4 milyon manat təşkil etmişdir.

Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat nazirliyi və Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatlarına görə, 2023-cü ilin yanvar-noyabr aylarında ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin orta aylıq nominal əmək haqqı 2022-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən 11.2 faiz artaraq 923.1 manat təşkil etmişdir. Əmək haqqı neft-qaz sektorunda 3479.2 manat, qeyri neft-qaz sektorunda 874.4 manat təşkil etmişdir. Dövlət müəssisələrində çalışan işçilərin əmək haqları 890.0 manat, özəl müəssisələrdə çalışan işçilərin əmək haqları isə 959.1 manat olmuşdur. O cümlədən, 2024-cü ilin yanvar-avqust aylarında muzdlu işçilərin orta aylıq nominal əməkhaqqı 2023-cü ilin müvafiq dövrünə nisbətən 8.0 % artaraq 997.1 manat təşkil etmişdir. 2024-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında əhalinin gəlirləri nominal ifadədə 2023-cü ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 6.1 % artaraq 61.6 milyard manat olmuşdur.

Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun gəlirləri də ilbəil artır ki, bu da sosial siyasətin reallaşdırılmasının əsas alətlərindən biridir. Fondun tərkibində məcburi dövlət sosial sığorta daxilolmaları da 2023-cü ildə 13 % və ya 613 mln. manat artaraq 5,2 milyard manata çatıb. Fondun xərcləri isə ötən il 16 % və ya 829 mln. manat çox olmaqla 6,8 milyard manat təşkil edib. Bu xərclərin 5,9 milyard manatını əhaliyə ödənişlər təşkil edib ki, bu da 2022-ci illə müqayisədə 16 % və ya 805 mln. manat çoxdur. 

2025-ci ildə DSMF-nin xərclərinin də 2024-cü illə müqayisədə 10.5% çox – 7,7 milyard manat təşkil edəcəyi proqnozlaşdırılır. Xərclərin strukturundə əsas yeri, yenə də əhaliyə ödənişlər tutacaq. Gələn il bu istiqamətdə xərclərin 2024-cü ilə nisbətən 10.5 % çox – 7.4 milyard manat olacağı gözlənilir.

Növbəti il, eyni zamanda, minimum əməkhaqqı və minimum pensiyanın artırılması, pensiyaların indeksləşdirilməsi proqnozlaşdırılır. Ümumilikdə, 2025-Cİ İLİN ƏVVƏLİNDƏN REALLAŞDIRILACAQ SOSİAL PAKET 3 MİLYON İNSANI ƏHATƏ EDƏCƏKDİR.

Bütün bunlar sosial sferada tədbirlərin davam etdirildiyini, sosial qayğının artacağını bir daha sübut edir. Aktiv məşğulluq proqramı, DOST xidmətləri və s. istiqamətlərdə də sosial addımlar davam etdirilir ki, bu da əhaliyə hərtərəfli dövlət qayğısının daha bir nümunəsidir.  Dövlət başçısının 2018-ci il avqustun 9-da imzaladığı Fərmanla Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində yaradılaraq 2019-cu ilin may ayında açılışı olan DOST Agentliyi – DOST KONSEPSİYASI AZƏRBAYCANIN MÜHÜM SOSİAL UĞURLARINDAN BİRİ KİMİ DƏYƏRLƏNDİRİLİR. 1 saylı Bakı DOST mərkəzinin açılışı mərasimində dövlət başçısının söylədiyi fikirlər, DOST-in əsl mahiyyətini ortaya qoyur: “Bizim siyasətimiz demək olar ki, DOST mərkəzlərində öz əksini tapır - islahat, innovasiya, korrupsiyaya, rüşvətxorluğa qarşı mübarizə, yeni texnologiyalar, gənclərin bu işlərə cəlb olunması, könüllülərin fəaliyyəti. Yəni, bu mərkəzlər müasir Azərbaycanın simasını əks etdirir və ölkəmiz məhz bu yolla inkişaf etməlidir. Müasirlik, yenilik, islahatlar, gənclərin bu işlərə böyük dərəcədə qoşulması ölkəmizin inkişafına xidmət göstərəcək”.

Cross Media Təhlil Mərkəzi