Prezident İlham Əliyevin UzA-ya müsahibəsinə analitik baxış
Prezident İlham Əliyevin Özbəkistanın Milli İnformasiya Agentliyinə (UzA) verdiyi müsahibə Azərbaycan ilə Mərkəzi Asiya regionu arasında formalaşan yeni əməkdaşlıq fəlsəfəsinin əhatəli şəkildə təqdim olunması baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu müsahibə iki dövlət arasında münasibətlərin cari səviyyəsini əks etdirmir, həm də regionun gələcək inkişaf trayektoriyasını müəyyənləşdirən strateji yanaşmaların konturlarını göstərir. Tarixi bağlar, mədəni ümumilik, iqtisadi tərəfdaşlıq və informasiya-diplomatik inteqrasiya Prezident İlham Əliyevin fikirlərində vahid sistem kimi təqdim olunur. Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələrinin artan geosiyasi çəkisi, ümumi regional maraqları və qarşılıqlı dəstəyi yeni mərhələnin əsas xüsusiyyətidir. Aşağıdakı məqalə Prezident İlham Əliyevin müsahibəsində vurğuladığı əsas istiqamətləri ümumiləşdirir, Azərbaycan–Mərkəzi Asiya münasibətlərinin strateji arxitekturasını analitik baxışla şərh edir və regionun gələcək əməkdaşlıq imkanlarını göstərir. Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında əlaqələrin dayanıqlı əsasını xalqın yaddaşına hopmuş ortaq tarixi köklər, dərin mədəni bağlılıq və ortaq türk kimliyi təşkil edir. Prezident İlham Əliyev müsahibəsində qeyd edir ki, bu bölgə artıq təkcə coğrafi deyil, strateji baxımdan bir-birini tamamlayan vahid məkan kimi çıxış edir. Müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində bu vahidliyin əhəmiyyəti daha da artır; çünki regionun enerji resursları, nəqliyyat imkanları və geopolitik mövqeyi qlobal ticarət, təhlükəsizlik və əməkdaşlıq xəritəsində xüsusi yer tutur. Azərbaycanın Qafqazda, Özbəkistanın isə Mərkəzi Asiyada möhkəmlənən siyasi nüfuzu bu məkanı strateji əməkdaşlıq üçün ideal platformaya çevirir. Qlobal güclər arasında gedən rəqabətin yeni konfiqurasiyası fonunda türk dövlətlərinin koordinasiyalı fəaliyyəti onların regional sabitlikdə aparıcı rolunu daha da artırır. Prezident İlham Əliyevin müsahibəsində xüsusi yer verilmiş məsələlərdən biri Azərbaycan və Özbəkistan arasında əlaqələrin institusional çərçivəsinin möhkəmləndirilməsidir. Bu baxımdan 2023-cü ilin avqustunda yaradılmış Ali Dövlətlərarası Şura mühüm dönüş nöqtəsi hesab olunur. Şura dövlətlərarası əlaqələrin siyasi səviyyədə, həm də iqtisadi, hüquqi və sosial sahələrdə koordinasiya olunmasına xidmət edir. Ali Şuranın fəaliyyəti iki ölkə arasında əməkdaşlığın uzunmüddətli strategiyasını müəyyənləşdirir, qarşılıqlı maraqları daha sistemli şəkildə əlaqələndirir və həyata keçirilən layihələrin davamlılığını təmin edir. Bu mexanizm Azərbaycan–Özbəkistan əlaqələrini və ümumilikdə Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində inteqrasiyanı daha çevik və effektiv edir. Prezident İlham Əliyevin müsahibəsində geniş yer verdiyi məsələlərdən biri Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında nəqliyyat-logistika dəhlizlərinin inkişafıdır. Regionun qlobal iqtisadiyyat üçün artan əhəmiyyətini müəyyən edən əsas amillərdən biri məhz tranzit imkanlarıdır. Azərbaycan bu istiqamətdə aparıcı mövqeyə malikdir və illərdir ki, Avrasiyanın mərkəzində yerləşən strateji nəqliyyat qovşağı kimi çıxış edir. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı, həmçinin Zəngəzur dəhlizi konsepsiyası Mərkəzi Asiya ölkələri üçün Avropaya ən qısa və təhlükəsiz çıxışı təmin edən mühüm xəttdir. Bu infrastruktur həm yükdaşımaları çərçivəsində, həm də regionun iqtisadi əlaqələrinin genişlənməsi baxımından son dərəcə böyük strateji əhəmiyyət kəsb edir. Mərkəzi Asiya ölkələri ilə Azərbaycanın bu sahədə əməkdaşlığı Avrasiyada yeni ticarət xəritəsinin formalaşmasına səbəb olur və regionu qlobal nəqliyyat sisteminin aparıcı mərkəzinə çevirir. Müasir dünya informasiya müharibələrinin, rəqəmsal təsirin və ictimai rəyin formalaşmasında media gücünün əhəmiyyətinin artdığı dövrdür. Prezident İlham Əliyevin müsahibəsində bu məsələ xüsusi vurğulanır. Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında media sahəsində əməkdaşlığın genişlənməsi informasiya mübadiləsinin operativliyini təmin edir, obyektiv jurnalistikanın möhkəmlənməsinə dəstək olur və region haqqında beynəlxalq informasiya məkanında düzgün təsəvvürlərin formalaşdırılmasına xidmət edir. Qeyri-hökumət təşkilatları arasında əməkdaşlıq da humanitar diplomatiyanın genişlənməsi baxımından mühüm rol oynayır. Gənclər, mədəniyyət, sosial sahələrdə həyata keçirilən birgə layihələr xalqlar arasında mənəvi yaxınlığı artırır və strateji tərəfdaşlıq üçün güclü ictimai baza yaradır. Bu, gələcəkdə daha geniş humanitar proqramların əsasını təşkil edir. Prezident İlham Əliyevin UzA-ya müsahibəsi Azərbaycan–Mərkəzi Asiya əməkdaşlığının yeni strateji mərhələsini tam şəkildə əks etdirən konseptual sənəd kimi qiymətləndirilə bilər. Tarixi, mədəni və geosiyasi birliyə söykənən münasibətlərin dərinləşməsi, Ali Dövlətlərarası Şuranın institusional rolu, nəqliyyat-logistika dəhlizlərinin genişləndirilməsi, media və vətəndaş cəmiyyəti müstəvisində əməkdaşlığın inkişafı regionun gələcəyinin daha dayanıqlı və inteqrasiya olunmuş model üzrə formalaşacağını göstərir. Bu müsahibə həmçinin onu nümayiş etdirir ki, Azərbaycan regional siyasətdə aktiv, konstruktiv və təşəbbüskar xətt yürüdən dövlət kimi Mərkəzi Asiya ilə münasibətlərə xüsusi strateji əhəmiyyət verir. Qarşıdakı illərdə bu əməkdaşlığın daha da dərinləşəcəyi, Avrasiyada yeni iqtisadi-siyasi reallıqlar yaradacağı və türk dövlətlərinin qlobal arenada mövqelərini daha da gücləndirəcəyi şübhə doğurmur.
Fərid Mustafayev
YAP Yasamal rayon Elm və Təhsil Nazirliyinin Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu üzrə ərazi partiya təşkilatının sədr müavini
13:15 17.11.2025
Oxunuş sayı: 5517
