Vaşinqtondan Tehrana uzanan körpü: İranla razılaşma nə vəd edir? - Politoloq
“Düşünürəm ki, biz İranla razılaşma əldə etməyə çox yaxınlaşırıq. İranla ciddi danışıqlar aparırıq. Biz ikinci mərhələyə keçmək və İranı təhdid etmək istəmirik” – ABŞ Prezidenti Donald Tramp bu fikirləri Qətərdə biznes liderləri ilə görüş zamanı səsləndirib.
Trampın sözlərinə görə, ABŞ-İran münasibətləri yeni mərhələyə keçə bilər. Onun nikbin açıqlaması tərəflər arasında uzun müddətdir davam edən gərginliyin azalma ehtimalını gündəmə gətirib. ABŞ Prezidenti əlavə edib ki, İran güclü və qüdrətli ölkəyə çevrilməlidir, lakin bu, nüvə silahı vasitəsilə baş verməməlidir.
Məsələ ilə bağlı politoloq Hüseyn İbrahimov Crossmedia.az-a fikirlərini şərh etdi. O bildirdi ki, son onilliklərdə ABŞ tərəfindən İrana qarşı davam edən sanksiyaların şahidi olmuşuq və bu müddət ərzində tərəflər arasında ciddi və mərhələli danışıqlar prosesini müşahidə etməmişik: “Lakin Donald Trampın hakimiyyətə gəlməsindən sonra situasiya dəyişdi. İranla bağlı mövcud sanksiyaların bir qismi qüvvədə qalsa da, Tehranın nüvə silahına malik olmaması ilə bağlı qəti mövqe saxlanılsa da, münasibətlərdə müəyyən yaxınlaşma və yumşalmaların müşahidə olunması siyasi gündəmə gəldi.
Hesab edirəm ki, bu, təkcə Tramp administrasiyasından irəli gələn bir təşəbbüs deyil, eyni zamanda İranın daxili siyasi mühitində baş verən dəyişikliklərin və yeni siyasi qüvvələrin yanaşmaları ilə də bağlıdır. ABŞ-İran münasibətlərinin indiyə qədərki gedişi İran tərəfini də müəyyən dərəcədə düşündürmüşdür. Xüsusilə, dünya miqyasında gedən proseslər, son illər ərzində Həmas və Hizbullah kimi qüvvələrə qarşı həyata keçirilən tədbirlər, ABŞ və İsrailin atdığı addımlar, İranı regionda danışıqlara yaxınlaşdıran amillərdən biri olub”.
Politolqun sözlərinə görə, eyni zamanda bu proseslər Həmas-İsrail qarşıdurması və Livan sərhədində baş verən hərbi-siyasi dəyişikliklər fonunda ABŞ tərəfindən səsləndirilən yeni çağırışlar İranı ciddi şəkildə düşünməyə vadar edib: “Bu nəticədə, tərəflər arasında üç dəfə görüş baş tutub. Növbəti görüş hələ baş tutmasa da, onun keçirilməsi gözlənilir.
Qeyd etmək lazımdır ki, əgər ABŞ Prezidenti bu istiqamətdə fikirlər səsləndirirsə, deməli, İran tərəfi ilə müəyyən razılaşmaların mövcud olması və ictimaiyyətə məlum olmayan diplomatik təmasların aparılması ehtimalı güclüdür. Məhz bu əsaslara dayanaraq Tramp öz fikirlərini ifadə edib. Bu isə onu göstərir ki, növbəti danışıqlarda tərəflər arasında daha aydın anlaşmanın yaranacağı ehtimalı artır”.
Ekspert sonda vurğuladı ki, bu proses, bir tərəfdən region üçün müəyyən sabitlik vəd etsə də, digər tərəfdən İranla ABŞ arasında münasibətlərin yumşalması baxımından əhəmiyyətlidir: “Trampın da dediyi kimi, “daha qüdrətli İran” anlayışı – nüvə silahından azad, nisbətən açıq bir rejimə keçid kimi başa düşülür və bu istiqamətdəki dəyişikliklər Tramp administrasiyasını maraqlandırır. Trampın paylaşdığı yazılar və şərhlərdən çıxış edərək demək olar ki, İran özü də müasir dünyanın gedişatında köhnə siyasi baxışlarla və mühafizəkar meyillərlə irəliləməyin çətin olduğunu anlayır.
Bu səbəbdən düşünürəm ki, təşəbbüs yalnız ABŞ-dan deyil, eyni zamanda İranın siyasi dairələrindən də qaynaqlanır. İran bunu bu gün açıq şəkildə səsləndirməsə də, müəyyən məsələlərdə razılaşma ehtimalı var. Növbəti raundda bu mövqe, çox güman ki, İran rəsmilərinin dilindən də ifadə olunacaq”.
Həmayıl Şükürlü
19:17 15.05.2025
Oxunuş sayı: 792
