KİV: ABŞ İranla bağlı güzəştlərə hazır olmalıdır
Aprelin 12-də ABŞ və İran rəsmiləri Tehranın nüvə proqramının məhdudlaşdırılması ilə bağlı danışıqları yenidən bərpa edəcək. Bu proses ABŞ Prezidenti Donald Trampın mart ayında İranın Ali Lideri Ayətullah Əli Xameneiyə ünvanladığı danışıqlar təklifindən sonra başlayır. “Çox böyük bir görüşümüz olacaq. Görək nə baş verəcək”, – deyə Tramp bildirib.
Crossmedia.az xəbər verir ki, bu barədə "Foreign Affairs" məlumat yayıb.
Məlumatda qeyd olunur ki, danışıqlarla bağlı ümidlər olsa da, ehtiyatlı yanaşmaq üçün kifayət qədər səbəb var. Belə ki, Tramp administrasiyası bir tərəfdən diplomatik mesajlar versə də, digər tərəfdən Tehrana qarşı təzyiqləri artırıb. Sanksiyalar daha da sərtləşdirilib, Yəməndə İranın dəstəklədiyi husilərə qarşı hava zərbələri endirilib.
Bundan əlavə, Tramp İrana nüvə proqramı ilə bağlı razılaşma üçün iki ay vaxt verib. Əks halda hərbi müdaxilə ilə hədələyib.
Ekspertlər xəbərdarlıq edirlər ki, ABŞ-İran arasında baş verə biləcək müharibə heç kimə fayda verməyəcək. Belə bir münaqişə Yaxın Şərqdə genişmiqyaslı böhrana səbəb ola bilər. İranın nüvə obyektlərinə mümkün zərbələr proqramı müvəqqəti dayandırsa da, bu, ölkəni nüvə silahı əldə etməyə daha da həvəsləndirə bilər.
Tramp administrasiyası “maksimum təzyiq” siyasətini davam etdirsə də, uğurlu diplomatiya üçün real məqsədlər müəyyənləşdirməlidir. 2015-ci il nüvə razılaşması İranın proqramının tam dayandırılmasını deyil, ciddi şəkildə məhdudlaşdırılmasını və beynəlxalq nəzarəti nəzərdə tuturdu.
Ekspertlərin fikrincə, əgər Tramp, həqiqətən, razılaşma əldə etmək istəyirsə, müəyyən güzəştlərə hazır olmalıdır. Məsələn, İranın bəzi nüvə və raket fəaliyyətlərini məhdud şəkildə davam etdirməsinə razılıq verə, bunun qarşılığında sanksiyaların bir hissəsini aradan qaldıra bilər.
Danışıqların Oman vasitəsilə keçirilməsi planlaşdırılır. Tərəflər burada birbaşa təmas quraraq danışıqların yekun məqsədlərini müəyyən etməyə çalışacaqlar. Tramp ilk prezidentlik dövründə olduğu kimi, şəxsi diplomatiyaya üstünlük verir və İran Prezidenti Məsud Pəzeşkiyanla birbaşa görüş arzusunda olduğunu dəfələrlə bildirib.
Analitiklərin fikrincə, belə bir görüş baş tutarsa, bu, ABŞ-də razılaşmaya qarşı olan siyasi qüvvələrin dəstəklənməsi baxımından Trampa əlavə üstünlük qazandıra bilər. Eyni zamanda, Trampın təzyiqləri müvəqqəti dayandırması qarşılığında İranın da uran zənginləşdirməni dayandırması təklif edilə bilər.
Nəticə etibarilə ABŞ və İran arasında uzun müddətdir davam edən gərgin münasibətlərə baxmayaraq, danışıqlar üçün hələ də imkanlar mövcuddur.
Qeyd edək ki, İran razılaşmaya iqtisadi səbəblərlə, Tramp isə siyasi irsini möhkəmləndirmək üçün ehtiyac duyur. Alternativ isə genişmiqyaslı və dağıdıcı müharibə ola bilər.
Fatimə Məmmədova
20:07 12.04.2025
Oxunuş sayı: 1397
