Yaxın Şərq

HƏMAS atəşkəsi qəbul etməyə hazırdır, amma İsrail razı deyil -Şərh

Fələstin-in HƏMAS təşkilatı Qəzza sektorunda 60 günlük atəşkəs barədə son təklifi heç bir düzəliş etmədən qəbul etməyə hazır olduğunu vasitəçilərə bildirib. Hərəkatın Qəzzadakı lideri Xalil əl-Hayyanın başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti bu həftə Qahirədə keçirilən görüşlərdə Qətər və Misir vasitəsilə İsrailə son təklifə qayıtmaq qərarını çatdırıb. Mənbələr bildirir ki, HƏMAS qoşunların çıxarılması və fələstinli məhbusların azad olunması ilə bağlı əvvəlki əlavə tələblərdən imtina edib, beləliklə təşəbbüs İsrailin tərəfinə ötürülüb.

Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən politoloq Zeynal Əmrəliyev bildirib ki, HƏMAS atəşkəs təklifini qəbul etmək istəyir ki, bir təşkilat kimi varlığını saxlasın. İkinci məqsədi isə 2026-cı il Fələstin Milli Şurasında keçiriləcək seçkilərdə iştirak etməkdir. Çünki HƏMAS özünü həm Ramallahda yerləşən hökumətə, həm İsrailə, həm də qərb ölkələrinə leqal bir siyasi təşkilat olaraq qəbul etdirmək istəyir. Yəni HƏMAS Fələstinin ictimai-siyasi həyatında iştirak etmək və hətta buna görə Qəzzada hakimiyyətindən əl çəkməyə belə hazırdır. İsrail girovlara azadlıq verilməsinə də buna görə razı ola bilər. HƏMAS-ın hazırda istədiyi yeganə məqsəd budur.

Amma İsrail bunu qəbul etmək istəmir. Təbii ki, İsrail HƏMAS-ın yenidən güc qazanacağını bilir və hərəkatın növbəti parlament seçkilərində qalib gələcəyini gözləyir. Əgər HƏMAS seçkilərdə üstünlük qazansa, Fələstin muxtariyyətində hakimiyyətin tamamilə HƏMAS-a keçməsi mümkündür. Hazırda 89 yaşı olan Mahmud Abbasın bir neçə ildən sonra muxtariyyətin rəhbərliyindən ayrılacağı gözlənilir və bu halda hakimiyyətin HƏMAS-ın əlinə keçməsi yeni bir təhlükə yarada bilər. İsrail tərəfi bunu heç bir şəkildə qəbul etmir və indiki məqamda HƏMAS-ın Fələstində hakimiyyətə gəlməsini istəmir.

Politoloq qeyd edib ki, əgər HƏMAS parlamentdə üstünlük qazansa, muxtariyyətin rəhbər seçkilərində də üstünlük HƏMAS-da olacaq. Yəni HƏMAS-ın üzvü Mahmud Abbasdan sonra Fələstin muxtariyyətinin yeni rəhbəri seçilə bilər. İsrailin böyük ehtimalla bu təklifi qəbul etməyəcəyi, müharibəyə başlayacağı və HƏMAS-ı yerli səviyyədə məhv etmək siyasətini həyata keçirəcəyi istisna edilmir. Bu isə Qəzzanın işğal prosesini sürətləndirə bilər.

Həmçinin digər Fələstin əraziləri – İordan çayının sahilləri və Şərqi Qüds – bir-birindən ayrılıb ki, bu da İsrail tərəfinin müdaxiləsi nəticəsində baş verib. Beləliklə, İsrail həm gələcək Fələstin dövlətçiliyini məhv edir, həm də muxtariyyət daxilində HƏMAS-ın hakimiyyətə gəlməsinin qarşısını alır. Bu proses çox mürəkkəbdir. Politoloq vurğulayır ki, indiki Netanyahu hökuməti İsraildə Tramp administrasiyası tərəfindən ciddi şəkildə müdafiə olunur. Buna görə də HƏMAS ehtiyatlı davranır və legitimliyini saxlamaq məqsədilə belə addımlar atır.