Paytaxtda havanın çirkliliyi 70%-dən artıqdır - EKSPERTDƏN XƏBƏRDARLIQ

Belə bir deyim var: “Ətraf mühiti qorumağa ehtiyac yoxdur, o özü özünü qoruya bilir.” Amma reallıq bunu göstərir ki, ətraf mühit davamlı olaraq çirkləndikdə, nəinki özünü qoruya bilmir, hətta bizə də zərər verir. İnsan fəaliyyəti nəticəsində yaranan çirklənmə təbiətin tarazlığını pozur və bizim sağlamlığımızı da təhlükə altına atır. Beləliklə, ətraf mühitin qorunması təkcə təbiətin deyil, həm də insanların rifahı üçün vacibdir. Mühit çirkləndikcə, təbii resurslar tükənir və ekosistemlər zərər görür, bu da gələcək nəsillər üçün böyük bir təhdiddir. Ölkəmizdə hava çirklənməsinin əsas səbəblərindən biri nəqliyyat vasitələrindən çıxan qazların atmosferə atılmasıdır.  Bu isə  ətraf mühitə və insan sağlamlığına mənfi təsir göstərir. Bəs belə olan halda hava çirkliliyinin azaldılması üçün hansı tədbirlər görülə bilər?

Crossmedia.az mövzu ilə bağlı Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Radiasiya Problemləri İnstitutunun baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü İslam Mustafayevə müraciət edib.

Ekspert ilk olaraq, Bakıda hava çirkliliyinin ümumilikdə 70%-dən yuxarı olduğunu vurğulayıb:

“Əsas çirkləndiricilər avtomobillərdir. Bunlar atmosferə karbondioksid, karbonmonoksid, azot oksidləri və kükürd dioksid kimi qazlar buraxır”.

Havanın çirkliliyini azaltmaq üçün üç əsas tədbir görülməlidir: Bunlara avtomobillərin texniki vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, benzinin keyfiyyətinin artırılması, yolların vəziyyətinin yaxşılaşdırılması və tıxacların azaldılması aiddir:

“Xaricdən gətirilən köhnə avtomobillər daha çox zərərli qaz çıxarır. Bu avtomobillərin texniki baxımının düzgün aparılması vacibdir. Çünkü köhnə avtomobillər mühərriklərim texniki nasazlıqları səbəbindən daha çox qaz çıxarır. Həmçinin, yüksək oktan ədədinə malik və daha təmiz benzin istifadə olunmalıdır. Məsələn, Avropa ölkələrində və Amerikada yüksək keyfiyyətli benzin istifadə olunur ki, bu da havanın daha az çirklənməsinə səbəb olur. Benzinin tərkibi düzgün olmalıdır ki, ətrafa çıxan zərərli qazların miqdarı minimuma ensin. Şəhər yollarının vəziyyəti yaxşılaşdırılmalı və tıxaclar azaldılmalıdır. Bu məqsədlə daha çox yol salınmalı və intelektual idarəetmə sistemi qurulmalıdır. Bakıda hər kvadrat kilometrə düşən yolların miqdarı və uzunluğu azdır və bu vəziyyəti düzəltmək üçün əlavə yollar tikmək lazımdır. Bu tədbirlər sayəsində tıxaclar azalar və nəticədə zərərli qazların miqdarı da azalacaqdır.”

Onun sözlərinə görə, bizim şəhərdə avtomobillərin sayı çox deyil:

“Bu say Avropa Birliyi ölkələrindən və Amerikadan 3-4 dəfə, hətta Qazaxıstan və Rusiyadan da azdır. Azərbaycanda hər 1000 nəfərə düşən avtomobil sayı 120-130-dur, Qazaxıstanda və Rusiyada bu rəqəm 350-330 civarındadır, Amerikada və Avropa Birliyində isə 500-dən çoxdur. Görün, nə qədər böyük fərq var? Buna baxmayaraq, həmin ölkələrdə hava çirkliliyi daha azdır. Buna səbəb alternativ yolların çox olmasıdır”.

Bizim şəhərdə, məsələn, Əhmədli və Bakıxanov qəsəbələri, 8-ci kilometr qəsəbəsi kimi böyük ərazilərdən Bakının mərkəzinə gəlmək üçün cəmi 3-4 yol var. Onların da biri daim təmirdə olur, digərləri isə dar və sıx olur. Buna görə də, hər kvadrat kilometrə düşən yolların miqdarı və uzunluğu Bakıda azdır və bu da tıxaclara səbəb olur. Tıxaclar isə ətraf mühitə atılan tullantıların miqdarını artırır:

“Bu problemin həlli üçün yolların çoxaldılması vacibdir. Daha çox yol salınmalı və mövcud yolların vəziyyəti yaxşılaşdırılmalıdır ki, tıxaclar və  ətraf mühitə atılan tullantıların miqdarı azalsın", - deyə o, fikrini yekunlaşdırıb.

Nəzrin Salmanova