Türkiyəli politoloq: Şimali Kiprdə heç bir dövlət xadimi bunu bacarmaz- MÜSAHİBƏ
Şimali Kipr Türk Respublikasında (ŞKTR) oktyabrın 19-da keçirilən prezident seçkilərinin yekun nəticələrinə əsasən Cümhuriyyətçi Türk Partiyasının sədri Tufan Erhürman qalib gəlib. Onun yaxın günlərdə vəzifəsinin icrasına başlayacağı gözlənilir. O özünün siyasəti ilə sələfi Ersin Tatardan fərqlənir. Bəzi ekspertlərin fikrincə, bundan sonra Türk dünyasındakı siyasi dinamikada ciddi dəyişikliklər ola bilər.
Türkiyəli politoloq, hüquqşünas Ferhat Aznevi bu barədə Crossmedia.az-ın suallarını cavablandırıb:
- Tufan Erhürmanın Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətində keçirilən prezident seçkilərində əhəmiyyətli fərqlə qalib gəlməsini və Kipr Türk xalqının iradəsinin seçki qutusunda bu şəkildə əks olunmasını necə qiymətləndirə bilərik?
- Doğrudur, seçici fəallığı aşağı idi. Halbuki əvvəlki prezident seçkilərində də fəallıq oxşar səviyyədə idi. Biz bu seçkidə müxalifətin iradəsini nəzərə almalıyıq.
- Yaxşı, bundan sonra nə olacaq?
- Tufan Ərhürman bir neçə müxalifət partiyasının, o cümlədən Türkiyə Cümhuriyyət Partiyasının ortaq namizədi kimi seçkilərə qatılıb və bu seçkilərdə əhəmiyyətli fərqlə qalib gəlib. Cənab Tufan Erhürman təcrübəli şəxsiyyətdir, əvvəllər millət vəkili və baş nazir vəzifələrində çalışıb. Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin xarici siyasətində ciddi dəyişikliklərə məruz qalacağına və ya oxunun dəyişəcəyinə inanmıram. Ümumiyyətlə, siyasi dəyişikliklər gözləmirəm. Çünki Kipr türkləri Rumların təhdidlərinə, terrorlarına, qorxutma siyasətlərinə, qırğınlarına baxmayaraq, yüzlərlə şəhidin qanı bahasına dirənərək siyasi yolla əldə etdikləri federativ dövlətə, daha sonra isə indiki cümhuriyyətə nail oldular. Şimali Kiprdə heç bir dövlət xadimi türkləri Kiprli Rumların və Rum terror təşkilatlarının dövlət pərdəsi altında qaldıqları o drammatik 1963 və 1964-cü illərə qaytaracaq addımlar atmaz və edə bilməz.
- Erhürmanın danışıqların davam etdirilməsinə çağıran seçkiqabağı bəyanatları diqqəti cəlb edirdi. Bu haqda fikirləriniz necədir?
- 1968-ci ildən danışıqlar davam edir, bəs niyə bu danışıqlar heç bir nəticə verməyib? Çünki həm Rum, həm də Kipr Rum tərəfi türklərin də Rumlar kimi adada bərabərhüquqlu, suveren və siyasi cəhətdən suveren xalq olması faktını qəbul etməkdən imtina edir. Birləşməni müdafiə edən azsaylı Kipr türk qardaşları 1960-64-cü illəri yaxşı bilməlidirlər. Bütün Kipr türkləri bilməlidir ki, Rum kəsiminə nəzarət edən Avropa İttifaqı üzvü olan Yunanıstan keçmişdə olduğu kimi hələ də Yunanıstanda yaşayan türkləri türk olaraq tanımır. Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinin (AİHM) Qərbi Trakyadakı türk azlığı ilə bağlı qərarlarından ən son misal gətirirəm: Sagir və Digərləri Yunanıstana qarşı, Ərizə Nömrə 34724/18 — 24 iyun 2025-ci il. Bu qərarda Yunanıstan türk azlığının adını belə tanımadığına görə təzminat üçün məsuliyyət daşıyırdı. Adada heç kim Kipr yunanları ilə günəşli, gözəl günlər gözləməməlidir. Kiprli yunanların verməkdən imtina etdiklərini, kiprli yunanlar da şübhəsiz ki, verməyəcəklər.
- Bəs, bu seçkidən Azərbaycan üçün hansı nəticələr çıxara bilərik?
- Azərbaycan Kipr türkləri ilə çox güclü həmrəylik nümayiş etdirir. İnanıram ki, bu daha da güclənəcək. Şimali Kiprin rəsmi xarici siyasətində ciddi dəyişiklik olmayacaq. O, beynəlxalq təşkilat olan Türk Dövlətləri Təşkilatında (TDT) da mövcudluğunu davam etdirəcək. TDT-yə üzv olan Türküstan və Qafqaz ölkələri üçün Türkiyə dənizə və bütün dünyaya açılan qapıdır, onların sərbəst çıxışını təmin edir. Türkiyənin dənizlərə sərbəst çıxışı üçün Şimali Kipr xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
13:27 21.10.2025
Oxunuş sayı: 815
