Rusiya və Ukrayna "əl sıxır"?: Türkiyə yenə masada
Müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində güc balansının sürətlə dəyişdiyi, regional münaqişələrin qlobal təhlükəsizlik gündəminin əsas prioritetinə çevrildiyi bir mərhələdə sülhün bərpası istiqamətində aparılan diplomatik təşəbbüslər hər zamankından daha böyük əhəmiyyət kəsb edir. Belə bir həssas prosesdə Türkiyənin fəal vasitəçi kimi ortaya qoyduğu mövqe və səylər beynəlxalq ictimaiyyətin xüsusi diqqət mərkəzindədir. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın “istəklilər koalisiyası”nın iclasında səsləndirdiyi son fikirlər isə Ankaranın həm regional, həm də qlobal təhlükəsizlik arxitekturasında oynadığı mühüm rolu daha bariz şəkildə nümayiş etdirdi.
Ərdoğan çıxışında Türkiyənin Ukrayna ilə Rusiya arasında ədalətli, davamlı və real nəticəyə yönəlmiş sülhün təmin olunması üçün bütün diplomatik imkanlarını səfərbər etdiyini vurğuladı. O, tərəflər arasında birbaşa dialoqun bərpasına və danışıqların səmərəli platformada keçirilməsinə yardım göstərməyə hazır olduqlarını bildirib. Bu kontekstdə İstanbulun növbəti potensial görüş məkanı kimi gündəmə gətirilməsi, Türkiyənin hər iki tərəflə etimad münasibətlərinə malik nadir ölkələrdən biri olduğunu bir daha təsdiq edir.
Bununla yanaşı, Ankara bu istiqamətdə yalnız siyasi vasitəçiliklə kifayətlənmir, həm də enerji və liman infrastrukturu daxil olmaqla praktiki mexanizmlərin yaradılması ilə bağlı model təklifləri irəli sürür. Bu təkliflər, atəşkəsin təmin olunmasına, habelə gələcək hərtərəfli sülh sazişinin müzakirəsinə münbit şərait yaratmaq baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Türkiyə Prezident Administrasiyasının Kommunikasiya İdarəsinin rəhbəri Burhanettin Duranın açıqlamaları da göstərir ki, Ankara həm diplomatik kanallar, həm də humanitar və texniki sahələrdə ardıcıl, çoxşaxəli fəaliyyətini davam etdirməkdə qərarlıdır.
Məsələ ilə bağlı politoloq Sultan Zahidov Crossmedia.az-la öz fikirlərini bölüşüb:
"Hazırda ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə Ukrayna və Rusiyanın mövqelərinin uyğunlaşdırılması prosesi davam edir. Məlum olduğu kimi, Donald Tramp tərəfindən irəli sürülmüş 28 maddəlik plan bu danışıqların əsasını təşkil edir. Bu planın bəzi maddələri Ukrayna üçün qəbuledilməz hesab olunurdu. Lakin Cenevrədə aparılan danışıqlar zamanı ABŞ Ukraynanın müəyyən maraqlarını nəzərə alaraq sənədə bir sıra dəyişikliklər edib. Hazırda planın yenilənmiş versiyası Moskvaya təqdim olunub və Rusiyanın buna verəcəyi rəsmi cavab gözlənilir. Mövqelərin çox sahədə üst-üstə düşməməsi danışıqları çətinləşdirir və bir sıra təzadlı məqamların ortaya çıxmasına səbəb olur. Ən çox müzakirə doğuran məsələ isə Ukraynanın suverenliyidir. Çünki 28 maddəlik ilkin versiyada yer alan bəzi müddəalar Ukraynanın suverenliyinə müəyyən suallar yaradırdı. Belə ki, Ukrayna ordusunun sayına limit qoyulması, ölkədə xarici hərbi qüvvələrin yerləşdirilməsinin qadağan edilməsi, NATO-ya üzvlüyün qarşısının alınması kimi tələblər Kiyev tərəfindən ciddi narahatlıq doğurur. Bütün bu diplomatik çətinliklərə baxmayaraq, Türkiyə çalışır ki, danışıqlar sonda konkret nəticə versin və tərəflər əvvəlki raundlarda olduğu kimi yenidən çıxılmaz vəziyyətə düşməsinlər. Məhz buna görə Ankara bu prosesdə vasitəçi rolunu aktiv şəkildə irəli sürür. Türkiyənin bu mövqeyi başadüşüləndir, çünki ölkənin uğurlu vasitəçilik təcrübələri mövcuddur.
Qara dəniz taxıl dəhlizi sazişinin imzalanması, eləcə də bu ilin iyununda əsir mübadiləsi razılaşmasının həyata keçirilməsi zamanı Türkiyənin mühüm rolu olmuşdu. Həmin dövrdə İstanbul danışıqların mərkəzinə çevrilmişdi".
Politoloq, bu baxımdan, Türkiyənin yenidən vasitəçilik təşəbbüsü ilə çıxış etməsinin təbii bir hal olduğunu qeyd edib: "Ankara çalışır ki, münaqişə sülh yolu ilə başa çatsın. Hər nə qədər bunun çətin olduğu görünsə də, həm Rusiya, həm də Ukrayna ilə balanslaşdırılmış münasibətlərə malik olması Türkiyənin danışıqlarda fəal iştirakını mümkün edən əsas amillərdəndir".
Elmir Heydərli
13:02 26.11.2025
Oxunuş sayı: 1014
