İslam Peyğəmbərinə edilən təhqirlər - Cavabımız nə olmalıdır?

Məhəmməd Peyğəmbər (s.ə.s.) haqqında çəkilən karikaturalar, sadəcə bir inancın müqəddəsinə qarşı yönəlmiş təhqir deyil, həm də qlobal miqyasda mədəni imperializmin, ikili standartların və islamofobiyanın bariz nümunəsidir. Bu cür karikaturaların müxtəlif Qərb jurnallarında dərc olunması, söz azadlığı adı altında həyata keçirilən ideoloji hücumun bir hissəsi kimi qiymətləndirilməlidir. Bu, nə azad düşüncədir, nə də sənət. Bu, açıq-aşkar təxribatdır. 

2005-ci ildə Danimarkanın “Jyllands-Posten” qəzetində yayımlanan karikatura bu təhqiramiz tendensiyanın başlanğıcı olub. Karikaturalardan biri İslam dünyasının müqəddəs şəxsiyyəti olan Peyğəmbəri başında bomba olan bir terrorçu kimi təsvir edir. Bu, İslamı terrorla eyniləşdirmək cəhdi deməkdir. Nəticədə 50-dən çox ölkədə etirazlar baş verib, 200-dən çox insan həyatını itirib, səfirliklər yandırılıb və diplomatik münasibətlər pozulub.

Fransanın “Charlie Hebdo” jurnalı isə bu təhqiri daha da irəli apararaq 2011, 2012 və 2015-ci illərdə Məhəmməd Peyğəmbəri alçaltmaq niyyəti ilə karikaturalar dərc edib. Bu hadisə, söz azadlığı ilə dini hörmət arasındakı balansın necə faciəvi şəkildə pozulduğunu göstərir. Jurnalın redaktoru Stefan Şarbonniye müsəlmanların dini hissələrinə qarşı bu cür satiranın “normal” olduğunu iddia edərək, məsuliyyətdən yayınmağa çalışıb. Halbuki bu, açıq şəkildə dini nifrəti qızışdırmaqdır. Bu beynalxalq hüquqa da ziddir. Qeyd edək ki, BMT-nin Mülki və Siyasi Hüquqlar Haqqında Beynəlxalq Paktının 20.2-ci maddəsinə əsasən, “ayrı-seçkiliyə, düşməçiliyə və ya zorakılığa təhriki özündə əks etdirərək dini nifrətə qulluq edən hər hansı təbliğat qanunla qadağan edilir” və bu, karikaturaların hüquqi baxımdan məhdudlaşdırılmasını əsaslandırır. 

2018-ci ildə Hollandiyada radikal sağçı siyasətçi Geert Wilders tərəfindən təşkil olunması planlaşdırılan “Məhəmməd Peyğəmbər karikatura müsabiqəsi” isə artıq bu təhqirin sistemli və siyasi məqsədli olduğunu sübut edir. Müsabiqə Pakistan və digər İslam ölkələrinin sərt etirazları nəticəsində təhlükəsizlik səbəbilə ləğv olunub.

Bundan əlavə, 2025-ci ilin iyul ayında Türkiyənin “Leman” jurnalında  Məhəmməd Peyğəmbər və Musa Peyğəmbər bombalanmış şəhərlər fonunda təsvir olunub. İstanbul Baş Prokurorluğu dərhal hərəkətə keçərək “dini dəyərləri alçaldan və cəmiyyətin mənəvi dəyərlərinə təhqir ehtiva edən materialların nəşri” ittihamı ilə cinayət işi açıb və jurnalın həmin sayı dövriyyədən çıxarılıb. Jurnalın əməkdaşları, o cümlədən karikaturanı çəkən şəxs və baş redaktor saxlanılıb. Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bu karikaturanı “alçaq təxribat” adlandıraraq məsələ ilə bağlı hüquqi tədbirlərin görüləcəyini bildirib.

Bütün bunlara hüquqi müstəvidə baxdıqda vəziyyət daha da acınacaqlıdır. Qərb cəmiyyətləri xristianlıq və yəhudiliklə bağlı ən kiçik tənqidə qarşı hüquqi və ictimai sipər çəkərkən, İslamla bağlı açıq-aşkar təhqirləri “satira” kimi təqdim edir. Bu “satira” anlayışı təəssüf ki, İslama qarşı cəsarətlidir.

Türkiyədə jurnalın tirajının yığışdırılması, məsul şəxslərin saxlanılması və dövlət başçısının “alçaq təxribat” ifadəsi ilə verdiyi reaksiya, bu cür təhqirlərə qarşı sərt mövqenin nümunəsidir.  Çünkü bu milyonlarla insanın inancına qarşı yönəlmiş hücumdur. 

Azərbaycan da zaman-zaman İslam dünyasının müqəddəs şəxsiyyəti Məhəmməd Peyğəmbərin təhqir olunması ilə bağlı və İslam müqəddəslərinə, İslam dinimizə, inancımıza qarşı yönəlmiş hücumlarla bağlı rəsmi səviyyədə etirazını bildirib.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin islamafobiya ilə bağlı dediyi sözlər bir daha bunu təsdiq edir: “Təəssüflər olsun ki, dünyada islamofobiya meyilləri sürətlə artmaqdadır. İslamın potensial təhlükə mənbəyi kimi aşılandığının, müsəlmanlara qarşı şübhə, ayrı-seçkilik və açıq nifrətin gündən-günə daha geniş yayıldığının şahidi oluruq”. Cənab Prezidentin dediyi kimi acınacaqlı haldır ki, hazırda islamofobiya özünü demokratik hesab edən bir sıra Qərb ölkələrinin dövlət siyasətinin tərkib hissəsini təşkil edir. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi də bu kimi hadisələri qınayan bəyanatlar yayır.

Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən ilahiyyatçı Ağa Hacıbəyli ilk olaraq bildirib ki, son günlərdə karikatura məsələsi bir daha gündəmə gəlib:

“Bu, milyonlarla insanı — həyatından, övladından daha çox Peyğəmbərini sevən müsəlmanları — dərindən sarsıdıb və sarsıtmaqda davam edir. Bu cür məqsədli təhqir hallarının yalnız bir dinə yönəlik olmadığını düşünmək yanlışdır. Əslində, bu, bəşəriyyətin mənəvi sərhədlərini görməməzlikdən gələn, insanlığın dəyərlərinə qarşı yönəlmiş bir hücumdur. Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) haqqında Qurani-Kərimin əl-Ənbiya surəsinin 107-ci ayəsində Uca Yaradan buyurur: “ Wa mā arsalnāka illā raḥmatan lil-ʿālamīn” yəni “(Ey Peyğəmbər!) Biz səni yalnız aləmlərə rəhmət olaraq göndərdik”. Bu ayə açıq şəkildə göstərir ki, Rəsulullah (s.ə.s.) yalnız bir xalqın və ya millətin peyğəmbəri deyil, bütün aləmlərə göndərilən bir rəhmət simvoludur”.

A. Hacıbəyli vurğulagıb ki, bu kimi karikatura cəhdlərini “ifadə azadlığı” adlandırmaq doğru deyil:

“Bu, sevgi deyil, nifrətin təşviqidir; bu söz azadlığı deyil, vicdanın boğulmasıdır. Başqalarının inancına hörmətsizlik, onların mənəviyyatına hücumdur. Bu heç bir dünyagörüşündə olmayan haldır. Biz bu gün ona qarşı edilən haqsızlıqlara, təhqirlərə  Quranın dili ilə Rəsulla yaşamaqla, İslamı yaxşı tanınmaqla, rəsmlə deyil, böyük əxlaqla cavab verməliyik. Çünkü Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) daşlanan, təhqir olunan zaman belə, nifrətlə deyil, mərhəmətlə cavab verdi. Taifdə başına daşlar atılanda belə, dua etdi: “Allahım onlara hidayət ver”. Bizim Peyğəmbərimiz elə bir şəxsiyyətdir ki, şəfqət, mərhəmət, sevgi və təqvada ən yüksək zirvədədir. O, ümmətinə və insanlığa  bu zirvədən səslənir. Məqsədli şəkildə aparılan karikatura kampaniyaları isə yalnız Peyğəmbərə deyil, eyni zamanda İslamın ruhuna və varlığına qarşı yönəlmiş hücumların bir hissəsidir. Bu kampaniyalar son illərdə daha da intensivləşib. Təbii ki, bu son illər İslamın ruhuna, İslamın varlığına edilən hücumların bir parçasıdır. Onlar çox fərqli şəkillərdə bu nifrəti yayırlar. Radikal bir imac yaradaraq radikal şüuru tətikləməyə çalışırlar. Bu cür təqdimatlar geniş kütlələrin düşüncəsinə təsir etmək, onları yönləndirmək və xüsusilə həssas insanları çaşdırmaq məqsədi daşıyır. Çox həsas insanlar var ki, Allah Rəsuluna duyulan qeyri-adi sevgi  — səmimi, saf və təbii bir bağlığı var və Peyğəmbərimizə deyilən hər hansı bir söz onları fərqli hala gətirir. Onlar bu həssasiyyəti gözləmədən, incə damarımızdan basırlar, nəticədə bir çox radikal düşüncələr ortaya çıxır. Daha sonra isə “budur İslam” deyərək müsəlmanları təhqir etməyə və dini dəyərləri hörmətdən salmağa çalışırlar. Halbuki, kim Peyğəmbərimizi (s.ə.s) doğru şəkildə tanıyarsa, ona heyran qalır, onun əxlaqına məftun olur. Peyğəmbərimizin şəxsiyyətindəki nəciblik insanı cəzb edir — bu nümunəvi əxlaq, bəşəriyyət üçün bir nurdur. Onun əxlaqı ilə bağlı Qurani-Kərimdə Əl-Qələm surəsinin 4-cü ayəsində “Wa-innaka la`ala khuluqin `azīm” yəni “ Şübhəsiz ki, sən böyük bir əxlaq üzərindəsən!” deyilir. Həmçinin   Qurani-Kərimdə Allah-Təala “(Ey Muhəmməd!) And olsun sənin ömrünə” (əl-Hicr, 72) deyir. Biz, hər cür karikatura, təhqiramiz rəsim və məzhəkəli təqdimatlarla edilən aşağılama cəhdlərini qəti şəkildə rədd edirik. Peyğəmbərimizin uca əxlaqını hədəf alan bu davranışları biz yalnız bir dinə qarşı deyil, bütövlükdə insanlığın dəyərlərinə yönəlmiş hücum cəhdi kimi qiymətləndiririk. Ümid edirik ki, İslam aləmi Peyğəmbərini daha dərindən tanımağa çalışacaq və insanlıq da öz nurlu şəxsiyyətini yenidən tanıyacaq. Bu da bizə mərhəmət və ədalət kimi dəyərlərə yenidən qovuşmağa kömək edəcək”.

Nəzrin Salmanova