Netanyahunun Ağ Evə mübahisəli səfəri
İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu bazar ertəsi Ağ Evə səfər edəcək. Bu səfər yalnız diplomatik görüş deyil, həm də qlobal iqtisadi böhranın müzakirələri fonunda ABŞ-də mühüm strateji danışıqlar üçün əsas olacaq. Diplomatik mənbələrdən alınan məlumata görə, görüş tələbi Netanyahunun özündən gəlib. Əgər səfər gerçəkləşsə, Netanyahu ABŞ prezidenti Donald Trampla ikinci dəfə üz-üzə görüşən ilk baş nazir olacaq.
Crossmedia.az xarici mediaya istinadən bildirir ki, bu səfər, Qəzzada 50 mindən çox mülki vətəndaşın həyatını itirməsindən sonra baş tutacaq, ona görə də mübahisəlidir. Beynəlxalq ictimaiyyətin böyük tənqidinə səbəb olan Qəzza müharibəsi davam edərkən, Netanyahu ilə Vaşinqtonda keçiriləcək bu görüş xüsusilə İslam ölkələri və insan haqları təşkilatları tərəfindən diqqətlə izlənilir.
Diplomatik mənbələrdən verilən məlumata görə, danışıqlar üç əsas mövzu üzrə aparılacaq: gömrük tarifləri, İranın nüvə proqramı və Qəzzada işğal prosesi. Netanyahu, Trampın İsrailə tətbiq etdiyi 17 faizlik rüsumların aradan qaldırılmasını istəyir. İsrail bu məsələdə ABŞ-a jest edərək, Amerika məhsullarına tətbiq edilən bütün vergiləri artıracağını açıqlasa da, bu addım Trampı razı salmağa yetərli olmayıb.
ABŞ administrasiyası bu vergi dərəcəsini ikitərəfli ticarət kəsiri ilə əsaslandırır. Netanyahu isə Trampa, ticarətin qarşılıqlı qazanclara uyğun şəkildə dəyişdirilməsini təklif edəcək. Trampın yaxın ətrafının fikrincə, Netanyahunun təklifləri “ciddi şəkildə nəzərə alınsa” da, ABŞ-nin ümumi iqtisadi xətti göz önündə tutulacaq.
Görüş zamanı, Qəzzada atəşkəs prosesinin və girovların vəziyyətinin müzakirə olunması gözlənilir. Netanyahu, İranla diplomatik danışıqların nəticəsiz qalacağı təqdirdə, İranın nüvə obyektlərinə hücumla bağlı Tramp administrasiyası ilə anlaşmağa çalışacaq. İsrail tərəfi, ABŞ və İran arasında yeni nüvə razılaşmasının mümkünlüyünü çox aşağı hesab edir.
Eyni zamanda, Ağ Ev müşavirləri, İranın nüvə fəaliyyətlərini izləmək və Qəzzadakı humanitar böhranı müzakirə etmək istəyirlər. Lakin, ABŞ ictimaiyyətinin nəzərində, Qəzzada 50 mindən çox mülki şəxsin həlak olduğu bir vaxtda Netanyahu ilə bu cür təmaslar ciddi etik və siyasi suallar doğurur.
Netanyahunun səfəri həm də hüquqi maneələrlə üzləşir. O, barəsində olan korrupsiya işi ilə bağlı ifadə verməli olduğu iclasları təxirə salmaq üçün məhkəmədən xüsusi icazə almalıdır. Buna görə də səfər planı hələ də dəyişə bilər.
Səfərin sürətli formalaşmasının arxasında keçən həftə baş vermiş kritik telefon diplomatiyası dayanır. Netanyahu, Macarıstanda olduğu vaxt Tramp həm Netanyahu, həm də Macarıstanın baş naziri Viktor Orbanla telefonla danışıb. Görüşdə əsasən Macarıstanın Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsindən çıxmaq qərarı müzakirə edilib, amma Netanyahu həmçinin gömrük rüsumlarını da gündəmə gətirib. Tramp isə ona “Ağ Evə gəl, bu haqda danışaq” deyərək səfər etməyi təklif edib. Saatlar sonra, Air Force One-da jurnalistlərə danışan Tramp, Netanyahu’nun “bəlkə gələn həftə Vaşinqtona gələcəyini” açıqlayıb.
Qəzzadakı soyqırım və dağıntılara baxmayaraq, Netanyahunun səfəri həm də İsrailin bölgədə manevr qabiliyyətini saxlamaq səylərinin bir hissəsidir. Eyni zamanda, daxili korrupsiya işi, Qəzzada qətliam ittihamları və beynəlxalq təzyiqlər qarşısında həm daxili, həm də xarici ictimai rəy qarşısında legitimlik axtarışının əlaməti kimi qiymətləndirilir.
Bu səfərin vaxtı və məzmunu yalnız ABŞ-İsrail münasibətlərinin gələcəyini deyil, həm də beynəlxalq aktorların Qəzzadakı humanitar faciəyə münasibətini müəyyən edəcək kritik bir dönüş nöqtəsidir.
Fatimə Nəbiyeva
19:03 05.04.2025
Oxunuş sayı: 804
