Marin Le Penin məhkəmə hökmü və onun 2027-ci il Fransa prezident seçkilərində iştirakının qadağan olunması siyasi motivli qərar kimi görünür. Həbsin əsas görünən səbəbi Avropa Parlamentinin vəsaitlərinin qeyri-qanuni istifadəsi ilə bağlı ittihamlar olsa da, bu, əslində onun siyasi səhnədən çıxarılmasını hədəfləyən bir vasitədir.
Bu addımın arxasında əsasən iki mühüm səbəb dayanır:
1. Fransa daxili siyasətində Makronun zəifləyən mövqeyi
Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun populyarlığı son illərdə əhəmiyyətli dərəcədə azalmışdır. 2023-cü ilin mart ayında keçirilən sorğulara görə, onun reytinqi son dörd ilin ən aşağı səviyyəsinə düşmüşdür. Bu azalmanın əsas səbəbləri arasında pensiya islahatları, inflyasiya, sosial gərginliklər və miqrasiya məsələlərindəki uğursuz siyasətlər göstərilir.
Makronun populyarlığının azalması fonunda, Marin Le Penin rəhbərlik etdiyi "Milli Birlik" partiyası Fransada daha çox dəstək qazanmağa başlamışdır. 2024-cü ilin oktyabr ayında aparılan sorğulara əsasən, Le Pen və onun partiyası populyarlıq səviyyəsinə görə Makronu qabaqlayaraq reytinqdə birinci və ikinci yerləri bölüşmüşdür.
Le Penin həbsi və 2027-ci il prezident seçkilərində iştirakının qadağan edilməsi, Makronun zəifləyən mövqeyini gücləndirmək və müxalifətin ən güclü liderini siyasi arenadan kənarlaşdırmaq məqsədi daşıya bilər. Bu addım, Makronun qlobalist dairələrlə və xüsusilə Rotşild ailəsi ilə əlaqələri çərçivəsində, Fransanın siyasi səhnəsində qlobalist siyasətlərin davamlılığını təmin etmək üçün atılmış ola bilər.
2. Qlobalist güclərin və Rotşildlərin rolu
Emmanuel Makronun siyasi karyerası qlobal maliyyə elitaları, xüsusilə Rotşild bank dairələri ilə sıx bağlıdır. O, 2008-2012-ci illərdə "Rothschild & Cie Banque"də çalışmış və burada mühüm əlaqələr qurmuşdur. Onun siyasətə girişi və 2017-ci ildə prezident seçilməsi, bir çox analitik tərəfindən qlobalist dairələrin dəstəyi ilə izah edilir. Makronun iqtisadi və sosial siyasəti, Avropa İttifaqının gücləndirilməsi, beynəlxalq maliyyə sisteminin davamlılığının qorunması və qlobal kapitalizmin müdafiəsi ilə səciyyələnir.
Le Pen isə bu qlobalist sistemə açıq şəkildə meydan oxuyurdu.
• O, Avropa İttifaqının suveren dövlətlərin hüquqlarını məhdudlaşdırdığını və Fransa üçün müstəqil siyasətin vacibliyini vurğulayırdı.
• Miqrasiya siyasətini sərtləşdirmək və Fransa sərhədlərinin tam nəzarətini geri almaq kimi populist və millətçi vədləri vardı.
• Frexit (Fransanın Aİ-dən çıxışı) ehtimalını gündəmə gətirir və Avropa inteqrasiyasının Fransa üçün iqtisadi və siyasi təhlükə olduğunu bildirirdi.
• NATO-dan uzaqlaşmaq və ABŞ-ın təsirindən çıxmaq planları qlobalist güclərin geosiyasi maraqları ilə ziddiyyət təşkil edirdi.
Le Penin həbsinin səbəbi qlobalistlərin geosiyasi və iqtisadi strategiyalarının qorunması ola bilər.
Makronun rəhbərliyi ilə Fransa Avropa İttifaqının əsas dayaqlarından biri kimi qalır və qlobalist dairələrin maliyyə və siyasi təsirini qoruyur. Le Penin prezident seçilməsi və radikal siyasətləri bu təsiri zəiflədə, hətta Avropada qlobalist sistemin dağılmasına səbəb ola bilərdi. Buna görə də, onun siyasi səhnədən uzaqlaşdırılması qlobalist elitaların strategiyalarına uyğun gəlir.
Le Penin həbs olunması və siyasi səhnədən uzaqlaşdırılması qlobalist dairələrin və Makron administrasiyasının bir neçə strateji məqsədinə xidmət edə bilər:
1. Qlobalist siyasətlərin davamlılığını təmin etmək
• Fransanın Avropa İttifaqındakı rolunu qorumaq
Le Penin iqtidara gəlməsi Aİ-nin əsas dayaqlarından birinin zəifləməsi demək olardı. O, Frexit məsələsini gündəmə gətirir, Aİ-nin iqtisadi və miqrasiya siyasətini sərt tənqid edirdi. Onun hakimiyyətə gəlməsi digər sağçı populist liderlərə (məsələn, İtaliyada Giorgia Meloni, Almaniyada AfD) stimul verə bilərdi.
• NATO-nun birliyini qorumaq
Le Penin Fransanı NATO-dan uzaqlaşdırmaq və ya təşkilatın fəaliyyətində ciddi dəyişikliklər tələb etmək planları ABŞ və qlobalist elitalar üçün ciddi təhlükə idi. Bu, xüsusilə Ukrayna müharibəsi fonunda Qərb bloku üçün təhlükə yaradardı.
2. Makronun siyasi irsini qorumaq və qlobalist loyal namizədi gətirmək
Makronun populyarlığı son illərdə kəskin şəkildə azalıb və onun yerinə yeni qlobalist namizədin hazırlanması ehtimalı yüksəkdir. Le Penin həbs edilməsi 2027-ci il seçkilərində onun iştirak etməsinin qarşısını almaq üçün önləyici bir addım ola bilər. Bunun əvəzinə, qlobalist dairələr Makronun xəttini davam etdirəcək bir namizəd üzərində razılaşa bilər (məsələn, Baş nazir Gabriel Attal və ya digər liberal fiqurlar).
3. Sağçı dalğanın qarşısını almaq və siyasi balansı qorumaq
Fransada sağçı-populist ideologiya son illərdə ciddi dəstək qazanıb. Le Penin güclü olmasının əsas səbəbləri miqrasiya böhranı, sosial problemlər və xalqın qlobalist siyasətdən narazılığıdır. Le Penin həbs edilməsi ilə müxalifət parçalanmış və zəifləmiş vəziyyətə gətirilə bilər. Bütün bunlar göstərir ki, Le Penin həbsinin arxasında qlobalist dairələrin uzunmüddətli strateji planları və Fransa siyasətindəki güc balansının qorunması məqsədi durur.
4. Rusiyaya qarşı Aİ və NATO xəttinin davamlılığını təmin etmək
Le Penin Rusiya ilə bağlı yumşaq mövqeyi var. O, Krımın Rusiyaya birləşməsini de-fakto qəbul etdiyini bildirib və Moskva ilə iqtisadi və diplomatik əlaqələrin bərpasına dəstək verirdi.
Le Penin hakimiyyəti dövründə Fransa, Almaniya və ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi NATO blokuna sadiqliyini zəiflədə bilərdi. Bu isə Ukrayna münaqişəsi və Rusiya əleyhinə sanksiyalar məsələsində ciddi problemlər yaradardı.
5. Avropada anti-qlobalist dalğanın qarşısını almaq
İtaliya (Salvini və Meloni), Macarıstan (Orban), Almaniyada (AfD) sağçı yüksəliş müşahidə olunur. Son illərdə Avropada mühafizəkar, milliyyətçi və anti-qlobalist hərəkatlar sürətlə populyarlaşır. Le Penin qələbəsi bu dalğanı daha da gücləndirərək, qlobalist elitaların Avropa İttifaqına nəzarətini sarsıda bilərdi.
Brexitdən sonra ikinci böyük böhran – "Frexit" riski vardır. Le Pen hakimiyyətə gəlsəydi, Fransanın Aİ-dən çıxışı (Frexit) ilə bağlı müzakirələr ciddiləşə bilərdi. Bu isə Aİ üçün Britaniyanın çıxışından daha böyük böhran demək olardı.
Bu baxımdan, Le Penin həbsinin geosiyasi təsirləri mövcuddur. Fransa siyasətinin qlobalist kursdan sapmaması üçün önləyici tədbir ola bilər. NATO və Aİ-nin Rusiyaya qarşı mövqeyinin qorunması istiqamətində atılan addım kimi dəyərləndirilə bilər. Həmçinin, dünya son dövrdə Anti-qlobalist yüksəlişin önünün kəsilməsi istiqamətində atılmış addım ola bilər. Bu, təkcə Fransa daxili məsələ deyil, qlobal güclərin Avropada hegemoniyasını qorumaq üçün strateji bir manevridir. Son günlərdə Türkiyədə İmamoğlu məsələsinin böyüməsi də, son ABŞ seçkilərində məğlub olan qlobalistlərin antiqlobalistlərə qarşı bir revanşı kimi dəyərləndirilə bilər.
Le Penin həbsindən sonra baş verə biləcək ssenarilər nələr ola bilər?
Le Penin həbsini siyasi təzyiq kimi görən seçicilər partiyaya daha çox dəstək verə bilər. Əgər Le Pen seçkilərə buraxılmazsa, partiya daha radikal bir lider ortaya çıxara bilər. Küçə etirazları və siyasi gərginlik artacaq, Sarı Jiletlər kimi yeni hərəkatlar yarana bilər.
Makronun yerinə daha yumşaq və manipulyasiya oluna bilən bir namizəd tapıla bilər. Yeni namizəd xalq arasında Makron qədər nifrət doğurmayan, ancaq eyni qlobalist siyasəti davam etdirəcək biri olacaq. Əsas məqsəd, Le Penin alternativinin seçkiyə buraxılmaması ilə boşluğu idarə olunan bir namizədlə doldurmaq olacaqdır.
Orban, Salvini, AfD, Geert Wilders və digər sağçı liderlər Le Penin neytrallaşdırılmasını görüb birləşə bilər. Yeni bir "Avropa Müstəqillik Hərəkatı" yarana bilər ki, bu da Aİ-yə ciddi təhlükə yaradar. Bu blokun məqsədi, Qlobalistlərin təsirindən çıxmış suveren dövlətlər modeli qurmaq ola bilər.
Le Pen tərəfdarları küçələrə axışa bilər və Makron hökuməti ciddi təzyiq altında qala bilər. Etirazlar artdıqca, Fransa daxilində fövqəladə vəziyyət elan edilə və seçkilər təxirə salına bilər. Bu vəziyyət Makronun daha avtoritar idarəçiliyə keçməsinə şərait yarada bilər.
Le Penin həbsi təkcə Fransanın daxili məsələsi deyil, Avropa və qlobal siyasətində böyük dalğalara səbəb olacaq. Makron və qlobalistlər bu həbslə qısa müddətdə nəzarəti ələ alsalar da, uzunmüddətli perspektivdə daha böyük anti-qlobalist müqavimətlə qarşılaşa bilərlər. Türkiyədə gedən qlobal proseslər də bu proseslərin tərkib hissəsidir.
Rauf Məmmədov
Cross Media Təhlil Mərkəzinin analitiki, fəlsəfə doktoru
