“Ukraynanın nüvə silahı olsa idi, Rusiya bu qədər hədsiz davrana bilməzdi”- ŞƏRH
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ölkəsinin 1994-cü ildə Budapeşt Memorandumu çərçivəsində nüvə silahından imtina etməsini strateji səhv adlandırıb. Onun sözlərinə görə, bu qərar Ukraynanın təhlükəsizliyinə və müdafiə qabiliyyətinə ciddi şəkildə mənfi təsir edib. Zelenski hesab edir ki, nüvə silahına sahib olmaq təkcə hərbi güc deyil, eyni zamanda çəkindirici faktor rolunu oynayır və bu gün Ukraynanın belə bir gücə malik olmaması ölkənin müdafiəsini zəiflədib. Prezident gələcəkdə bu cür strateji addımların daha ehtiyatlı və düşünülmüş şəkildə atılmasının vacibliyini vurğulayıb.
Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən politoloq Natiq Miri bildirib ki, Zelenskinin bu açıqlaması bir dövlətin təhlükəsizliyinin beynəlxalq zəmanətlərdən üstün olduğunu göstərir: “1994-cü ildə Budapeşt Memorandumu imzalanmışdı. Həmin sənəd çərçivəsində nüvə silahlarının təhvil verilməsi müqabilində Ukraynaya ABŞ, Rusiya və Böyük Britaniyanın təhlükəsizlik zəmanəti verilmişdi. Lakin təhlükəsizliyə zəmanət verən ölkələrdən biri olan Rusiya nəinki bu öhdəliyə əməl etdi, əksinə, Ukraynaya qarşı ilk hücum edən və işğal etmək istəyən dövlət oldu”.
Politoloqun fikrincə, beynəlxalq sistemdə hər bir dövlətin ilk növbədə öz təhlükəsizliyini təmin etməsi vacibdir: “Müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində istənilən zəmanət bir dövlətin real təhlükəsizliyindən üstün ola bilməz. Yəni hər bir dövlət ilk növbədə yalnız öz gücünə etibar etməlidir”.
Natiq Miri Ukraynanın nüvə silahından imtina etməsini strateji yanlışlıq kimi dəyərləndirir: “Düşünürəm ki, bu yanaşma doğrudur, hərçənd gec dərk olunub. Ukraynanın nüvə silahından imtina etməsi yanlış qərar idi. Lakin bu, yalnız sonradan aydın oldu və nəticədə Ukrayna böyük itkilərə məruz qaldı. İndiyədək həyatını itirən, məhv olan, yurdundan didərgin düşən yüz minlərlə insanın geri qaytarılması mümkün deyil. Bu isə, şübhəsiz ki, strateji bir səhv idi”.
Politoloq vurğulayıb ki, nüvə silahı təkcə hücum vasitəsi deyil, həm də çəkindirici amildir: “Baxmayaraq ki, nüvə silahından birbaşa istifadə bu gün elə də real görünmür, çünki beynəlxalq birlik buna imkan verməz.Lakin nüvə silahı qarşılıqlı qorxu yaratdığı üçün çəkindirici faktor kimi mühüm rol oynayır. Zelenski də məhz bu məsələyə işarə edir ki, əgər Ukraynanın bu gün nüvə silahı olsaydı, Rusiya ona qaşrşı bu dərəcədə hədsiz davrana bilməzdi və onu nüvə silahı ilə hədələməzdi”.
Natiq Miri hesab edir ki, nüvə silahına malik olan dövlətlərə qarşı hərbi müdaxilələr adətən istisna edilir: “Məsələn, Şimali Koreya nüvə silahına sahib olduğu üçün ona qarşı açıq hərbi əməliyyatlar aparmaq çətinləşir. Rejim nə qədər avtoritar olsa da, bu ölkənin ballistik raketlərlə istənilən hədəfi vura bilmək qabiliyyəti böyük güclər üçün çəkindirici amildir”.
Ekspertin fikrincə, bu açıqlamanın konkret nəticələr doğuracağını proqnozlaşdırmaq çətindir: “Bu, siyasi liderlərin qərarlarına bağlıdır. Həm də çox böyük məsuliyyət tələb edən bir məsələdir. Nüvə düyməsini basmaq və ya taktiki nüvə silahı ilə digər ölkəyə zərbə endirmək, eyni zamanda həmin zərbəyə cavab verməyə hazır olmaq deməkdir. Bu qərar qəbul edilərkən, onun bütün insanlığın gələcəyi üçün ciddi nəticələ doğuracağını nəzərə almaq lazımdır.”
Politoloq sonda vurğulayıb ki, nüvə silahına sahib olmaq böyük məsuliyyət tələb edir: “Bu, sıradan və ya emosional qərar ola bilməz. Çünki eyni düyməni qarşı tərəf də basa bilər və milyonlarla insan həyatını itirə, ömürlük şikəst qala bilər. Buna görə də konkret nəticələr barədə danışmaq çətindir. Hər bir halda, dövlət başçısı olmaq, prezident kürsüsündə əyləşmək böyük məsuliyyət daşımaq deməkdir. Bu məsuliyyət yalnız həmin dövlətə deyil, ətraf ölkələrə və bütövlükdə qlobal təhlükəsizliyə də aiddir.”
Maral Şahverdili
17:15 28.01.2025
Oxunuş sayı: 3468
