Rusların II Dünya Müharibəsində üz qarası və ya iftixarı

Özünü ikinci dünya muharibəsinin qalibi kimi ictimaiyyətə təqdim edən müasir Rusiya hakimiyyəti hər il qələbənin ildönümünü görkəmli şəkildə keçirərək atəşfəşanlıqlar keçirir və bu atəşfəşanlığın arxasında bir sıra həqiqətləri ört-basdır etməyə, onlar haqqında danışmamağa çalışır. Xüsusilə də rus milli kadrlarının muharibə illərində xəyanətlərini, fərasətsizliyini, muharibənin ilk altı ayında bir milyondan artıq sovet əsgərinin əsir düşməsinin səbəbləri haqqında, rus millətçiliyinin və imperiyaçılığının törətdiyi fəsadlar haqqında heç danışmaq istəmirlər. 

2001-ci ildə “Din və Vətən uğrunda” (За Веру и Отечество) hərəkatının rəhbəri, keşiş Nikon   rusiyanın Baş Hərbi Prokurorluğana Vlasovun və onun yoldaşlarının cəzasına yenidən baxılması üçün ərizə verdi. Bununla belə, hərbi prokurorluq belə qənaətə gəlib ki, siyasi repressiya qurbanlarının reabilitasiyası haqqında qanunun tətbiqi üçün heç bir əsas yoxdur. 1 noyabr 2001-ci ildə Rusiya Federasiyası Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyası RSFSR Cinayət Məcəlləsinin 5810-cu maddəsinin 2-ci hissəsi ilə (antisovet təbliğatına görə) ittiham hissəsindəki hökmü ləğv etdi.

Müasir rusiyada A. A. Vlasovun reabilitasiyası üçün başqa bir təfsir də var . 1992-ci ildə Rusiya Federasiyasının Konstitusiya Məhkəməsi Sov.İKP-nin işinə baxaraq, partiya orqanları tərəfindən çıxarılan bütün repressiya hökmlərinin ləğvi haqqında rəsmi qərar qəbul etdi və bununla da  Tarixçi Kirill Aleksandrov hesab edir ki, Vlasovun və onun yoldaşlarının reabilitasiyası artıq baş tutub .

Sovet İttifaqını özünə vətən hesab edən milyonların müharibəyə gedib özünü qurban verməsi hesabına əldə olunmuş qələbəyə xəyanət etmiş və düşmən tərəfə keçərək onlara xidmət etmiş insanların reabilitasiyası müasir rusiyada adi hal alıb. Ümumiyyətlə müharibə illərində xəyanət etmiş rus-sovet generalları haqqında nə bilirik?

Almaniya əsir düşmüş və ya təslim olmuş rus-sovet genirallarından 81 nəfər rəsmi qeydiyyata alınıb. Onlardan 3-nün taleyi haqqınd heç bir məlumat əldə olunmayıb. Bunlardan əsirlikdən qaçan 6 nəfər, əsirlikdə ölən 28 nəfər, əsirlikdən azad edildikdən sonra hüquqları bərpa edilmiş 22 nəfər, həbs edilmiş və məhkum olunmuş 22 nəfər haqqında ətraflı məlumatlar verilir. Vlasovçular işi üzrə 5 nəfər asılmış, 13 nəfər Baş Qərargahın 16 avqust 1941-ci il tarixli 270 saylı əmri əsasında güllələnmiş, 2 nəfər həbsdə ölmüş, 2 nəfərin həbsdən sonra hüquqları bərpa edilmişdir. Bu həmin Vlasovdur ki, Sovet hökumətinin çox sayda orden və medallarını almış və bacarıqlı hərbiçi hesab edilirdi ki, əsir düşdükdən sonra Faşıst almaniyasına qulluq etməyə başladı və deyilənlərə görə çox sədaqətlə də xidmət edirdi.

 Əsirlikdə olan generalların 62 nəfəri 1941-ci ilin altı ayı ərzində almanlara əsir düşmüşdü.  1942 –ci ildə 12 general, 1943 –də 4 general, 1944 –ci ildə 1 general, 1945 –ci ildə  2 general alman silahlı qüvvələrinə əsir edilir.

Bu generallar hərbi rütbələrinə görə 4-ü General-leytenant, 1-i Artilleriya general-leytenantı, 1-Mühəndis Qoşunları general-leytenantı, 56 General-mayor, 2 Aviasiya general-mayoru, 3 Artilleriya general-mayoru , 1 Sahil Xidmətinin general-mayoru, 2 Xidmət general-mayoru , 5 Tank qoşunlarının general-mayoru, 2 Texniki qoşunların general-mayoru, 1 Korpus komissarı, 2 Bölmə komissarı, 1 Bölmə komandiri vəzifəsini daşıyıb. 

Rus-sovet generallarından 1941-1945-ci illərdə 13 nəfər itkin düşüb. Minlərlə əsgərin insan taleyi tapşırılmış bu yüksək dərəcəli zabitlərin necə itkin düşə bilməsi bu gün də məlum deyil. 1941-ci ildə general mayor rütbəsi daşıyan -Budanov Fedor İvanoviç, Qarnov Alexander Vasilieviç, Karmanov İvan Petroviç Knyazev Stepan İliç, Kozlov Georgi Potapoviç, Larionov Georgi Andreeviç, Padosek Pavel Mixayloviç, Silkin Tixon Konstantinoviç, Smirnov Andrey Nikolayeviç, Şustin Anatoli Matveeviç, 1942-ci ildə general mayor rütbəsi daşıyan -Alferev Pyotr Fedoroviç, Kopyak, İvan Andreeviç, 1943-cü ildə general mayor Menşikov Mixail İvanoviç itkin düşür. Bu generalların rəhbərliyi altında olan minlərlə əsgərin taleyinin necə oldugu haqqında məlumat yoxdur.

Eyni zamanda Sovet dövrü generallarından və fəal əməliyyat meydanlarında döyüşərək vəfat etmiş, 4-cü Süvari Korpusunun komandir müavini, General mayor Yakub Qulu oglu Quliyevin 1942-ci ilin dekabrında döyüşlər zamanı yaralanaraq qəhrəmancasına vəfatı, generel mayor Sabir Rəhimovun döyüş zamanı qəhrəmancasına vəfatı, general Həzi Aslanovun döyüşərək vəfat etməsi haqqında rus resurslarında məlumat əldə etmək çətindir.

 Rus-sovet generallarının fərasətsiz və xəyanətə təmaüllü olması müharibədən əvvəl də Stalinə məlum idi və çox sayda generalı vəsizəsindən uzaqlaşdırdı, həbs etdi və bir çoxunu da edam etdi. Lakin müharibə illərində bu generalların fərasətsizliyi və xəyanəti daha bahaya başa gəldi. Bir sıra xalqlar repressiya olundu, sürgün edildilər və xəyanətdə iddiam olundular. İddiam olunmalı və xəyanətə görə sürgün edilməli həqiqi səbəbkarlar cəzalandırılmadı. Qeyd olunan generalların əlifba sırası ilə siyahısını təqdim edirik. Baxın və görün ki, bu generallar kimə aiddir.

Abramidze, Pavel İvlianoviç

Alaverdov, Kristofer Nikolayeviç

Alekseev, İvan İvanoviç (general)

Antyufeev, İvan Mixayloviç

Artemenko, Pavel Daniloviç

Baranov, Sergey Vasilieviç

Basanets, Luka Gerasimoviç

Beleşev, Mixail Aleksandroviç

Bessonov, İvan Georgiyeviç

Bikzhanov, İbrahim Paskaeviç

Blagoveshchensky, İvan Alekseeviç

Boqdanov, Mixail Vasilieviç (briqada komandiri)

Boqdanov, Pavel Vasilieviç

Bondovski, Alexander Vasilieviç

Borisov, Arkadi Borisoviç

Borisov, Mixail Dmitrieviç

Budyxo, Alexander Efimoviç

Vaşkeviç, Aleksandr Aleksandroviç

Vişnevski, Sergey Vladimiroviç

Vlasov, Andrey Andreeviç

Gerasimov, İvan Mixayloviç

Qoltsev, Nikolay Dmitrieviç

Qraçov, Mixail Alekseeviç

Danilov, Sergey Evlampieviç

Dvorkin, Boris Mixayloviç

Dobroserdov, Konstantin Leonidoviç

Eqorov, Evgeniy Arsentieviç

Erşakov, Filip Afanasyeviç

Jilenkov, Georgi Nikolayeviç

Zaitsev, Georgi Mixayloviç

Zakutnı, Dmitri Efimoviç

Zinovyev, Fedor İvanoviç

Zotov, Aleksandr Semenoviç

Zusmanoviç, Qriqori Moiseeviç

Zıbin, Efim Sergeyeviç

Karbışev, Dmitri Mixayloviç

Kirillov, Nikolay Kuzmiç

Kirpichnikov, Vladimir Vasilieviç

Koida, Samuil Trofimoviç

Kornilov, İvan Alekseeviç

Krupennikov, İvan Pavloviç

Kuleşov, Aleksandr Demyanoviç

Kulikov, Konstantin Efimoviç

Lazutin, Nikolay Georgiyeviç

Lukin, Mixail Fedoroviç

Lyubovtsev, İlya Mixayloviç

Mazanov, Lavr Aleksandroviç

Makarov, Pyotr Qriqoryeviç (general)

Maksimov, Vladimir Konstantinoviç

Malışkin, Vasili Fedoroviç

Meandrov, Mixail Alekseeviç

Melnikov, İvan İvanoviç (1892-1972)

Mixaylov, Nikolay Filippoviç

Moşenin, Stepan Arsentieviç

Muzychenko, İvan Nikolaeviç

Naumov, Andrey Zinovyeviç

Naumov, İvan Alekseeviç

Nikitin, İvan Semyonoviç

Nikolaev, Serafim Petroviç

Novikov, Pyotr Georgiyeviç

Novikov, Timofey Yakovleviç

Noskov, Aleksandr Alekseeviç

Ogurtsov, Sergey Yakovleviç

Pavlov, Pyotr Petroviç (general)

Ponedelin, Pavel Qriqoryeviç

Potapov, Mixail İvanoviç

Potaturçev, Andrey Gerasimoviç

Presnyakov, İvan Andreeviç

Privalov, Pyotr Froloviç

Proxorov, Vasili İvanoviç (general-mayor)

Proxorov, İvan Pavloviç

Proşkin, Nikolay İqnatyeviç

Rixter, Boris Stefanoviç

Romanov, Mixail Afanasyeviç

Romanov, Mixail Timofeeviç

Rotberq, Tynis Yurieviç

Rubtsov, Fedor Dmitrieviç

Rıjkov, Afanasy Nikolaevich

Rıkov, Evgeni Pavloviç

Samoxin, Alexander Georgievich

Sevastyanov, Andrey Nikitiç

Semenovski, Fedor Alekseeviç

Sivaev, Maksim Naumoviç

Skuqarev, İvan Mixayloviç

Sneqov, Mixail Georgiyeviç

Sokolov, Alexander Dmitrieviç

Sorokin, Vladimir Evseeviç

Sotensky, Vladimir Nikolaeviç

Starostin, Nikolay Mixayloviç

Starunin, Aleksandr İvanoviç

Sısoev, Pavel Vasilieviç

Tkaçenko, Semyon Akimoviç

Tonkonoqov, Yakov İvanoviç

Truxin, Fedor İvanoviç

Tor, Qriqori İllarionoviç

Tsirulnikov, Pyotr Qavriloviç

Çistov, Pavel Vasilieviç

Şepetov, İvan Mixayloviç

Şestopalov, Nikolay Mixayloviç

Yakimov, Pyotr Nikolayeviç

Bu gün də Rusiya federasiyasının Ukraynaya təcavüzü nəticəsində ortaya çıxan rus hərbinin yaratmazlıgı, rus generallarının fərasətsizliyi üzə çıxır və bu da dinc, sadə insanların istirab və əzabına səbəb olur. Rusiya Federasiyasının çox sayda xalqları anlaşılmayan bir idealogiyaya görə müharibəyə səfərbər edilir və ölümə məhkum olunurlar. Anlaşılmayan “Rus dünyası” yaratmaq üçün bir Çeçen və ya bir Başqurd niyə ölümə getməlidir?

Pərviz Kazımi
Cross Media Təhlil Mərkəzinin analitiki, fəlsəfə doktoru