Mərkəzi Bankdan həyacan təbili – problemli kreditlərin həcmi artır
Azərbaycan Mərkəzi Bankının açıqlamasına görə, ölkədə problemli kreditlərin həcmi artmaqda davam edir. Son göstəricilərə əsasən, bu məbləğ əvvəlki dövrlə müqayisədə 9 faiz yüksəlib. Mütəxəssislər bu artımı iqtisadi çətinliklər və borcalanların ödəniş qabiliyyətinin zəifləməsi ilə əlaqələndirirlər. Problemli kreditlərin çoxalması bank sektorunun dayanıqlığına təsir göstərə bilər. Bu tendensiya kredit siyasətində ehtiyatlı yanaşmanı zəruri edir. Mərkəzi Bank risklərin idarə olunması üçün əlavə tədbirlərin görüləcəyini istisna etmir.
Mövzu ilə bağlı İqtisad elmləri doktoru, professor Murad Tağıyev Crossmedia.az-a açıqlama verib. İqtisadçı hesab edir ki, ümumilikdə bankların təklif etdiyi kredit və depozit faizləri iqtisadiyyatda baş verən prosesləri izah edən mühüm amillərdən biridir.
M.Tağıyevin sözlərinə görə, bank faizləri iqtisadi inkişafın hansı səviyyədə olduğunu və ölkəyə nə qədər əlavə investisiyanın lazım gəldiyini göstərən göstəricilər sırasındadır.
Onun fikrincə, faizlərin səviyyəsi həm əhalinin, həm də biznes strukturlarının maliyyə imkanlarını müəyyənləşdirir: “Məsələn, göstəricilər və burada ən vacib məsələ odur ki, bank faizi nə qədər aşağı olsa, o deməkdir ki, bunlar ucuzdur və daha çox insanlar o bank faizlərini gətirib istifadə eləyə bilərlər – müəyyən biznesdə və yaxud ayrı bir müəssisədə".
İqtisadçı vurğulayıb ki, son zamanlar bank kreditlərinin problemli hala gəlməsi və problemli kreditlərin xüsusi çəkisinin yüksək olması iki əsas amillə izah olunur – daxili və xarici səbəblərlə.
Murad Tağıyev bildirib ki, daxili amil kimi əsas məsələ qazanc normasının aşağı olmasıdır. Yəni, hər bir manat investisiyadan əldə olunan gəlirin azlığı, biznes və kredit dövriyyələrində çətinlik yaradır: “Daxili o deməkdir ki, qazanc norması – yəni hər bir manat qoyulan investisiyadan götürülən xeyir məsələsi azdır, ona görə o problemlər yaranır".
O əlavə edib ki, xarici faktorlar da az rol oynamır. Məsələn, Rusiya və İranla işləyən şirkətlərin gəlirləri azalıb. Bu, həmin şirkətlərdə çalışanların gəlirlərinə də təsir göstərib.
“O şirkətlər ki, Rusiya ilə işləyirdilər, o şirkətlər ki, İranla işləyirdilər, o şirkətlərin gəlirləri azalıb. Yəni o deməkdir ki, onların gəlirləri azalırsa, o deməkdir ki, orda işləyən işçilərin də maaşları azalıb və o da bizim vətəndaşlardır. Onların da imkanları məhdudlaşıb ki, bu kreditləri ödəsinlər".
Professor Tağıyev yada salıb ki, oxşar, hətta daha dərin proses 2015-ci ildə manatla dolların məzənnəsi dəyişəndə yaşanmışdı. O zaman Azərbaycan Respublikasının Prezidenti xüsusi qərar verərək məzənnə fərqini büdcədən kompensasiya etmişdi: "Xatırlayırıq ki, 2015-ci ildə manatın dollar qarşısında məzənnəsinin dəyişməsi nəticəsində daha ciddi bir iqtisadi problem yaranmışdı. Həmin dövrdə də oxşar çətinliklər meydana çıxmışdı. O zaman Azərbaycan Respublikasının Prezidenti qəbul etdiyi qərarla vətəndaşların üzləşdiyi məzənnə fərqinin dövlət büdcəsi hesabına ödənilməsini təmin etmişdi".
M.Tağıyevin fikrincə, hazırkı vəziyyət həmin dövrlə müqayisədə o qədər də kritik deyil. O düşünür ki, müəyyən siyasi məsələlər öz həllini tapdıqdan sonra vəziyyət tədricən sabitləşəcək:
“Ona görə mən hesab etmirəm ki, bu, bu gün üçün böyük bir problemdir. Bu, bilirsiniz ki, siyasi məsələlər bitəndən sonra hər il olunacaq".
İqtisadçı hesab edir ki, bu mərhələdə atıla biləcək ən uyğun addım borcların restrukturizasiyası, yəni kreditlərin şərtlərinə yenidən baxılması və insanlara ödəniş üçün əlavə vaxt verilməsidir.
Murad Tağıyevin sözlərinə görə, məsələ yalnız vətəndaşların deyil, eyni zamanda bankların da marağında olan məsələdir: “Borcu ödəmək yalnız vətəndaşların problemi deyil. O həm də bankların problemidir. Onlar özləri də maraqlıdırlar ki, elə etsinlər ki, o borclar bir zamandan sonra ödənilsin".
Fatimə Nəbiyeva
18:01 25.06.2025
Oxunuş sayı: 791
