Media savadlılığının artırılması davamlı prosesdir

Son illər dünya sürətlə dəyişir və bu dəyişikliklər informasiya mübadiləsi və media vasitələri ilə daha da inkişaf edir. İnternetin, sosial şəbəkələrin və müxtəlif rəqəmsal platformaların genişlənməsi insanların gündəlik həyatlarında media ilə daha çox əlaqə qurmasına səbəb olmuşdur. Lakin, bu inkişafın bir tərəfi də insanların bu məlumatları düzgün qiymətləndirə bilməməsi, saxta xəbərlər və manipulyasiyalarla qarşılaşmalarıdır. Beləliklə, müasir dövrdə media savadlılığının artırılması, həm fərdi, həm də cəmiyyət səviyyəsində kritik bir məsələ halına gəlmişdir.  Bu zaman media savadlılığının nə olması ilə bağlı sual ortaya çıxır.

Media savadlılığı - fərdlərin müxtəlif media vasitələrindən əldə edilən məlumatları anlama, qiymətləndirmə və analiz etmə bacarığıdır. Bu, yalnız xəbərləri oxumaq və ya izləmək deyil, eyni zamanda bu məlumatları düzgün bir şəkildə təsnif etmək, yanlış və ya təhrif edilmiş məlumatlardan ayırmaq və məlumatın mənşəyini, məqsədini anlamağı da ehtiva edir. Media savadlılığı həm də insanların mediadan gələn təsirləri və manipulyasiyaları tanıma qabiliyyətini artırır. Bəs media savadlılığının inkişafı məqsədilə hansı addımlar atılır?

Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə bildirib ki, azad medianın inkişafı dövlət siyasətinin əsas tərkib hissəsi kimi  diqqətdədir:

"Dövlət başçısı İlham Əliyev daim bu çağırışı edir ki,  müasir dünyada azad medianın səviyyəsi hər bir ölkənin səviyyəsini göstərir. Azərbaycanın müstəqillik tarixinin 1993-cü ildən bu günə qədərki dövrünün təhlili belə bir  reallığı təsdiqləyir ki, dövrün tələblərinə uyğun olaraq həyata keçirilən islahatlar prosesi mediada da geniş şəkildə özünün aydın ifadəsini tapır. Bütün dövrlər üçün aktuallığını qoruyan əsas  hədəflərdən biri jurnalist peşəkarlığının  və məsuliyyətinin artırılmasıdır. Nəzərə alsaq ki, ictimai fikrin  formalaşmasında yazılı və elektron KİV-lərin üzərinə böyük məsuliyyət düşür, bu halda onların ictimaiyyətin informasiya tələbatını hansı səviyyədə, daha dəqiq desək, informasiyaların dəqiqliyinin yoxlanılması   şəraitində ödəmələri daha böyük önəm daşıyır".

Vüqar Rəhimzadə: Media savadlılığının artırılması davamlı prosesdir

Müsahibimizin sözlərinə görə, bugünkü dünyada media əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq çoxşaxəlidir və müxtəlif formalarda təqdim edilir. Ənənəvi kütləvi informasiya vasitələri olan televiziya, radio və qəzetlər hələ də əhəmiyyətli rol oynasa da, sosial media və onlayn platformalar məlumat mübadiləsinin əsas kanallarına çevrilmişdir. İnsanlar artıq informasiya almaq üçün yalnız ənənəvi kanallara deyil, həm də sosial şəbəkələrə, vebsaytlara, bloglara və forumlara müraciət edirlər:

"Media savadlılığının artırılması davamlı prosesdir. Jurnalistin dövrün tələblərinə uyğun olaraq daim təkmilləşməsi mütləqdir. Təbii ki, bu kimi təkmilləşmələr,  peşəkarlığın artırılması mediada  yayılan məlumatın dəqiqliyini, yaxud reallığı əks etdirmədiyini müəyyənləşdirməyə yardımçı ola bilər".

Həmsöhbətimiz diqqətə çatdırıb ki, dövlətimizin başçısı İlham Əliyev bu ilin iyulunda yalan məlumatların ifşası və dezinformasiyaya qarşı mübarizə mövzusunda keçirilən 2-ci Şuşa Qlobal Media Forumunda “Sizcə, biz nə dərəcədə çətin vəziyyətdəyik, böhran nə dərəcədə ağırdır” sualını cavablandırarkən bildirdi ki, təəssüflər olsun  bu gün dünyada baş verənlər məhz bu mövzunun bir növ qurbanına çevrilib. O, əlavə edib ki, demokratik inkişafın mühüm göstəricilərindən biri kimi çoxsaylı mətbu orqanların fəaliyyəti, eyni zamanda, yayılan informasiyaların bolluğu fonunda məlumatların dəqiqliyinin müəyyənləşdirilməsi təbii ki, bacarıq tələb edir. Bu da öz növbəsində  media savadlılığının artırılmasını aktuallaşdırır. 2022-ci ildə qəbul olunan yeni “Media haqqında” Qanunda da bu, əsas tələb kimi irəli sürülür:

"Ötən dövr ərzində Azərbaycan mediası özünəməxsus inkişaf yolu keçmiş, ölkəmizdə və dünyada baş verən hadisələrlə bağlı cəmiyyətin məlumatlandırılması, xalqımızın haqq səsinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması istiqamətində məqsədyönlü fəaliyyət göstərmişdir. Bununla yanaşı, Azərbaycanda həyatın hər bir sahəsini əhatə edən köklü islahatların həyata keçirildiyi, habelə bütün dünyanı əhatə edən vahid informasiya məkanında yeniliklərin intensiv xarakter aldığı, kommunikasiya vasitələrinin sürətlə inkişaf etdiyi, mütərəqqi texnologiyaların, iş metodlarının tətbiq olunduğu müasir dövrdə media sahəsində keyfiyyət dəyişikliklərinə ehtiyac var".

Ağa Əsa