Təhlükəli qida məhsulları ilə mübarizədə yeni qanun layihəsi: əhəmiyyəti və təsirləri

Təhlükəli qida məhsullarının istehsal edənlər, satışını təşkil edənlər və ya satış məqsədilə saxlayanlar 10 ilədək müddətə azadlıqdan məhrum ediləcək. Bu, Milli Məclisin bu gün keçirilən iclasında müzakirəyə çıxarılan Cinayət Məcəlləsinə təklif edilən yeni - 200-3-cü maddədə əksini tapıb. Təhlükəli qida məhsullarının istehsalı, satışı və saxlanması insan sağlamlığına birbaşa təsir göstərir. Belə məhsullar qida zəhərlənmələrinə, xroniki xəstəliklərin yaranmasına və hətta ölümlərə səbəb ola bilər. Bu vəziyyət təkcə fərdi səviyyədə deyil, həm də cəmiyyətin ümumi sağlamlıq göstəricilərində ciddi problemlər yaradır. Yeni qanun layihəsinin məqsədi, qida təhlükəsizliyi sahəsində qanunvericiliyin sərtləşdirilməsi ilə bu cür halların qarşısını almaqdır. Qida məhsullarının təhlükəsizliyinə nəzarəti gücləndirməklə həm vətəndaşların hüquqlarının qorunması, həm də bazarda ədalətli rəqabət mühitinin təmin olunması hədəflənir. 

Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov mövzu ilə bağlı fikirlərini Crossmedia.az-a bildirib. Qeyd edib ki, qanun layihəsinə əsasən, təhlükəli qida məhsulları ilə bağlı törədilən əməllərə görə ciddi cəzalar nəzərdə tutulub.  Bu sərt tədbirlər əvvəlki qanunvericiliklə müqayisədə daha təsirli və qəti addımlardır: "Lakin köhnə qanuna əsasən, az miqdarda hüquq pozuntusu- 300 manata qədər məbləğdə müəyyən edilirdi.  Hazırda bu məbləğ artırılıb. İstehlakçıların hüquqlarının qorunması baxımından  məbləğ eyni qalsa və ya azadılsa, daha yaxşı olardı deyə, düşünürəm. İstehlakçıları narahat edən əsas problemlərdən biri marketlərdə vitrin qiymətləri ilə çekdə göstərilən qiymətlər arasında fərqin mövcud olmasıdır. Məsələn, son şikayətlərdən birində istehlakçı marketdən 86 qəpiyə tərəvəz aldığı halda, çekdə bu məhsul ekzotik meyvə kimi qeyd edilərək, 36 manatlıq məbləğ göstərilib. İstehlakçılar bu kimi hallarda almadıqları məhsullar üçün ildə təxminən 500 milyon manata yaxın vəsait ödəyirlər".

E. Hüseynov bildirib ki,  27 ildir beynəlxalq istehlakçı təşkilatında təmsil olunuram, lakin bir dəfə də olsun Azərbaycan haqqında mənfi hesabat hazırlayıb təqdim etməmişəm. Hər zaman ümid etmişəm ki, bu sahədə mövcud problemlər həllini tapacaq. 1995-ci ildə istehlakçı hüquqlarının müdafiəsinə dair qanun qəbul edilsə də, təəssüf ki, indiyə qədər bu sahədə görülən işlər arzulanan nəticəni verməyib.

Prezident İlham Əliyevin 2024-cü il 30 sentyabr tarixində imzaladığı fərmanla İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti ləğv edilərək, Prezident Administrasiyası yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Agentliyi yaradılıb. Hesab edirəm ki, bu qərar istehlakçı hüquqlarının müdafiəsi və rəqabət mühitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində daha effektiv idarəetmə mexanizmlərinin qurulmasına xidmət edəcək.
Təhlükəli qida məhsulları ilə mübarizədə yalnız cəzalar kifayət deyil. Maarifləndirmə kampaniyaları ilə insanların təhlükəli məhsulları tanıya bilməsi təmin edilməlidir. Məktəblərdə və ictimai yerlərdə bu mövzuda maarifləndirici tədbirlər təşkil oluna bilər.

Qanunun tətbiqində sui-istifadənin qarşısını almaq üçün şəffaflıq vacibdir. Bütün yoxlama və nəzarət prosesləri ictimaiyyətə açıq şəkildə aparılmalı, qanunun icrasında heç bir ayrı-seçkilik olmamalıdır.
Birliyin sədri sonda vurğuladı ki, insan sağlamlığını qorumaq, istehlakçıların hüquqlarını müdafiə etmək və bazarda ədalətli mühit yaratmaq üçün bu cür tədbirlərin tətbiqi əhəmiyyətlidir. Bu sahədə verilən bütün  qanunların  effektivliyi həm də onun icra mexanizmlərinin güclü və şəffaf olmasından asılı olur. 

Əsli Telmanqızı