Mətbuat tariximizə elmi yanaşmanın Şirməmməd Hüseynov məktəbi
Bir pedaqoq kimi böyük bir jurnalist ordusunu yetişdirən maarifpərvər ziyalının, “Mətbuatın rolunu, vəzifəsinin əhəmiyyətini öyrənmək üçün onun tarixini nəzərdən keçirmək lazımdır” söyləyən tədqiqatçı-alimin - professor Şirməmməd Hüseynovun vətəninə, xalqına təmənnasız xidməti, elmi axtarışları bugünkü və gələcək nəslə örnək olacaq ömür yolunun əsas qayəsini təşkil edir. Şirməmməd müəllimin ömür yolu bütövlükdə bir məktəbdir: fizika-riyaziyyat müəllimliyindən (Şəki) başlamış dəqiqliyi, dürüstlüyü, obyektivliyi və təmizliyi özündə cəmləşdirən pedaqoq-jurnalist fəaliyyətinə və “tarixin qaranlıq qalan” səhifələrində həqiqət axtarışına çıxan elmi araşdırmalarınadək. Bu fəaliyyət təkcə gələcək alimlər üçün deyil, həm də mətbuat sahəsində çalışacaq jurnalist kadrlar üçün bir yol xəritəsi oldu.
Şirməmməd müəllimdən bizə qalacaq bir dərs var: “Keçmişimizi öyrənmək, dərk etmək, ondan faydalanmaq və ibrət dərsi götürmək”. Bu, həmçinin Şirməmməd müəllimin fəaliyyətinin əsas amalı olmaqla yanaşı, müstəqillik dövründə yeni elmi mühit üçün də aşıladığı əsas prinsip olub.
Ötən əsrin 80-ci illərindən Azərbaycan mətbuatının açılmamış səhifələrinə, sovet ideoloji qadağalarına görə tədqiqatlardan kənarda qalan mətbu orqanlara, onun ideoloji tələblərlə öyrənilən şəxsiyyətlərinə, təhrif olunan faktlara yeni prizmadan tarixi-müqayisəli təhlil əsasında yanaşan tədqiqatçı-alim yüz əlli ilin tarixinin öyrənilməsində və tədqiq edilməsində böyük rol oynayıb. “Tarixi keçmişimizi, kökümüzü dəqiq və dürüst öyrənməyin ən mötəbər mənbələrindən biri - zamanın kollektiv yaddaşı hesab edilən” mətbuatı tariximizin “ağ ləkələrinin” aradan qaldırılması üçün zəngin mənbə, əvəzsiz məxəz kimi qiymətləndirən Ş.Hüseynovun araşdırmaları bu gün bizim mənəvi xəzinəmizdir.
Şirməmməd müəllimdən öyrəndiyimiz ən vacib məsələlərdən olan tarixi həqiqətləri və gerçəklikləri, dövrün fakt, hadisə və problemlərini təhrifsiz, yeni müstəvidə obyektiv araşdırmaq bu gün bizim əsas vəzifəmiz kimi qəbul olunmaqdadır.
Müəllimlə bir kafedrada çalışmağın özü də bir universitetdir. 27 il bir kafedrada çalışmaq, onun elmi düçüncələrindən, fikir və əqidəsindən bəhrələnmək özümüzü harada və necə görməyimizdə böyük rol oynadı.
Bu gün biz adları və yazdıqları qadağan edilmiş istiqlal mücahidlərinin milli azadlıq və ədalət uğrunda mübarizələrini alimin “Milli haqq və ədalət axtarışında” arayır, mənəvi irsimizin açılmamış səhifələrini açmaqla tarixi yaddaşımızı “Mənəvi irsimiz və gerçəklikdə” vərəqləyir, Vətən tariximizi "Mətbu irsimizdən səhifələr”də mənimsəyir, bugünkü günümüzün reallıqları ilə tarixi keçmişimiz arasında əlaqələri və bağları “Müstəqilliyin çətin yolu...Reallıqlar, düşüncələr”də öyrənirik. Stolüstü kitablarımıza və dərs prosesində müraciət etdiyimiz vəsaitlərə çevrilən bu tədqiqatlarda tarixi sənədlər, uzun illər yasaq altında saxlanmış arxiv materialları əsas yer tutur.
Bu tədqiqatlarda təqdim olunan materialların ilk oxucuları və dinləyiciləri biz olmuşuq. Şirməmməd müəllim arxivdən topladığı materialı ilk dəfə kafedrada maraqlı mülahizələrlə şərh edərdi. Müəllimin klassiklərimiz – Mirzə Fətəli Axundzadə, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Üzeyir Hacıbəyli, Əli bəy Hüseynzadə, Əhməd bəy Ağaoğlu, Mirzə Bala Məhəmmədzadə və digər şəxsiyyətlərlə bağlı maraqlı tapıntıları haqqında analitik yanaşmalarında, müasirlik baxımından qiymətləndirmələrində biz onu xalqının bu gününə və gələcəyinə böyük inamı olan vətənpərvər ziyalı kimi görürdük.
Şirməmməd müəllim magistrant tələbələrə dərs deyirdi. Tələbələr ondan ədalətli, prinsipial, obyektiv olmağı, eləcə də milli düşüncə, vətəndaşlıq mövqeyi, elmi dürüstlük və mənbəyə hörmət kimi keyfiyyətləri mənimsəmişdilər.
Şirməmməd müəllim mənim nəzərimdə ideal bir şəxsiyyət olmaqla yanaşı, bu gün əldə etdiyim bütün uğurlarımın mənbəyidir. Tədris prosesində müəllimimin nəinki tədqiqatları, həmçinin dərs metodu mənim üçün bir məktəbdir. Hər dəfə klassiklərimizin əsərlərini mənə oxutduranda “şövqlə oxu” nəsihətinin məndə yaratdığı məhəbbət mətbuat tarixinə, klassik irsə, milli mənəvi dəyərlərə olan sevgimi daha da dərinləşdirib, məndə bu “xəzinə”nin daha dərinliklərinə elmi yanaşmağı və müasirlik baxımından qiymətləndirməyin yollarını öyrədib.
Ömrünü bu klassik mətbu irsin toplanmasına həsr etmiş Şirməmməd müəllim “mənim ölməyə nə vaxtım, nə icazəm var” söyləməklə sanki ətrafdakılarına da vaxtın məsuliyyətini dərk etməyi məsləhət görürdü. Onun hələ deyiləsi fikirləri, tamamlanmalı işləri, bugünkü nəslə ötürülməli nə qədər elmi bilikləri vardı.
“Vaxt mənim deyil, mən vaxta cavabdehəm” fəlsəfəsini ötürən bu şəxsiyyət üçün ölmək yox, yarımçıq qalmaq qorxulu idi.
Vətəndaş-alim Şirməmməd Hüseynov təkcə tədqiqatçılıq məktəbinin deyil, müəllimlik dünyasının təmizlik faktını yaratmış bir pedaqoq kimi də həmişə qəlbimizdə, düşüncələrimizdə - yanımızdadır.
BDU Jurnalistika fakültəsinin Milli mətbuat tarixi kafedrasının dosenti,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Aygün Əzimova
12:36 17.12.2025
Oxunuş sayı: 1516
