31 Avqust – Afrika mənşəli xalqların beynəlxalq günü: Tarixi zülmün ifşası və Azərbaycanın ədalətli mövqeyi
31 avqust tarixi Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərarı ilə Afrika mənşəli xalqların beynəlxalq günü kimi qeyd olunur. Bu əlamətdar günün əsas məqsədi dünyanın müxtəlif bölgələrinə səpələnmiş milyonlarla afrikalı mənşəli insanın tarixi faciələrini xatırlatmaq, onlara qarşı əsrlər boyu həyata keçirilən köləlik, soyqırım, müstəmləkəçilik və irqçilik siyasətinə diqqət çəkməkdir. Bu gün həm də qlobal ictimaiyyətin tarixi ədalətsizliyə qarşı birgə mübarizəsinin simvolu hesab olunur.
Avropanın bir sıra dövlətləri kimi Fransa da əsrlər boyu Afrika qitəsində ən sərt müstəmləkəçilik siyasəti yürüdən ölkələrdən biri olmuşdur. XIX və XX əsrlərdə Fransanın Şimali və Qərbi Afrikada həyata keçirdiyi siyasət bəşər tarixində misli görünməmiş zorakılıqlarla yadda qalmışdır. Əlcəzairdə, Çadda, Malidə, Nigeriyada, Seneqalda və digər Afrika ölkələrində fransız müstəmləkəçilərinin törətdiyi kütləvi qırğınlar, zorla məcburi köçürmələr, kültür və dil assimilyasiyası siyasəti həmin xalqların mədəni irsinə ağır zərbə vurmuşdur. Fransız müstəmləkəçilərinin xüsusilə Əlcəzairdə törətdiyi vəhşiliklər bütün dünyada ifşa olunmuşdur. XX əsrin ortalarında Əlcəzair xalqının müstəqillik mübarizəsi dövründə yüz minlərlə insan qətlə yetirilmiş, kəndlər yandırılmış, qadınlar və uşaqlar amansız repressiyalara məruz qalmışdır. Tarixi faktlar göstərir ki, Fransa yalnız Afrikanın yeraltı və yerüstü sərvətlərini talamaqla kifayətlənməmiş, eyni zamanda, həmin xalqların milli kimliyini, dini və mədəni dəyərlərini silmək üçün planlı siyasət aparmışdır. Bu gün də bir çox Afrika ölkəsində Fransa təsirini qoruyub saxlamaq üçün müxtəlif siyasi və iqtisadi mexanizmlərdən istifadə edir.
Afrika xalqlarının səsi son illərdə daha çox eşidilir. Bu baxımdan Azərbaycanın təşəbbüsü ilə yaradılan Bakı Təşəbbüs Qrupu xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Qrup müstəmləkəçilikdən əziyyət çəkmiş və bu gün də yeni formalarda müstəmləkə asılılığı yaşayan ölkələrin birgə mübarizə platformasıdır. 2023-cü ildə Bakıda keçirilən beynəlxalq konfransda bir sıra Afrika, Asiya və Karib hövzəsi ölkələrinin nümayəndələri Fransa başda olmaqla müstəmləkəçilik mirası qoymuş dövlətlərin siyasətini sərt tənqid etmiş, tarixi ədalətin bərpası istiqamətində birgə fəaliyyət çağırışı etmişdilər. Bakı Təşəbbüs Qrupu yalnız tarixə işıq salmaqla kifayətlənmir, həm də müasir dövrdə davam edən iqtisadi və siyasi asılılıq formalarına qarşı beynəlxalq həmrəylik nümayiş etdirir. Azərbaycanın bu təşəbbüsü dünya miqyasında müstəqillik, ədalət və bərabərlik ideyalarının təbliği baxımından mühüm addımdır.
Azərbaycan tarixi müstəmləkəçiliyə qarşı çıxış edən, xalqların azadlıq və suverenlik hüquqlarını müdafiə edən dövlət kimi tanınır. Azərbaycan xalqı özü də tarix boyu imperialist güclərin işğal və assimilyasiya siyasətinə məruz qalmış bir xalqdır. Bu səbəbdən rəsmi Bakı beynəlxalq platformalarda Afrika xalqlarının hüquqlarını müdafiə edir, müstəmləkəçilik mirasının tənqidinə dair çağırışlara səmimi dəstək verir. Prezident İlham Əliyevin çıxışlarında dəfələrlə qeyd olunmuşdur ki, Azərbaycan hər bir xalqın azadlıq və müstəqillik hüququnu beynəlxalq hüququn əsas prinsipi hesab edir. Ölkəmiz BMT, Qoşulmama Hərəkatı və digər beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində Afrika dövlətləri ilə həmrəyliyini nümayiş etdirir, qitənin inkişafına yönəlmiş humanitar və iqtisadi layihələrdə fəal iştirak edir.
31 avqustun qeyd olunması təkcə tarixə nəzər salmaq deyil, həm də gələcək üçün dərs çıxarmaq deməkdir. Bu gün dünyanın müxtəlif guşələrində hələ də neokolonial siyasətin izləri qalmaqdadır. Afrika xalqlarının iqtisadi resursları və siyasi müstəqilliyi üzərində təsir qurmaq istəyən qüvvələr tarixi müstəmləkəçiliyin müasir formalarını tətbiq edirlər. Azərbaycan və Bakı Təşəbbüs Qrupu kimi beynəlxalq platformalar bu ədalətsizliklə mübarizədə mühüm rol oynayır. Bu gün tarixi zülmün ifşası, xalqlar arasında həmrəylik və beynəlxalq hüququn aliliyinə hörmət prinsipləri qlobal siyasətin əsas prioriteti olmalıdır.
31 avqust – Afrika mənşəli xalqların beynəlxalq günü, təkcə afrikalıların deyil, bütün dünya xalqlarının ədalət, azadlıq və bərabərlik uğrunda birgə mübarizəsinin rəmzidir. Azərbaycanın bu yolda nümayiş etdirdiyi prinsipial mövqe isə tarixə hörmətin, ədalətin və beynəlxalq həmrəyliyin bariz nümunəsidir.
Elmir Heydərli
14:28 31.08.2025
Oxunuş sayı: 3810
