Sosium

Yeni qlobal reallıq - Yeni beynəlxalq rolun formalaşması

Xankəndində keçirilən III Şuşa Qlobal Media Forumu təkcə simvolik hadisə deyil, həm də Azərbaycanın son onilliklərdə keçdiyi dərin transformasiyanın göstəricisi idi. Onilliklər boyu baş verən işğaldan sonra bütöv və suveren Azərbaycanın ayrılmaz ərazisinə çevrilmiş Qarabağ bölgəsi, və bu tədbirin keçirilməsi üçün məhz Xankəndinin seçilməsi çox güclü siyasi və geosiyasi mesaj daşıyır. Bu, təkcə rəqəmsal əsrin və informasiya davamlılığının çağırışlarının müzakirəsi üçün platforma deyil, həm də bir göstəricidir. Azərbaycan təkcə öz ərazilərini müdafiə etməyib, həm də dünyanın hesablaşmaq məcburiyyətində qaldığı yeni reallıqları formalaşdırır.

Cənab Prezident İlham Əliyevin açılış nitqi forumdakı bütün müzakirələrə əsas verdi. Bu çıxış, ölkənin daxili transformasiyasına, xarici siyasət prioritetlərinə və beynəlxalq mövqeyə dair hərtərəfli icmala çevrildi. Azərbaycanın inkişaf modelinə artan marağı əks etdirərək, Bakının hazırkı xarici siyasətinin praqmatizm, dürüstlük, beynəlxalq hüquq normalarına riayət və qonşu dövlətlərin maraqları ilə balanslaşdırılmış milli maraqların prioritetliyi prinsiplərinə əsaslanan uzunmüddətli strategiyanın nəticəsi olduğunu nümayiş etdirdi. Azərbaycan Türkiyə, Rusiya, Avropa İttifaqı, Çin və ABŞ ilə qarşılıqlı əlaqəsinin istiqamət və məqsədlərdən asılı olaraq ziddiyyət təşkil etmədiyi, əksinə bir-birini tamamladığı unikal multivektorluq formasını yarada bilmişdir.

Ölkə Başçısı Bakıda keçirilən COP29 tədbirin ötən ilin əsas nailiyyəti adlandırıb və onun sözlərinə görə, bu, təkcə iqlim hadisəsi deyil, konstruktiv dialoq üçün qlobal presedentə çevrilib. Qlobal tullantıların müəyyən payına malik Azərbaycan Qlobal Şimal və Cənub arasında körpülərin qurulması təşəbbüsü ilə çıxış etdi. İnkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında artan inamsızlıq kontekstində Bakı vasitəçi rolunda çıxış edərək, konkret qərarların qəbuluna şərait yaratdı - Paris Sazişinin 6-cı maddəsinin razılaşdırılmasından tutmuş qlobal iqlim maliyyələşdirməsinin üç dəfə artırılmasına qədər. Azərbaycanın buradakı mövqeyi sadə və inandırıcıdır: reallıqlar nəzərə alınmadan yaşıl enerjiyə keçid mümkün deyil və iqlim dəyişikliyinə ən böyük töhfə verən ölkələr əsas məsuliyyət yükünü daşımalıdır. Eyni zamanda, respublikanın özü günəş, külək və su enerjisini fəal şəkildə inkişaf etdirir, özünün ekoloji transformasiyasına sərmayə qoyur.

Bu gündəliyin məntiqi davamı Azərbaycanın artıq ciddi mövqe tutduğu beynəlxalq logistik əlaqə məsələsi oldu. Nəqliyyat və enerji dəhlizlərinin, o cümlədən Zəngəzur dəhlizinin genişləndirilməsi strategiyası ölkənin Avropa, Asiya və Yaxın Şərq arasında mərkəzə çevrilməsi ideyasına tam uyğun gəlir. Prezident vurğulayır: Zəngəzur dəhlizi təkcə Naxçıvanla əlaqə məsələsi deyil, həm də trans-regional əhəmiyyətli layihədir. Bir sıra alternativ marşrutların etibarlılığının pisləşməsi fonunda Azərbaycan limanlara, dəmir yollarına və rəqəmsal logistikaya milyardlarla investisiya yatırır. O, regiona və dünyaya təkcə ərazi deyil, həm də infrastruktur, təhlükəsizlik və siyasi proqnozlaşdırma imkanları təklif edir. Bu, mahiyyət etibarı ilə beynəlxalq sistemə yeni təklifdir - təkcə tranzit ərazi kimi deyil, həm də davamlılığın yeni arxitekturasında etibarlı elementi kimi.

Xarici jurnalistlərin suallarına verilən cavablarda ölkəmizin yanaşmalarının əsasında duran siyasi fəlsəfə ətraflı izah edilib. Cənab İlham Əliyev suverenliyin sövdələşmə predmeti olmadığı dövlətçilik konsepsiyasını ardıcıl olaraq müdafiə edib. Bu, hələ 1990-cı illərdə çəkilmiş və Azərbaycanın Qarabağ üzərində nəzarəti bərpa etdiyi 2020-2023-cü illərdə həyata keçirilən prinsipial xəttdir.

Bu gün bu yanaşma yetkin, institusionallaşmış xarici siyasət şəklini alır. Dövlət Başçısı vurğulayır ki, Azərbaycan diplomatiyasının təməlində etimad dayanır, o cümlədən rəsmi Bakının verdiyi hər bir sözün, imzası ilə eyni gücə malik olduğuna inam. Bu, davamlı tərəfdaşlıq üçün zəmin yaratdı: tərəflərin hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə çatdığı Çin ilə; Donald Trampın qələbəsinin münasibətlərin bərpasına yol açdığı ABŞ ilə; Azərbaycanın iqlim gündəmi və kreditlər vasitəsilə yeni üfüqi əlaqələr qurmağa başladığı Afrika ilə; əhəmiyyətli investisiyaların və humanitar potensialın olduğu Latın Amerikası ilə. Bütün bunlar epizod deyil, ənənəvi regional sahədən kənarda xarici siyasət fəaliyyətinin üfüqlərinin genişləndirilməsinə əsaslanan strategiyanın elementləridir.

Cənab Prezidentin xüsusi vurğuladığı Qarabağa Böyük Qayıdış proqramı gündəmdə xüsusi yer tutur. Bu təşəbbüs infrastruktura, demoqrafiyaya, enerjiyə və mədəniyyətə təsir edən genişmiqyaslı dövlət transformasiyasına çevrildi. Artıq onlarla qəsəbə, Xankəndində universitet, su elektrik stansiyaları, tunellər, yollar, dəmir yolu xətləri tikilib. Yüzlərlə ailə öz evlərinə qayıdır və region münaqişə zonası kimi deyil, bərpa modeli kimi yeni həyat qazanı.

Müzakirənin yekununda cənab İlham Əliyev informasiya suverenliyinin vacibliyini vurğulayıb. Sosial şəbəkələr, saxtakarlıqlar və kənar təzyiqlər dövründə Azərbaycan mediası təkcə ölkə maraqlarının müdafiəçisi deyil, həm də beynəlxalq informasiya sahəsinin fəal subyektinə çevrilir. O, birbaşa bildirdi: “Bizim mediamız təkcə özünü müdafiə etmək deyil, həm də hücuma keçmək iqtidarındadır”.

Beləliklə, 2025-ci ildə Azərbaycan nəinki ərazisini bərpa etmiş ölkə kimi, həm də daxili sabitliyini möhkəmləndirmiş, xarici siyasət üfüqlərini genişləndirmiş, dünyaya iqlim diplomatiyasının, infrastruktur inteqrasiyasının, ən əsası isə strateji ləyaqətinin səmərəli modellərini təklif etmiş ölkə kimi sözünü deyir. Bu, müvəqqəti uğur deyil, uzunmüddətli, ardıcıl və intellektual cəhətdən yoxlanılmış siyasətin nəticəsidir. Və çox güman ki, məhz bu model - suverenliyə, praqmatizmə, regional tarazlığa və dünyaya açıqlığa əsaslanan - Azərbaycanın layiqli yerini tutduğu beynəlxalq münasibətlərin yeni çoxqütblü arxitekturasının konturlarını müəyyən edəcəkdir.