Tripolidə etirazlar davam edir: 53 nəfər ölüb, 40 nəfər yaralanıb
Liviyanın paytaxtı Tripolidə keçirilən kütləvi etiraz aksiyalarına təhlükəsizlik qüvvələrinin həddindən artıq güc tətbiq etməsi nəticəsində ağır itkilər qeydə alınıb. Liviyanın İnsan Hüquqları Komissiyasının yaydığı rəsmi məlumata görə, hadisələr zamanı azı 53 mülki vətəndaş həyatını itirib, 40 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri alıb, 20 nəfərin isə taleyi naməlum olaraq qalır. İtkilərin çoxluğu və hüquq-mühafizə orqanlarının davranışı ölkə daxilində və beynəlxalq aləmdə ciddi narahatlıq doğurub.
Crossmedia.az xarici mediaya istinadən bildirir ki, prezident Donald Trampın rəhbərlik etdiyi administrasiya dövründə Qəzza zolağından bir milyona yaxın fələstinli qaçqının Liviyaya köçürülməsi planı ciddi şəkildə masada olub. Bu ideya ABŞ administrasiyası daxilində yüksək səviyyələrdə müzakirə edilib və müəyyən mərhələdə hətta liviyalı nümayəndələrə də təqdim olunub. İddiaya görə, bu nümayəndələr 2014–2020-ci illər arasında Liviyada baş vermiş vətəndaş müharibəsi zamanı İsraillə qeyri-rəsmi əlaqələr saxlayan Şərqi Liviya nümayəndələri olub.
Sözügedən plan çərçivəsində ABŞ-ın əsas şərti 2011-ci ildə Müəmmər Qəddafinin devrilməsindən sonra dondurulmuş milyardlarla dollar dəyərində Liviya aktivlərinin azad edilməsindən ibarət idi. Hərçənd bu ideya rəsmi razılaşma səviyyəsinə çatmayıb və reallaşmayıb, onun ABŞ-ın yüksək səviyyəli dairələrində müzakirə olunması Liviyanın yalnız daxili münaqişələrlə deyil, həm də beynəlxalq geopolitik məqsədlərlə əlaqələndirildiyini göstərir. Məlumatda o da vurğulanır ki, İsrail rəsmiləri də bu plan barədə məlumatlandırılıb, lakin ABŞ Dövlət Departamenti və Milli Təhlükəsizlik Şurasının sözçüləri bu xəbərləri “əsassız və inandırıcı olmayan” kimi dəyərləndiriblər.
Hazırda Liviyada etirazların əsas tələbləri müxtəlif siyasi strukturların dəyişdirilməsi və seçkilərin keçirilməsidir. Etirazçılar Milli Birlik Hökumətinin başçısı Əbdülhəmid Dbeibənin istefasını, Nümayəndələr Palatası və Ali Dövlət Şurasının buraxılmasını, habelə feldmarşal Xəlifə Həftar və onun rəhbərlik etdiyi Liviya Milli Ordusunun Tripolidəki gərginlikdən istifadə cəhdlərinə qarşı çıxılmasını tələb edirlər. Bu, ölkədə siyasi hakimiyyət uğrunda uzun müddətdir davam edən Şərq-Qərb qarşıdurmasının yeni mərhələyə keçdiyini göstərir.
Eyni zamanda, Tripolidəki etirazlarda bəzi azsaylı qruplar alternativ tələblərlə çıxış edirlər. Bu qrupların bir hissəsi Xəlifə Həftarın hakimiyyətə gəlməsini dəstəkləyir, digər hissəsi isə prezident səlahiyyətlərinin Müəmmər Qəddafinin oğlu Seyf əl-İslam Qəddafiyə verilməsini təklif edir. Tripolidə fəaliyyət göstərən Liviya Fətva Komitəsi isə vətəndaşları etirazlarda iştirak etməməyə çağırıb. Komitənin bəyanatında bildirilib ki, bu etirazlar “şübhəli xarakter” daşıyır və Xəlifə Həftar vəziyyətdən istifadə edərək Tripolidəki mövqelərini gücləndirməyə çalışa bilər.
Maraqlıdır ki, Xəlifə Həftar da etirazlara qarşı diqqətli yanaşıb. O, “Ləyaqət” əməliyyatının ildönümündə keçirilməsi nəzərdə tutulan bayram tədbirlərini və hərbi paradı ləğv etdiyini elan edib. Həftar bu addımını “Tripoli sakinləri ilə həmrəylik” jesti kimi təqdim edib. Xatırladaq ki, 2019-cu ildə Həftarın rəhbərlik etdiyi Liviya Milli Ordusu, o cümlədən Rusiya əsilli “Vaqner” muzdluları və Sudanın RSF qüvvələri Tripoli şəhərinə qarşı kütləvi hücumlar həyata keçirmiş, yüzlərlə mülki şəxsi öldürmüş və şəhərin infrastrukturuna ciddi ziyan vurmuşdular. Bütün bu faktlar Tripolidəki hazırkı vəziyyətin nə qədər gərgin və təhlükəli olduğunu bir daha ortaya qoyur.
Fatimə Nəbiyeva
20:31 17.05.2025
Oxunuş sayı: 742
