Ciddi proseslər gedir: ABŞ və Türkiyə mövqelərini yaxınlaşdırmalıdır
ABŞ Prezidenti Donald Trampla Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan arasında mayın 5-də telefon danışığı olub. Ərdoğan və Tramp arasında baş tutan telefon danışığında iki ölkə arasında xüsusilə müdafiə sahəsində əməkdaşlığın inkişafı, Qəzza və Suriya ilə bağlı regional məsələlər, həmçinin İran və Rusiya-Ukrayna münaqişələri müzakirə olunub. Ərdoğan Trampı Türkiyəyə dəvət edib və gələcək əməkdaşlığa dair müsbət mesajlar verib.
Bu, Tramp ikinci dəfə hakimiyyətə gələndən sonra Ərdoğanla ilk telefon danışığı idi. Beynəlxalq geosiyasi müstəvidə çox ciddi hadisələrin baş verdiyi bir vaxtda NATO-nun iki müttəfiq liderləinin telefon danışığı çox əhəmiyyətlidir. Bir çoxuna görə, dövlət başçıları gələcək “yol xəritəsini” cızıblar.
Bu barədə Crossmedia.az-a danışan professor, siyasi elmlər doktoru Sabir Məmmədlinin sözlərinə görə, ABŞ və Türkiyə Yaxın Şərqdəki ortaq maraqlarını, xüsusən Suriya və Qəzza məsələlərini uzlaşdırmağa çalışır: "Sözsüz ki, ABŞ ilə Türkiyə arasında sıx əməkdaşlıq və ortaq maraqlar var. Bu ortaq maraqlar ilk növbədə Yaxın Şərq bölgəsini əhatə edir. Suriya, Qəzza məsələlərini və ümumiyyətlə bu bölgədə cərəyan edən hadisələri, o cümlədən İran problemini əhatə edir. Buna görə də Ərdoğanla Tramp arasında baş tutan bu telefon danışığı müəyyən mənada əhəmiyyətli mahiyyət kəsb edir. Bu mənada mövqelər müəyyənləşir və gələcək ortaq çıxarışlar formalaşdırılır. Bu prosesdə Suriya məsələsi müzakirə olunan mövzulardan biridir”.
O, ABŞ-nin ABŞ-nin Suriyanın şərq hissəsində xeyli sayda hərbi bazasının olduğunu xatırladıb: “Bu bazalar guya kürd silahlılarını dəstəkləmək adı ilə orada formalaşdırılıb. Eyni zamanda müasir Suriyanın formalaşması prosesi gedir və ABŞ də müəyyən mənada bu məsələyə xüsusi diqqət yetirir. Türkiyə burada aparıcı rola malikdir. Ona görə də müəyyən mənada ABŞ ilə Türkiyə bu mövqeləri uzlaşdırmalıdır. Suriyada İsrail də öz müdaxiləsini həyata keçirməyə çalışır. ABŞ isə İsraili himayə etdiyinə görə bu məsələni tarazlaşdırmağa cəhd edəcək".
Politoloq ABŞ və Türkiyə münasibətləri kontekstində Qəzza və İran məsələsinə də toxunub: "Qəzza bölgəsi ən narahat edən məsələlərdəndir. Çünki Türkiyə ilə İsrail arasında əlaqələrdə kifayət qədər ciddi fikir ayrılığı var. Ona görə də Qəzzanın gələcək taleyi həm də ABŞ-ni düşündürür. Tramp daha əvvəl Qəzzada yaşayan ərəb əhalinin köçürülməsini təklif etmişdi. Bu, çox ağılsız təklif idi. Ona görə də dünya birliyi və Avropa ölkələri bu təklifə qarşı çıxış etdilər. Türkiyə də bu mənada kifayət qədər kəskin mövqe sərgiləyir. Düşünürəm ki, ABŞ, Türkiyə və İsrail bu məsələni müəyyən mənada bir razılığa gətirməlidirlər ki, Yaxın Şərqdə problemlərin çözülməsinə yol açılsın və gələcəkdə stabil bir şərait yaradılsın. İranla əlaqədar olaraq ABŞ və Türkiyə arasında fikir mübadiləsi var. ABŞ çalışır ki, Türkiyəni bu prosesdə razı salsın, İrana qarşı Təl- Əvivin və Vaşinqtonun davranışına maneçilik törətməsin və Suriya hava sahəsindən də istifadə edilməsində problem yaratmasın. Bütpvlükdə indi kifayət qədər ciddi proseslər gedir və bu proseslər həmin dövlətlərinin əlaqələrinin nə dərəcədə effektiv olduğunu gələcəkdə göstərəcək".
Nuray Qurbanlı
23:43 06.05.2025
Oxunuş sayı: 1159
