“Son 15 ildə şəxsi məlumatların qorunması məsələsi demək olar ki, yoxdur” - AÇIQLAMA
Üz şəkillərinin süni intellektlə vizuallaşdırılması tendensiyaları şəxsi məlumatlardan sui-istifadə riskini artırır. Son zamanlar sosial mediada populyarlaşan “Ghibli trend” və buna bənzər süni intellekt proqramları şəxsi məlumatların təhlükəsizliyi baxımından ciddi risklər yaradır. Bu barədə Anadolu Universitetinin Sosial Media və Rəqəmsal Təhlükəsizlik Təhsil, Tətbiq və Araşdırma Mərkəzinin (SODİGEM) direktoru Prof. Dr. Adile Aşkım Kurt məlumat verib.
“Süni intellektdən istifadə etməklə istifadəçilərin üzlərini əks etdirən fotoşəkillərin vizuallaşdırılması biometrik məlumatların zərərli istifadəsinə yol aça bilər. Bu cür tətbiqlər yüklənmiş şəkilləri öz serverlərində saxlayır. Bu vəziyyət Avropada ümumi məlumatların, Türkiyədə isə fərdi məlumatların qorunması qanununu poza bilər. Bu şəkillərə yazılan qeydlərin sosial mühəndislik hücumlarında da istifadə oluna bilər. “Ghibli” sənət üslubunu bir neçə əmrlə təqlid etmək “əməyə hörmət” mövzusunda müzakirələrə səbəb olub”,- deyə o bildirib.
Mövzu ilə bağlı İT mütəxəssisi Fərid Kazımov Crossmedia.az-a açıqlama verib. Onun sözlərinə görə, sosial şəbəkələrdə istifadə etdiyimiz şəxsi məlumatlarımız yüz faiz bu və ya digər məqsədlərlə istifadə olunur: "Ümumiyyətlə, başa düşməliyik ki, son 15 ildə şəxsi məlumatların qorunması məsələsi demək olar ki, yoxdur. Yəni biz sosial şəbəkələrdə qeydiyyatdan keçərkən, müxtəlif hesablarımızı açarkən bilməliyik ki, bu, yüz faiz olan bir məsələdir — şəxsi məlumatlarımız həmin platformalar və digər qurumlar tərəfindən müxtəlif məqsədlərlə, o cümlədən reklamların göstərilməsi və digər məqsədlər üçün istifadə olunur. Mənim subyektiv fikrimə görə, bu məsələ artıq gündəmdə deyil. Lakin son zamanlar süni intellektin inkişafı bu sahəyə yeni baxış gətirib. İnsanlar düşünməyə başlayıblar ki, şəxsi məlumatların təhlükəsizliyi təmin edilmir və buna nəzarət yoxdur. Halbuki, əvvəllər də bu təhlükəsizlik tam təmin olunmurdu, sadəcə indi bu məsələ vizual olaraq daha çox diqqət çəkir".
Mütəxəssis Ghibli trend məsələsi ilə yanaşı intellektual mülkiyyətdən də danışıb: "Ghibli trend məsələsinə gəlincə, burada insanlar mövcud stillərə uyğun öz fotolarını uyğunlaşdırırlar. Mənim fikrimcə, bunu da normal və başa düşülən qəbul etmək lazımdır. Əgər kimsə istəmir ki, onun məlumatları istifadə olunsun, o zaman ümumiyyətlə internetdə və virtual məkanda olmamalıdır. Amma əgər biz bu virtual məkanda varsaq, istənilən halda bu məlumatlar istifadə olunacaq. Mən demək olar ki, doxsan doqquz faiz əminliklə deyə bilərəm ki, heç bir internet istifadəçisi istəməz ki, internetdən imtina etsin. Çünki bu, o deməkdir ki, sosial şəbəkələrə daxil olmayacaqsan, gündəlik həyatın bir çox məqamları məhdudlaşacaq. Bu səbəbdən də biz məcburuq virtual məkanda iştirak edək. Bu məkanda olduğumuz müddətdə isə şəxsi məlumatlarımız emal edilir, istifadə olunur, paylaşılır və s.
Amma burada Ghibli trendindən əlavə daha önəmli bir məsələ də var — bu, şəxsi məlumatlarla bağlı deyil, sırf intellektual mülkiyyət məsələsidir. Süni intellektə qarşı ən böyük ittihamlar onun əqli mülkiyyətdən sui-istifadə etməsi ilə bağlıdır. Əslində, biz süni intellekt deyirik, amma bu, sadəcə proqram təminatıdır və müəyyən məzmunlar üzərində işləyərək onları emal edir, öyrənir. Lakin öyrəndiyi o məlumatların bir çoxuna istifadəyə hüquqi icazəsi olmur. Süni intellekt bu öyrəndiyi məlumatlar əsasında xidmət göstərir və bunu müəyyən məbləğə satır. Buna görə də ittihamlar yaranır ki, məsələn, hansısa müəllifin məzmununu öyrənib, istifadə edib və bundan gəlir əldə edir.
Hazırda Twitter-in (indiki "X") yaradıcısı Jack Dorsey və hazırkı sahibi Elon Musk təklif ediblər ki, ümumiyyətlə, dünyada əqli mülkiyyət qanunları ləğv olunsun. Bu isə süni intellekt sahiblərinə çox sərf edir, çünki belə olarsa, istədikləri məzmundan istədikləri kimi istifadə edə biləcəklər. Əslində, süni intellektin bazara daxil olması cəmiyyət üçün gözlənilməz oldu. İndi isə biz bu vəziyyətə uyğunlaşmağa çalışırıq. Bu isə, sözsüz ki, ciddi və həll olunması vacib olan bir problemdir".
Nuray Qurbanlı
19:30 14.04.2025
Oxunuş sayı: 1834
