ABŞ -nin Ukraynaya silah tədarükünü dayandırmasının əsl səbəbi üzə çıxdı: İrana yeni hücum planlaşdırılır?
Vaşinqton administrasiyası Ukraynaya bəzi silah növlərinin tədarükünün dayandırılması barədə məlumat verib. Bu qərarın ABŞ Prezidenti Donald Trampla rusiyalı həmkarı Vladimir Putinin telefon görüşü ərəfəsində verildiyini nəzərə alan siyasətçilər Ağ Ev rəhbərinin Putinin tələbini yerinə yetirməsi barədə iddialar ortaya qoyurlar. Amma Trampın bu qərarına qarşı bütün Avropa İttifaqı və NATO üzvlərinin dayandığını nəzərə alsaq onun bu səviyyədə anti- Amerika isterikasına səbəb olacağını düşünmək düzgün olmazdı. Tramp müttəfiqləri ilə müəyyən məsafə saxlasa da, ciddi zərurət olmadan onlar tərəfindən hiddətlə qarşılanacaq addım atmağa qalxmazdı. Deməli, Putinin tələbini yetirmək üçün Ukraynaya silah tədarükünün azaldılması məntiqə sığmır. Digər maraqlı səbəbi “The Washington Post”un (WP) köşə yazarı Ceyson Uillik ortaya qoyulub. Onun açıqlamasına görə Vaşinqton administrasiyası məhdud resurslar qarşısında İsrailin müdafiəsini gücləndirməyə diqqət yetirmək zərurəti ilə əlaqədar Ukraynaya bəzi silah növlərinin tədarükünü dayandırıb.
Əgər İranla 12 günlük müharibədə atəşkəsin əldə olunmasında İsrailin raketdən müdafiə sistemlərində istifadə olunan silahların bitməsi barədə iddiaları nəzərə alsaq Uillikin bu açıqlaması məntiqə uyğun hesab oluna bilər. Axı Tramp da bir neçə dəfə həm İran, həm də İsrailin atəşkəs üçün ona müraciət etdiklərini bildirmişdi.
Uillikin iddialarına görə, Trampın İrana zərbə endirmək qərarı digər dövlətlərin işlərinə qarışmağı yersiz hesab edən tərəfdarlarını təəccübləndirmişdi. Eyni zamanda, jurnalistin vurğuladığı kimi, bu həftə Tramp ölkəsinin başqa bir müttəfiqi - Ukraynaya əsas silah növlərinin tədarükünü dondurmaqla şahinləri narahat etdi: "Zahirən bu iki qərar bir-birinə uyğun gəlməyən görünür. Amma əslində bunlar eyni sikkənin iki üzüdür. Hazırda Amerikanın xarici siyasətindəki əsas problem Vaşinqtonun bütün dünyada müdafiə öhdəliklərinin onun hərbi gücünü üstələməsidir”. Uillikin fikrincə, belə uyğunsuzluq ABŞ rəhbərliyini müxtəlif xarici siyasət prioritetləri arasında seçim edərək “kompromislər axtarmağa” məcbur edir. Köşə yazarının əlavə edib ki, Tramp üçün Ukraynanı daha zəif duruma salmaqla İsrailə maksimum dəstək vermək siyasi və strateji baxımdan cəlbedicidir. Jurnalist “Patriot” hava hücumundan müdafiə sistemli raketlərinin Kiyevə çatdırılmasının dayandırılmasını onların İsrailə12 günlük müharibə zamanı İranın zərbələrindən vurduğu zərəri azaltmağa kömək etməsi ilə əlaqələndirir. ABŞ iyunun 23-də İranın cavab zərbəsi zamanı Qətərdəki hava bazasını qorumaq üçün də onlardan istifadə edib. Müəllifin fikrincə, Trampın ABŞ-nin məhdud hərbi gücünü bölüşdürməsi nəticəsində İsrail Ukraynanın hesabına qalib gələ bilər. "Tramp həm də Ukraynanın Rusiyadan müdafiəsi kimi uzun və qeyri-müəyyən döyüşlərdənsə, 12 günlük İsrail və İran arasında müharibə kimi yekun nəticələri olan qısamüddətli münaqişələrə üstünlük verir. Ən əsası isə İranın nüvə silahına malik Rusiyadan daha zəif olmasıdır", - nəşr vurğulayır.
Amma bütün bu məsələlərlə yanaşı Uillikin nəzərdən qaçırdığı və ya toxunmadığı bir məsələ açıq qalır: ABŞ İsrailin müdafiə və hücum imkanlarını əvvəlki vəziyyətə gətirməklə İrana qarşı yeni müharibəyə hazırlığın əsasını qoymur ki? Axı İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahu və ABŞ-dəki bəzi qüvvələr İrana olan hücumların lazım olan səviyyədə təsirli olmadığını bildirməkdən çəkinmirlər. Tramp özü də son iki gündə İranı danışıqlar üçün ABŞ-nin şərtlərini qəbul etmədiyini dilə gətirib. İran yumşalmırsa və Trampın müqavilə üçün şərtlərini qəbul etmirsə çıxış yolu yenə hücumdurmu?
Bazar ertəsinə nəzərdə tutulmuş Tramp-Netanyahu görüşündən sonra vəziyyət müəyyən qədər aydınlaşa bilər.
Əlimusa İbrahimov, politoloq
12:16 06.07.2025
Oxunuş sayı: 854
