Milli mənlik şüurunun formalaşmasında Ana dilinin rolu
Azərbaycan xalqının milli mənlik şüurunun formalaşmasında və inkişafında ana dilinin rolu əvəzsizdir. Bu mənada ümummilli lider Heydər Əliyevin xidmətləri xüsusi yer tutur. Ulu öndərin təşəbbüsü və qətiyyətli siyasəti nəticəsində 1978-ci il 27 aprel tarixində qəbul edilən Azərbaycan SSR Konstitusiyasında Azərbaycan dili ilk dəfə olaraq rəsmi şəkildə dövlət dili statusu almışdır.
Qeyd edək ki, bu, Sovetlər
Birliyi dövründə cəsarətli və irəliyə dönük bir addım idi. Ona görə ki, Sovetlər
Birliyi dövründə, milli dillərin inkişafı böyük çətinliklərlə üzləşirdi.
SSRİ-də ümumi dil siyasəti rus dilinin dominantlığını təmin etməyə yönəlmişdi.
Bu, müxtəlif respublikaların öz dillərini qorumaları və inkişaf etdirmələri
baxımından ciddi məhdudiyyətlər yaradırdı. Azərbaycan da bu çətinliklərdən
əziyyət çəkirdi və milli dilin qorunması mövzusu həmişə siyasi müzakirələrə
səbəb olurdu. Dil, yalnız ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də bir xalqın kimliyini,
mədəniyyətini, tarixini və ənənələrini ifadə edən mühüm bir elementdir. Buna
baxmayaraq, həmin dövrdə Azərbaycan dilinin rəsmi sənədlərdə istifadəsi
məhdudlaşdırılır və çox vaxt rus dilindən istifadə üstünlük təşkil edirdi. Bu
cür bir şəraitdə Azərbaycan dilinin konstitusion status qazanması, yalnız
hüquqi deyil, həm də milli-mənəvi baxımdan mühüm bir qələbə idi. Ulu öndər Heydər
Əliyev bu qərarla Azərbaycan dilinin inkişafını və qorunmasını təmin etmiş,
gələcək nəsillərə milli kimlik və dilə bağlılıq nümunəsi göstərmişdir. Bu
hadisə, eyni zamanda milli ədəbiyyatın, təhsilin və mədəniyyətin ana dilində
inkişafına yeni imkanlar yaratdı.
Ulu öndər Heydər Əliyevin
dil siyasəti, müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq, Azərbaycan dilinin
hərtərəfli inkişafına xidmət edirdi. Bu qanunvericilik təşəbbüsü, Azərbaycanın
dilinə olan münasibəti dəyişdirdi. Azərbaycan dilinin rəsmi sənədlərdə, məktəblərdə,
dövlət qurumlarında, elmi müəssisələrdə və digər ictimai sahələrdə daha geniş
şəkildə istifadə edilməsi imkanını təmin etdi. Bununla yanaşı, milli
mədəniyyətin və ədəbiyyatın inkişafı üçün də əsaslı zəmin yaradıldı. Azərbaycan
dili, bu addımla, yalnız özünün hüquqi vəziyyətini gücləndirməklə qalmadı, həm
də xalqın gələcəyinə yönəlmiş bir simvola çevrildi. Ulu Öndər sonrakı illərdə
də dil siyasətinə daim xüsusi diqqət yetirmiş, müstəqil Azərbaycan
Respublikasının 1995-ci ildə qəbul olunan Konstitusiyasında da Azərbaycan dili
dövlət dili kimi təsbit olunmuşdur. Onun bu istiqamətdə atdığı addımlar bu gün
də öz bəhrəsini verməkdədir.
Azərbaycan dilinin dövlət
dili kimi Konstitusiyada təsbit olunması, Azərbaycanın müstəqillik və milli
kimlik yolundakı ən mühüm addımlardan biri olmuşdur. Bu proses, ümummilli lider
Heydər Əliyevin siyasi müdrikliyi və dərin strateji yanaşmasının nəticəsi
olaraq, yalnız dilin hüquqi statusunun deyil, o cümlədən milli irsin və
mədəniyyətin qorunması və inkişaf etdirilməsi baxımından əhəmiyyətli bir
mərhələdir. Azərbaycan dilinin Konstitusiyada dövlət dili olaraq təsbit
olunması, yalnız dilin hüquqi müdafiəsini deyil, həm də xalqın mədəniyyətinin,
ənənələrinin və tarixinin qorunması üçün böyük bir zəmin yaratdı. Ulu öndər
daim Azərbaycan dilinin inkişafını və qorunmasını prioritet məsələlərdən biri
kimi qiymətləndirirdi. Məhz onun təşəbbüsü ilə Azərbaycan dili yalnız dövlət
işlərində deyil, həm də təhsil, elm, mədəniyyət, ədəbiyyat və digər sahələrdə
əsas kommunikasiya vasitəsi oldu.
Bundan əlavə, Heydər Əliyev
Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpasından sonra da dil siyasətinə xüsusi diqqət
yetirmiş, 1995-ci ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasında da Azərbaycan dilini dövlət dili olaraq təsbit etmişdir. Bu,
artıq müstəqil Azərbaycanın milli kimliyinin və suverenliyinin simvolu oldu. Heydər
Əliyevin dil siyasəti ancaq o dövrün deyil, gələcək nəsillərin də ana dilinə
bağlılığını təmin etmək məqsədini güdürdü. O, dilin qorunmasına yalnız hüquqi
yanaşmalarla deyil, həm də xalqın dilə olan münasibətini dəyişdirərək, öz
dilini qürurla daşıyan bir cəmiyyətin formalaşmasına şərait yaratmışdır. Bu gün
də Azərbaycan dili, həm ölkə daxilində, həm də dünya miqyasında Azərbaycan
xalqının mədəniyyətini və kimliyini təmsil edən əsas amillərdən biridir.
Azərbaycan dilinin dövlət
dili kimi Konstitusiyada təsbit olunması, xalqın öz dilinə və mədəniyyətinə
olan dərin hörmətinin bariz nümunəsidir. Ulu öndər Heydər Əliyevin bu sahədəki
təşəbbüsü, sadəcə hüquqi bir addım deyil, həm də Azərbaycanın milli
müstəqilliyi və inkişafı üçün mühüm bir təməl olmuşdur. Bu gün də Azərbaycan
dili öz təbii inkişafını sürətlə davam etdirir, dünyanın müxtəlif guşələrində
yaşayan azərbaycanlıların arasında birləşdirici amil olaraq qalır. Ümummilli
lider Heydər Əliyevin dil siyasəti, Azərbaycan xalqının gələcəyinə qoyulmuş ən
dəyərli sərmayələrdən biridir.
Fərid
Mustafayev
YAP Yasamal rayon Elm və Təhsil Nazirliyinin Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu üzrə ərazi partiya təşkilatının sədr müavini
17:16 22.04.2025
Oxunuş sayı: 1855
