BTC Boru Kəməri və Şahdəniz Qaz layihəsinin strateji əhəmiyyəti - ANALİZ

Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) boru kəməri və Şahdəniz qaz layihəsi yalnız Azərbaycan üçün deyil, həm də bütün Cənubi Qafqaz və Avropa üçün strateji əhəmiyyət daşıyan enerji layihələridir.

Hər iki layihə Azərbaycanın beynəlxalq enerji bazarlarında və regional geosiyasi müstəvidə daha güclü mövqe tutmasına imkan verən layihələrdir. Bu layihələr, Azərbaycanın enerji təchizatının şaxələndirilməsi, Avropa və digər bazarlara enerji ixracının artırılması və enerji asılılığının azaldılması kimi vacib məqsədləri həyata keçirir.

Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) Boru Kəməri Azərbaycanın Xəzər dənizindəki neft yataqlarından (xüsusilə “Azeri-Chirag-Gunashli” yataqları) hasil edilən neftin, Gürcüstan və Türkiyə üzərindən Avropaya və digər dünya bazarlarına daşınması üçün inşa edilmişdir. Bu boru kəməri 2006-cı ildən etibarən fəaliyyətə başlamış və qısa müddətdə beynəlxalq enerji təhlükəsizliyinə töhfə verən ən mühüm enerji layihələrindən birinə çevrilmişdir. BTC Azərbaycan neftinin Avropaya və qlobal bazarlara nəqli üçün mühüm bir tranzit marşrutu təqdim edir və bununla da Azərbaycanın iqtisadiyyatına ciddi töhfə verir. Rusiya və İran kimi ənənəvi enerji tranzit ölkələrindən asılılığın azalması, həmçinin enerji təchizatında monopoliya və geosiyasi risklərdən qorunmaq məqsədini güdür. BTC layihəsi, Avropa İttifaqı və digər Qərb ölkələri üçün təhlükəsiz və alternativ enerji mənbəyi təmin edir, bu da enerji təchizatında müxtəlifliyi təmin etməyə və bazarları daha çox sabitləşdirməyə imkan verir.

Şahdəniz Qaz Layihəsi isə Azərbaycanın ən böyük təbii qaz yataqlarından biri olan Şahdəniz yatağından hasil edilən qazın, Türkiyə və Avropaya nəqlini təmin edən bir layihədir. Şahdəniz layihəsi, Cənubi Qaz Dəhlizi adlanan böyük bir layihənin əsasını təşkil edir və bu dəhliz vasitəsilə Azərbaycanın qazı, Avropa bazarına daşınır. Şahdəniz-2 mərhələsi ilə qazın istehsalı artırılaraq, Transadriatik Boru Kəməri (TAP) vasitəsilə Avropaya yönləndirilir. Bu layihə, Avropanın qaz təchizatında Rusiyanın təsirini azaltmaq və enerji təhlükəsizliyini artırmaq məqsədini güdür. Azərbaycan, bu layihə vasitəsilə Avropaya alternativ təbii qaz mənbələri təqdim edərək, beynəlxalq enerji bazarında öz mövqeyini gücləndirir. Eyni zamanda, Şahdəniz qazı, Avropanın enerji təhlükəsizliyini artıran və bu bazarda şahmat oyununu dəyişdirən mühüm bir element olaraq çıxış edir.

Hər iki layihə Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyini təmin etməklə yanaşı, həm də geosiyasi münasibətləri gücləndirir. BTC boru kəməri və Şahdəniz layihəsi, Azərbaycanın enerji siyasətini yalnız daxili bazarda deyil, həm də beynəlxalq müstəvidə strateji önəmli bir siyasətə çevirir. Bu layihələr Türkiyə, Gürcüstan və Avropa İttifaqı ilə olan əlaqələri möhkəmləndirərək, Azərbaycanın geosiyasi rolu və enerji diplomatiyasının güclənməsinə səbəb olur. Türkiyə hər iki layihə vasitəsilə enerji tranzit ölkəsi kimi çox mühüm bir mövqeyə gəlir, bu isə həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdan Ankara ilə Azərbaycanın əlaqələrini möhkəmləndirir. Gürcüstan da BTC boru kəməri və digər enerji layihələrindən faydalanaraq, regional inkişafda mühüm rol oynayır və enerji tranziti sahəsindəki mövqeyini gücləndirir.

BTC və Şahdəniz layihələri yalnız enerji tranziti sahəsində deyil, həm də iqtisadi inkişaf baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu layihələr, beynəlxalq sərmayələri Azərbaycan və digər Cənubi Qafqaz ölkələrinə cəlb edərək yerli iqtisadiyyatı canlandırır. Enerji layihələrinə investisiyalar, həmçinin infrastrukturun inkişafını və yeni iş yerlərinin yaranmasını təmin edir. Bu, Azərbaycan və ətraf regionlar üçün iqtisadi inkişafın sürətlənməsi və yaşayış səviyyəsinin yaxşılaşması baxımından müsbət təsir göstərir.

Bundan əlavə, BTC və Şahdəniz layihələri ətraf mühit məsələlərini də gündəmə gətirir. Neft və qaz layihələrinin həyata keçirilməsi ilə bağlı ekoloji balansın qorunması məsələləri ciddi şəkildə nəzərə alınır. Hər iki layihə, ətraf mühitin qorunmasına dair beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə həyata keçirilir. Bu layihələrin icrası zamanı ətraf mühitə təsirlərin minimallaşdırılması məqsədilə müxtəlif tədbirlər görülür, bu isə dayanıqlı inkişaf prinsiplərinə uyğunluğun təmin olunmasına şərait yaradır.

Bu layihələr həmçinin, Azərbaycanın alternativ enerji mənbələrinə və yaşıl enerji layihələrinə yönəlməsini də təmin edir. Bu yanaşma, ölkənin gələcək enerji siyasətində neft və qazdan asılılığını azaltmaq və alternativ enerji sahələrində infrastrukturun inkişafına təkan vermək məqsədini güdür.

Son nəticədə Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri və Şahdəniz qaz layihəsi, yalnız Azərbaycanın enerji resurslarını xarici bazarlara çıxarmağa yönəlmiş layihələr deyil, həm də geosiyasi əlaqələri gücləndirən, enerji təhlükəsizliyini artıran və iqtisadi inkişafı təmin edən mühüm strateji layihələrdir. Bu layihələr Azərbaycanı beynəlxalq enerji bazarında möhkəmləndirir, Cənubi Qafqazın enerji təchizatında mühüm rol oynayır və Avropanın enerji təhlükəsizliyinə böyük töhfələr verir. Həmçinin, bu layihələr vasitəsilə Azərbaycanın beynəlxalq mövqeyi daha da möhkəmlənir və regionda enerji sahəsində daha çox əməkdaşlıq və inteqrasiya təmin edilir.

Ağa Əsa