Azərbaycan əleyhinə dezinformasiya yayan mərkəzlər sırasında İran mediası da var — AÇIQLAMA

Dezinformasiya müasir dünyanın ən hiyləgər və dağıdıcı informasiya silahlarından biridir. İnformasiyanın silaha çevrildiyi bu dövrdə dövlətlər təkcə diplomatik, iqtisadi və hərbi cəbhədə deyil, informasiya məkanında da mübarizə aparırlar. Sosial media platformalarının sürətlə yayılması, süni intellektin yaratdığı reallığa yaxın görüntü və səs texnologiyaları (deepfake kimi), təsdiqlənməmiş xəbərlərin geniş auditoriyaya dərhal çatmasını mümkün edir. Bu kontekstdə Azərbaycan da öz suverenliyini və milli maraqlarını qorumaq üçün informasiya hücumlarına qarşı fasiləsiz mübarizə aparan ölkələr sırasındadır.

Mövzu ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvü, media eksperti Müşfiq Ələsgərli ilk olaraq bildirib ki, Azərbaycan qlobal səviyyəli informasiya savaşından zərər çəkən dövlətlər sırasındadır:

“Azərbaycan öz müstəqilliyini elan etdiyi tarixdən başlayaraq bu günə qədər sistemli şəkildə dezinformasiya axınına məruz qalır. Bu dezinformasiyaların böyük bir qismi Ermənistandan və ermənipərəst şəbəkələrdən qaynaqlanır. Onlar Azərbaycan torpaqlarını işğal etmək, təcavüzkar hərəkətlərinə haqq qazandırmaq üçün 30 il müddətində Azərbaycan haqqında yanlış narrativlər hazırlayaraq yayıblar. Ermənistan tərəfindən yaradılan dezinformasiyalar 2020-ci ildə - 44 günlük müharibə dövründə - daha qabarıq şəkildə üzə çıxıb. 2022-2023-cü illərdə “Laçın yolu” kampaniyası fonunda davam edib. 2023-cü ilin sentyabr ayında — antiterror tədbirlərinin keçirildiyi dönəmdə pik nöqtəyə çatıb. Öz hərəkətlərini bu gün də davam etdirirlər. İki dövlət arasında sülh müqaviləsinin bağlanmamasına görə qərəzli şəkildə Azərbaycanın adını hədəfə gətirirlər. Amma problem bununla bitmir. Müşahidələr göstərir ki, Azərbaycan haqqında saxta xəbərlər təkcə Ermənistan və beynəlxalq erməni şəbəkəsi tərəfindən yaradılmır. Bu tip dezinformasiyalar ən müxtəlif mənbələr tərəfindən fərqli məqsədlər üçün yaradılaraq yayılır. Ölkəmizin strateji mövqeyi, qoşulduğu lokal və qlobal layihələr, həmçinin şimal və cənub qonşularının imperiya ambisiyaları onu total xarakterli dezinformasiya axınının hədəfinə çevirir. Xatırlayırıq ki, 44 günlük müharibə dövründə Azərbaycanın guya “suriyalı terrorçulardan” faydalanması barədə saxta xəbərlər yaydılar. Bu feyklər Qərb mediasının səhifələrində əks olunub. Fransa Prezidenti Emmanuel Makron “300-dən çox suriyalının Türkiyə üzərindən keçməklə Dağlıq Qarabağa - münaqişə bölgəsinə göndərildiyini” bəyan etdi. O, bu cür yalan xəbərləri paylaşmaqla sübuta yetirdi ki, Ermənistanla Azərbaycan arasındakı münaqişənin davam etməsində maraqlıdırlar. Bu münaqişəyə özlərinin Cənubi Qafqazda maraqlarını təmin etmək üçün bir platforma kimi yanaşırlar. Bu kontekstdə ikinci bir nüans da ortaya çıxdı. Diqqət yetirsək, görərik ki, Rusiya və İranın siyasi çevrələri, media subyektləri də bu saxta mövzunu uzun müddət gündəmdə saxlamağa çalışdılar”.

M.Ələsgərli vurğulayıb ki, Rusiya və İranın siyasi çevrələrinin, media subyektlərinin ciddi cəhdlərinə baxmayaraq, ölkəmiz haqqında yaradılan bu yanlış iddiaların heç biri öz təsdiqini tapmayıb:

“Azərbaycanın təkidli tələblərinə rəğmən, nə Rusiya, nə İran, nə də Qərb mənbələri “suriyalı terrorçular” mövzusunda heç bir fakt, heç bir sübut təqdim edə bilmədilər. Amma bu keys özlüyündə bir faktı təsdiqlədi: bəlli oldu ki, Azərbaycana qarşı geniş miqyaslı dezinformasiyalar təkcə Ermənistan və ermənipərəst siyasi çevrələr tərəfindən deyil, həm də Cənubi Qafqazda maraq savaşı aparan dövlətlər tərəfindən istehsal edilərək yayılır. Prezident İlham Əliyevin 2024-cü ildə keçirilən II Şuşa Qlobal Media Forumundakı çıxışı ilə bu mövzuda çox aydın təsəvvür formalaşdırıb. Vurğulandı ki, son illərdə Cənubi Qafqazda tarixi transformasiya və geosiyasi dəyişikliklər baş verir. Regionda ənənəvi ittifaqlar zəifləyir, yeni əməkdaşlıq formatları meydana gəlir. Bu tarixi gedişata müdaxilə etmək, prosesi öz maraqlarına uyğun şəkildə dəyişmək istəyən güc mərkəzləri vardır. Regiona yönəlik ekspansiya siyasətini gücləndirən mərkəzlər müxtəlif üsullardan istifadə edərək hadisələrin təbii gedişatını dəyişmək istəyirlər. Bu üsul və vasitələrin sırasında dezinformasiyalar yaymaq, Cənubi Qafqazın lider dövləti olan Azərbaycanı hədəfə çevirib saxta xəbərlərlə gözdən salmaq metodu da yer tutur. Son həftələr ərzində xarici KİV-lərdə, məxsusi olaraq İran mediasında Azərbaycan barədə dezinformasiya xarakterli məlumatların yayılması prosesi yenidən intensivləşib. İsraillə İran arasındakı hərbi vəziyyət bu tendensiyanı stimullaşdırıb. İsrail-İran münasibətlərinin gərginləşməsi fonunda sosial şəbəkələrin xarici seqmentində guya Azərbaycan hərbi təyyarələrinin İranla sərhəddə uçuşlar etdiklərinə dair həqiqətə uyğun olmayan məlumatlar yayıldı. İranın rəsmi KİV-ləri də bu yalançı xəbərlərin yayılmasında iştirak etdilər. Onlar sanki, İsraillə İran arasındakı münaqişəyə Azərbaycana qarşı təxribat xarakterli kampaniya aparmaq üçün fürsət kimi baxırlar. İrandan uzun illər ərzində ölkəmizə qarşı yönələn şər təbliğatına yeni elementlər qatırlar”.

Diqqət yetirsək görərik ki, İran təbliğatının İsraillə gərginlik fonunda Azərbaycanı hədəfə çevirmək cəhdləri ilk dəfə baş vermir:

“Hələ 2024-cü ilin avqust ayında “Iran International” televiziya kanalı və “Kan” agentliyi xəbər yaydılar ki, guya, İsrail öz hərbçilərinə Azərbaycan və Gürcüstan ərazisində qalmağı qadağan edib. Bundan 2 gün öncə isə “The Telegraph” nəşri İrandakı mənbələrə istinad edərək HƏMAS-ın sabiq lideri İsmayıl Haniyənin öldürülməsinə yönəlik ehtimallar sırasında Azərbaycanın da adını hallandırdı. Hətta Prezident Məsud Pezeşkianın bu kontekstdə guya Azərbaycan barədə neqativ fikirlər səsləndirməsi barədə mənbəyi məlum olmayan “sitatlar” paylaşdılar. Bu cür nümunələrin sayı çoxdur. Nəticə isə birdir. İranın media subyektləri və şovinist siyasi mərkəzləri hər fürsətdə Azərbaycan barədə neqativ yüklü informasiyalar yaymağa, dezinformasiyalar fonunda Azərbaycanın adını ləkələməyə çalışırlar. Son həftə ərzində bu proses daha da intensivləşib. Əlamətdar haldır ki, Azərbaycan mediası, jurnalistikası da ayıq-sayıqdır. Təxribat xarakterli bu əməllərə operativ şəkildə reaksiya verirlər və İranın təxribatçı informasiyalarını iflasa uğradırlar. Medianın İnkişafı Agentliyinin də bu tip informasiyalara operativ formada reaksiya verməsi təqdir olunası haldır. Agentlik İsrail-İran münaqişəsində saxta məlumatlara qarşı sayıq davranmaq üçün Azərbaycan jurnalistlərinə çağırış edib. Həmçinin, dezinformasiya tipli məlumatlarda yer tutan faktların saxta olduqlarını real arqumentlərlə sübuta yetirib”,- deyə M.Ələsgərli fikrini yekunlaşdırıb.

Nəzrin Salmanova