Hindistan və İndoneziya əməkdaşlığı – Qlobal Cənub üçün birgə liderlik
İndoneziya Prezidenti Prabovo Subiantonun Hindistana etdiyi səfər, iki böyük və əhalisi çox olan demokratik ölkənin əməkdaşlıq potensialını ortaya qoydu. Bu ölkələr oxşar inkişaf problemləri ilə üzləşirlər, həmçinin mədəni irsləri də bir-birinə yaxındır. Bu səbəbdən, iki ölkə birlikdə hərəkət edərək beynəlxalq institutların islahatına dəstək verə və Qlobal Cənub üçün əsl liderlik göstərə bilərlər.
Hindistanın Baş naziri Narendra Modi ilə İndoneziyanın keçmiş Prezidenti Coko Vidodo 2014-cü ildən etibarən münasibətləri inkişaf etdirməyə çalışsalar da, bu əlaqələr hələ də potensialından çox uzaqdır. Bu qədər böyük və müxtəlif ölkələr arasında mənalı əməkdaşlıq qurulmadığı halda, Qlobal Cənub daxilində daha geniş əməkdaşlığın mümkünlüyü də şübhə altına alınır.
Hindistan və İndoneziyanın ortaq keçmişi var. Hindistan, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra İndoneziyanın müstəqillik mübarizəsini dəstəkləyib. Bu, Hindistanın ilk Baş naziri Nehru ilə İndoneziyanın ilk Prezidenti Sukarno arasında yaxın münasibətlər yaradıb. Hər iki ölkə, “üçüncü dünya həmrəyliyini” təşviq edib. Lakin Soyuq Müharibə dövründə münasibətlər pisləşib. İndoneziya, Hindistanın Pakistan və Çinlə müharibələrində əks mövqedə olub və bu etimadsızlıq uzun illər davam edib.
Zamanla münasibətlər yaxşılaşıb. İki ölkə birgə hərbi təlimlər və humanitar yardım tədbirləri vasitəsilə əlaqələrini gücləndirib. Xüsusilə, 2004-cü ildə Hind okeanında baş verən tsunami zamanı əməkdaşlıq nümunələri göstərilib. Amma bu əlaqələr ideoloji yanaşmadan daha çox praktiki və strateji maraqlara əsaslanıb.
Hindistan və İndoneziya böyük, çoxmillətli ölkələrdir. Hər iki ölkə, Çin və ABŞ arasında müstəqil siyasət yürütməyə çalışır. Onlar həmçinin, inkişaf etməkdə olan dövlətlərin maraqlarına uyğun olaraq beynəlxalq sistemin yenidən qurulmasını vacib hesab edirlər. Lakin çox vaxt bu problemləri birlikdə deyil, ayrı-ayrılıqda həll etməyə çalışırlar. Hər iki ölkə, Çindən uzaqlaşan istehsal zəncirlərindən faydalanmağa və böyük əhali və gənc demoqrafiya potensialından istifadə etməyə çalışır. Buna baxmayaraq, illik ticarət dövriyyəsi hələ də gözlənilən səviyyədən aşağıdır və azad ticarət razılaşması ilə bağlı danışıqlar çox ləng gedir.
Hindistan və İndoneziya rəqəmsal texnologiyalar və səhiyyə sahələrində əməkdaşlıq edə bilərlər. Hindistanın rəqəmsal inklüzivlik və əczaçılıq sahəsindəki təcrübələri İndoneziya üçün dəyərli ola bilər. Hər iki ölkənin şirkətləri birgə vaksin istehsalı kimi təşəbbüslər irəli sürüblər. Prabovonun səfəri zamanı, İndoneziyalı tibb mütəxəssislərinin Hindistanda təlim keçməsi və səhiyyə ixtisaslarının qarşılıqlı tanınması barədə razılaşmalar əldə olunub. Hindistan həmçinin rəqəmsal identifikasiya və ödəmə sistemləri sahəsindəki təcrübəsini İndoneziya ilə bölüşməyə hazır olduğunu açıqlayıb.
İki ölkə regional və beynəlxalq forumlarda da əməkdaşlığı genişləndirə bilər. İndoneziyanın BRICS-ə üzv olması bu əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar aça bilər, amma Hindistanın BRICS daxilində daha passiv mövqedə olduğu görünür. Buna baxmayaraq, Hindistan və İndoneziya, İndoneziya-Sakit Okean və Hind Okeanı kimi Çin təsirindən uzaq forumlarda əməkdaşlıq üçün daha çox maraq göstərirlər.
Tarix və mədəniyyətin əksinə olaraq, Hindistan və İndoneziya real nəticələr əldə etməyə çalışmalıdır. Əgər bu iki ölkə Qlobal Cənub üçün güclü liderlik etmək istəyirsə, onlar ciddi öhdəliklər götürməli, konkret layihələrə diqqət yetirməli və real əməkdaşlıq qurmalıdır. Bu, həm Hindistan, həm də İndoneziya və bütövlükdə Qlobal Cənub üçün böyük bir addım ola bilər.
Gülay Qəribova
14:48 12.02.2025
Oxunuş sayı: 3046
