Türkiyəli gənclər Rəşid Behbudov, Şövkət Ələkbərova və Dimash Kudaibergeni dinləyirlər
Üsküdar Universiteti Sosiologiya bölümünün professoru Əbülfəz Süleymanlının rəhbərliyi ilə Türkiyənin 72 universitetindən 469 tələbə arasında aparılan tədqiqat türk gənclərinin musiqi ilə olan münasibətinə dair əhəmiyyətli və çoxşaxəli nəticələr ortaya qoyub. Araşdırmanın nəticələrinə əsasən, hər 10 gəncdən 9-u hər gün musiqi dinləyir və bu dinləmə vərdişi bəzən gündə 5 saatdan çox vaxtı əhatə edir. Musiqi dinləməyənlərin nisbəti isə cəmi 1,4% təşkil edir ki, bu da musiqinin gənclərin gündəlik həyatında nə qədər önəmli yer tutduğunu göstərir.
Gənclər musiqiyə əsasən mobil telefonlar vasitəsilə, özlərinin hazırladıqları çalma siyahıları ilə və ya YouTube (28,3%) və Spotify (17,7%) kimi rəqəmsal platformalar üzərindən çatırlar. Onların 66,4%-i dərs oxuyarkən yaxud başqa bir işlə məşğul olarkən musiqi dinlədiyini bildirir. Musiqi dinləmək üçün xüsusi bir mühit seçməyənlərin nisbəti isə 52,6%-dir. Bu göstəricilər musiqinin yalnız əyləncə vasitəsi deyil, həm də gündəlik fəaliyyətlərin ayrılmaz hissəsi olduğunu sübut edir.
Araşdırma gənclərin musiqiyə olan münasibətinin əsasən “istehlakçı” mövqedə olduğunu ortaya qoyur. Belə ki, iştirakçıların 80,2%-i heç bir musiqi aləti çalmadığını, 63,7%-i isə musiqi təhsili almadığını qeyd etmişdir. Alət çalanların arasında ən çox gitar (7,6%), piano (4,1%) və saz (1,1%) kimi alətlərə üstünlük verilir. Maraqlıdır ki, 7,3% tələbə musiqi alətini öz gücü ilə öyrəndiyini bildirib.
Musiqi janrları baxımından türk gəncləri arasında pop (17,1%), rock (10%) və rap (4,6%) ön plandadır. Türk sənət musiqisi (4,1%) və xalq musiqisi (3%) isə daha az dinlənilir. Yabancı musiqidə isə Batı popu (36,9%), rock (10,8%) və klassik musiqi (8,7%) üstünlük təşkil edir. Sevilən sənətçilər arasında türk musiqisindən Sezen Aksu, Barış Manço, Cem Karaca, Teoman və Mabel Matiz; xarici musiqidən isə Adele, Lana Del Rey, Rihanna və The Weeknd kimi adlar yer alır.
Gənclərin musiqi ilə emosional əlaqəsi də araşdırmada diqqət çəkən məqamlar arasındadır. İştirakçıların 81,3%-i musiqini ruh halına görə seçdiyini bildirir. Musiqi onlar üçün duyğuların dili, kimliyin aynası və daxili dünyayla qurulan güclü bir bağdır. 35,1% musiqini “duyğu yoğunluğu” ilə əlaqələndirir, 18,2% onu “həyat tərzi”, 17,1% “əyləncə”, 12,5% “istirahət”, 8,4% isə “hüzur” kimi dəyərləndirir.
Araşdırma həmçinin göstərir ki, gənclər yalnız qərb musiqisinə deyil, türk dünyasının zəngin melodiyalarına da maraq göstərirlər. 44,7% tələbə türk respublikalarına aid musiqiləri dinlədiyini bildirir, 36% isə Azərbaycanlı sənətçiləri dinləyir. Sevilən adlar arasında Raşid Behbudov, Şövkət Ələkbərova, Dimash Kudaibergen kimi sənətçilər yer alır.
Ailə ilə musiqi paylaşımı isə olduqca məhduddur. İştirakçıların yalnız 38,9%-i ailəsi ilə birgə mahnı oxuduğunu bildirir, 59%-i isə belə bir paylaşımın heç yaşanmadığını qeyd edir. Musiqi tədbirlərinə qatılanların əksəriyyəti bunu dostları ilə edir, ailə ilə iştirak isə çox aşağı səviyyədədir.
Layihənin rəhbəri sosioloq Prof. Dr. Əbülfəz Süleymanlı bu nəticələri dəyərləndirərək vurğulamışdır ki, musiqi yalnız fərdi inkişaf üçün deyil, həm də cəmiyyətin uyğunlaşması və barışın qurulmasında mühüm rol oynayır. Onun fikrincə, gənclərin musiqi ilə olan münasibətini dinləyici mövqedən yaradıcı mövqeyə keçirmək üçün təhsil müəssisələri və yerli idarəetmələr tərəfindən strateji təşəbbüslər həyata keçirilməlidir.
Təhsil müəssisələrinin və yerli idarəetmələrin həyata keçirəcəyi strateji təşəbbüslər gənclərin musiqi ilə olan münasibətini dinləyici mövqedən yaradıcı və fəal mövqeyə keçirmək üçün əsas rol oynaya bilər. Bu təşəbbüslərə ilk növbədə məktəb proqramlarına musiqi təhsilinin inteqrasiyası, yerli icmalarda musiqi klublarının yaradılması, pulsuz musiqi kurslarının təşkili və ailələrin bu prosesə cəlb edilməsi daxildir.
Bu cür proqramlar gənclərin musiqi ilə daha yaxın təmasda olmalarına, onların yaradıcılıq qabiliyyətlərini üzə çıxarmağa və emosional ifadə bacarıqlarını gücləndirməyə kömək edər. Musiqi ilə məşğul olan gənclər sosial baxımdan daha aktiv olur, stresslə daha sağlam mübarizə aparır və özlərini daha dolğun şəkildə ifadə edə bilirlər. Bu da onları həm fərdi, həm də ictimai inkişaf baxımından daha güclü və balanslı fərdlərə çevirir.
Nəticə etibarilə, musiqinin gənclər üçün yalnız əyləncə deyil, həm də şəxsi və sosial inkişafın təməl elementi olduğu anlaşılır. Təhsil sistemi, ailələr və yerli qurumlar bu sahəyə yönəlik səylərini birləşdirməklə gənclərin musiqiyə olan münasibətini yeni mərhələyə çıxara bilər — istehlakçıdan yaradıcılığa doğru.
Nəzrin Salmanova
11:31 20.07.2025
Oxunuş sayı: 7675
