Tramp İrandan “ya razılaşma, ya hərbi zərbə” tələb edir – Nüvə danışıqlarında üstünlük kimdədir?
ABŞ Prezidenti Donald Tramp İranla nüvə danışıqlarında israrlıdır. O, aprelin 13-də Oman şəhərində bu mövzuda birbaşa görüşlərin keçirilməsini istəyir. Lakin Tehran israr edir ki, danışıqlar dolayı yollarla – vasitəçilər üzərindən aparılsın.
Crossmedia.az "Fox News" a istinadən xəbər verir ki, ABŞ-nin Yaxın Şərq üzrə xüsusi elçisi Stiv Vitkoff Omanda İranın xarici işlər nazirinin müavini Abbas Araqçi ilə görüşə bilər. Amma hələlik rəsmi Tehran bu görüşün dolayı yollarla baş tutacağını bildirir.
Fond for Defense of Democracies-in (FDD) analitiki Bəhnam Ben Taleblu hesab edir ki, bu fikir ayrılığı tərəflərin siyasi gedişidir:
“Bu, danışıqlardan əvvəlki danışıqlardır. Hər iki tərəf prosesin mahiyyətini ya şişirdir, ya da kiçildir”, – deyə o qeyd edib.
ABŞ üçün birbaşa danışıqlar – imic məsələsi
Talebluya görə, Tramp administrasiyası İranla birbaşa danışıqlar aparan tərəf kimi görünmək istəyir. Bu isə İran rəhbərliyinin Trampa qarşı dərin nifrəti fonunda çox çətindir.
Xatırladaq ki, 2020-ci ildə Trampın əmri ilə İran generalı Qasım Süleymani öldürülüb. Bundan əlavə, “maksimum təzyiq” adlı sanksiyalar siyasəti və Trampın İran xalqına açıq dəstəyi Tehranı daha da qəzəbləndirib.
“ABŞ İranı danışıqlar masasına gətirən tərəf kimi görünmək istəyir. İran isə təslim olmuş kimi görünmək istəmir”, – deyə Taleblu vurğulayıb.
İranın üstünlükləri və nüvə təhdidi
İran ağır ABŞ sanksiyalarına baxmayaraq, uranın zənginləşdirilməsi və raket proqramı sahəsində əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edib. Bununla yanaşı, ölkənin Rusiya və Çinlə yaxın münasibətləri də Vaşinqtonun təsir imkanlarını azaldan amillərdəndir.
Lakin Taleblu bildirir ki, ABŞ-nin İrana qarşı hələ də geniş sanksiya imkanları, o cümlədən BMT çərçivəsində “snapback” mexanizmləri və hərbi seçimləri mövcuddur:
“Vaşinqtonun İrana qarşı ciddi təsir imkanları var”, – deyə o bildirib.
Tramp: “Vaxtımız azdır”
ABŞ Prezidenti keçən ay bəyan edib ki, əgər İran danışıqlara razılaşmasa, bombalanacaq. Bu həftə isə o, “bir qədər vaxtımız var, amma çox deyil” deyərək prosesin təcili xarakter daşıdığını vurğulayıb.
İsrail hərbi müdaxilə ilə hədələyir
Tramp əlavə edib ki, əgər danışıqlar nəticə verməsə, İrana qarşı hərbi əməliyyata ABŞ yox, İsrail rəhbərlik edəcək. Bəzi analitiklər isə bu bəyanatın da danışıqlarda təzyiq vasitəsi olduğunu düşünür.
İranın məqsədi: vaxt udmaq
Ben Talebluya görə, İran bu danışıqlardan hərbi müdaxilənin qarşısını almaq üçün “insan sipəri” kimi istifadə edir. Danışıqlar İsrailin hücum qərarını gecikdirə bilər.
Ekspert hesab edir ki, İranı nüvə fəaliyyətindən əl çəkməyə məcbur etmək üçün təkcə diplomatik yox, həm də kibertəhlükəsizlik, daxili siyasi və kommunikasiya strategiyalarını əhatə edən geniş plan hazırlanmalıdır.
“İran rejimi istəyir ki, siz alovu görəsiniz, amma o alovu yandıranı – yəni rejimin özünü – görməyəsiniz”, – deyə Taleblu əlavə edib.
Fatimə Məmmədova
12:15 13.04.2025
Oxunuş sayı: 1454
