Azərbaycan tarixi və mədəniyyətində rol oynayan tanınmış nəsillər: Bakıxanovlar
1. Mirzə Məhəmməd xan Sani
Bakı xanlığı uğrunda qardaşı Əbdürrəhim ağa ilə mübarizə aparmış və məğlub olaraq Qubaya yerləşmişdir. Çünki qardaşı Sisianov ilə əlaqə quraraq oğlu Hüseynqulunu Bakı xanı etmişdir. Bakı və Quba xanlıqlarının Rusiyaya yaxınlaşmasında xidmətlərinə görə, 1824-cü ildə Quba əyalətində 7 para kənd bağışlanmışdır
2. Abbasqulu ağa Bakıxanov (1794-1847)
Məhəmməd xan Saninin gürcü övrəti, müsəlmanlığı qəbul edən Sofiya xanımdan olan böyük oğludur. Fətəli xan onun dayısı idi. Tiflisdə hərbi komandanlıq nəzdində rus və şərq dillərindən tərcüməçi – Polkovnik (26 il). 1820-1830-cu illərdə Gülüstan (1813) və Türkmənçay (1828) müqavilələrinin imzalanmasında tərcüməçi kimi iştirak etmişdir.
"Gülüstani-İrəm" əsəri ilə Azərbaycan tarixşünaslıq və arxeologiya elminin əsasını qoymuşdur. Dilçi Ə. Dəmirçi-zadə onu "ilk Azərbaycan linqvisti" kimi təqdim etmişdir. O, fars dilinin qrammatikasının inkişafında da elmi töhfələr vermişdir. 1835-ci ildə Qubada "Gülüstan" adlı ədəbi məclis yaratmış və bədii əsərləri milli ədəbiyyatın inkişafına və maarifçilik ideyalarının yayılmasına təkan vermişdir.
3. Abdulla ağa Bakıxanov (1824-1878)
General-mayor. Abbasqulu ağanın kiçik qardaşıdır. Cəfərqulu ağanın vəfatından sonra Bakıxanovlar nəslinin qanuni varisi olmuşdur. 1877-1878-ci illərdə Rusiya-Türkiyə müharibəsi zamanı Qafqaz ordusunun süvari alayında xidmət etmişdir. "Əkinçi" qəzetinin çapına icazə alınmasında və maddi dəstək verərək yardım etmişdir.
4. Mustafa ağa Bakıxanov
General-mayor. Abbasqulu ağanın digər qardaşı.
5. Qədir ağa Bakıxanov
Kapitan. Abbasqulu ağanın anabir qardaşı. 1826-1828-ci illər Rus-İran müharibəsində Qafqaz ordusunda yaxşı döyüşdüyünə görə mükafatlandırılmışdır.
6. Cəfərqulu ağa Bakıxanov (1799-1867)
General-leytinant (1863), Quba qəzasının Müşkür mahalının naibi və böyük torpaq sahibkarı. Abbasqulu ağanın qardaşıdır. Əvvəl Dərbənddə, sonra isə Peterburqda hərbi məktəbi bitirmişdir.
1826-1828-ci illər Rus-İran müharibəsində Qafqaz ordusunda yaxşı döyüşdüyünə görə mükafatlandırılmışdır. Çar hökumətinə xidmətlərinə görə, vaxtilə ata-babasının əlində olmuş, sonradan rus dövləti tərəfindən xəzinə torpaqlarına qatılmış torpaqlar ona bağışlanmışdır. 1853-cü ildə Krım müharibəsində yaxşı döyüşdüyünə görə general-mayor rütbəsi almışdı.
7. Həsən ağa Bakıxanov (1834-1898)
Əlahiddə Qafqaz Ordusunun general-mayoru (1879). Cəfərqulu ağanın oğlu və Abbasqulu ağanın qızı Ziba Nisabəyimin əridir. Tiflis kadet korpusunu və Peterburq paj korpusunu bitirmişdir.
Əlahiddə Qafqaz ordusundakı xidmətlərinə görə çoxlu orden və medallara layiq görülmüşdü. Bir müddət İrandakı Rusiya səfirliyində xidmətinə görə, "Şire-Xorşid" ordeninə layiq görülmüşdür.
8. Əhməd ağa Bakıxanov
Qvardiya-polkovniki Cəfərqulu ağanın oğlu və Abbasqulu ağanın qızı Tuğra xanımın əridir. Qafqaz ordusundakı xidmətlərinə görə mükafatlandırılmışdır.
9. Bakıxanov Balaxan (1880-1941)
Azərbaycanın ilk kimyaçı-texnoloqu Almaniyada Hamburq Texnoloji İnstitunda toxuculuq üzrə ali təhsil alıb (1900-1906-cı illər).
Z. Tağıyevin toxuculuq fabrikində baş texnoloq işləmişdir (1906). 1941-ci ildə repressiya qurbanı olmuşdur.
10. Əhməd Bakıxanov (1892-1973)
Tarzən, pedaqoq, musiqi xadimi, xalq artisti (1973). Abbasqulu ağa Bakıxanov-un nəvəsi, bəstəkar Tofiq Bakıxanovun atasıdır. İlk təhsilini İranda almışdır.
Azərbaycan radiosunun nəzdində sonralar bir çox muğam sənətkarlarının, bəstəkarların yetişməsini təmin edən x.ç.a. ansamblının təşkilatçısı və rəhbəri (1931-1973) olmuşdur.
11. Məmmədxan Bakıxanov (1890-1957 )
Görkəmli sənətkar-müsiqişünas, tarzən. Atası Məmmədrza tacir idi. İlk təhsilini Rəştdə almış, 1920-ci ildə Şərq Konservatoriyasına daxil olmuş, 1921-ci ildə onu istedadına görə, konservatoriyanın inspektoru vəzifəsinə təyin edilmişdi.
Bakıxanovun rəhbərlik etdiyi «Şərq orkestri» SSRİ-də keçirilən olimpiadaların bir neçə dəfə qalibi olmuş və milli musiqinin inkişafında mühüm rol oynamışdır.
12. Tələt Bakıxanov (1927-2000)
Görkəmli sənətkar-müsiqişünas, kamança ifaçısı. Musiqiçi kimi yetişməsində əmisi Əhməd Bakıxanovun böyük rolu olmuşdur. 1947-49-cu illərdə Asəf Zeynallı məktəbində kamança ixtisası üzrə dərs almışdır.
1947-ci ildən Müslüm Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının mahnı və rəqs ansambılının solisti olmuşdur. Azərbaycan muğamlarının (xüsusilə, “Segah”) gözəl ifaçılarından biri kimi tanınmışdır.
13. Tofiq Bakıxanov (1930)
Görkəmli bəstəkar, xalq artisti (1991), professor (1983). Əhməd Bakıxanovun oğlu, Abbasqulu Ağa Bakıxanovun nəticəsidir. Bülbül adına musiqi məktə-bini skripka aləti üzrə bitirmiş, Konservatoriyanı skripka üzrə Q.Qarayevin sinfini bitirmişdir.
Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrində, həmçinin Azərbaycan radiosunun simfonik orkestrində solist kimi çalışmışdır. O, 3 balet, 3 musiqili komediya, 25 konsert, 20 sonata, 5 simfonik muğam, 8 simfoniya, 6 simfonik poema, 26 sonata, 100-dən artıq mah-nı və romansın müəllifidir.
Rauf Məmmədov
Cross Media Təhlil mərkəzinin analitiki, fəlsəfə doktoru
14:44 06.10.2025
Oxunuş sayı: 4669
