Turistə “özəl qiymət”
Turizm sahəsində son illərdə ölkəmizdə ciddi inkişaf müşahidə olunur. Şəhərlərimiz xüsusilə paytaxt, həm tarixi abidələri, həm müasir memarlığı, həm də qonaqpərvərliyi ilə turistlərin diqqətini cəlb edir. Lakin bu gözəlliyin fonunda bəzi neqativ hallar da baş verir ki, bu da ölkənin turizm imicinə zərbə vurur.
Turizm mövsümündə şəhərə gələn qonaqlar ilk baxışdan məmnun görünürlər. Onlar şəhərin təmizliyi, memarlıq gözəlliyi, insanların səmimiliyi haqqında müsbət fikirlər səsləndirirlər. Lakin söhbət bir az dərinə getdikdə, bəzi narazılıqlar üzə çıxır. Qonaqlar bildirirlər ki, bəzi iaşə obyektlərində, marketlərdə və restoranlarda açıq şəkildə aldatma halları ilə qarşılaşırlar.
Marketlərdə alınan məhsulların real dəyəri bir neçə manat olduğu halda, kassada onlardan 60-70 manat tələb olunur. Qiymətlər süni şəkildə şişirdilir, məhsulların üzərindəki etiketlə kassadakı məbləğ arasında ciddi fərq olur. Satıcılar bu fərqi izah etməkdən yayınır. Restoranlarda isə turistlər sadəcə bir içki və ya qəlyanaltı sifariş etdikləri halda, hesabda əlavə yeməklər və içkilər yer alır. Etiraz edildikdə “bu bizim standart menyudur” cavabı verilir. Bəzi hallarda turistlər bu əlavə məbləğləri ödəməyə məcbur edilir.
Taksi xidmətlərində də turistlər tez-tez aldatma halları ilə qarşılaşırlar. Xüsusilə hava limanlarında və turistik məkanlarda taksi sürücüləri taksimetrdən istifadə etmir, qısa məsafəyə 30-50 manat tələb olunur, yol bilərəkdən uzadılır ki, ödəniş artmış olsun. Valyuta dəyişmə zamanı turistin verdiyi xarici pulun dəyəri aşağı hesablanır.
Suvenir və əl işləri satılan mağazalarda da turistlər aldatma ilə üzləşirlər. Çin istehsalı olan məhsullar “yerli əl işi” adı ilə satılır, qiymətlər real dəyərindən 5-10 dəfə artıq göstərilir, “endirim” adı altında əvvəlcə şişirdilmiş qiymət təqdim olunur, sonra “endirilmiş” məbləğ təklif edilir. Məhsulun keyfiyyəti haqqında yanlış məlumat verilir. Bu cür hallar turistin mədəni təcrübəsini pozur və ölkənin sənət irsinə qarşı etimadı sarsıdır.
Turizm sahəsində çalışan hər bir şəxs bilməlidir ki, turistə qarşı dürüstlük və hörmət göstərmək təkcə insani borc deyil, həm də ölkənin gələcəyinə yatırılan investisiyadır. Bu cür halların qarşısını almaq üçün müvafiq qurumlar tərəfindən mütəmadi yoxlamalar aparılmalı, turistlər üçün şikayət və geribildirim platformaları yaradılmalı, xidmət sahəsində çalışanlar üçün etik davranış təlimləri keçirilməli, aldatma halları ilə bağlı ictimai maarifləndirmə kampaniyaları təşkil olunmalı, turistlərə yönəlik hüquqi müdafiə mexanizmləri gücləndirilməlidir.
Azərbaycan turizmi böyük potensiala malikdir. Bu potensialı reallaşdırmaq üçün gözəlliklə yanaşı, dürüstlük və şəffaflıq da vacibdir. Qonaq gəlirsə, onu alqışla qarşılamalıyıq — əlavə hesabla yox. Bu ölkəyə gələn turistə ilk gündən “necə pulunu qoparaq?” düşüncəsi ilə yanaşan hər kəs — istər taksi sürücüsü, istər restoran sahibi, istər otel işçisi — bu xalqın adını ləkələyir. Qonaq bizim mədəniyyətimizi görməyə gəlir, biz isə ona fırıldaqçılıq nümayiş etdiririk. Bu, qonaqpərvərlik deyil — bu, utanmazlıqdır.
Qazanc dürüstlükdən gəlməlidir. Əgər biz turizmi gəlir mənbəyi kimi görürüksə, onu fırıldaqla yox, xidmətlə qazanmalıyıq. Gözəl təbiətimiz var, zəngin tariximiz var, ləzzətli mətbəximiz var — bəs niyə bu gözəllikləri fırıldaqla ləkələyirik?
Bu xalq qonaqpərvərdir — tarix boyu belə olub. Amma bu gün bu dəyər sınaqdadır. Biz ya onu qoruyacağıq, ya da ucuz qazanc uğrunda itirəcəyik. Seçim bizimdir. Bu torpağın adını uca tutmaq istəyiriksə, ilk növbədə qonağa dürüst yanaşmalıyıq. Yoxsa gözəlliklərimizin heç bir mənası qalmayacaq.
Nəzrin Salmanova
12:34 08.08.2025
Oxunuş sayı: 1120
