Trampın "Rusiyapərəst" siyasətinin "pərdəarxası": Əsl məqsəd başqadır - MÜSAHİBƏ
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski Parisdəki mətbuat konfransında bildirib ki, ABŞ Ukraynaya hərbi yardımın göndərilməsini bərpa edib və kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsini yenidən başladıb. Zelenski bu müsbət inkişafların Ukrayna üçün çox vacib olduğunu vurğulayıb və ABŞ-nin hər iki sahədəki dəstəyinin strateji əhəmiyyətini qeyd edib. O, həmçinin ABŞ-nin prezident Donald Tramp tərəfindən qoyulan məhdudiyyətlərin aradan qaldırıldığını açıqlayıb, bu isə Kiyevin hərbi və kəşfiyyat sahələrində daha fəal dəstək almasına imkan yaradıb.
Necə oldu ki, ABŞ Ukrayna ilə bağlı qərarını dəyişdi? Axı ABŞ lideri bir müddət əvvəl Ağ Evdəki görüşdə Zelenskini açıq- aşkar təhdid və ittiham etmişdi. İndi nə oldu? Doğrudanmı, Vaşinqton geri addım atır?
Bu barədə türkiyəli politoloq, professor Mehmet Yüce Crossmedia.az-a müsahibə verib:
-Trampın xarici siyasətində hansı əsas prinsiplər və yanaşmalar mövcuddur?
-Tramp hadisələrə praqmatik yanaşan bir şəxsdir. O, məsələlərə siyasi lider kimi deyil, uzaqgörən bir iş adamı kimi baxır. Buna görə də, Trampın həyata keçirdiyi bütün siyasətlərin əsasını "Amerika Birinci" (America First) prinsipi təşkil edir. Əgər bir məsələdə ölkəsinin marağı yoxdursa, həmin məsələ Tramp üçün əhəmiyyət kəsb etmir. Qısaca desək, Trampın xarici siyasəti ABŞ-nin milli maraqlarını ön planda tutaraq formalaşır və yeni dövrdə də bu xətti ciddi şəkildə davam etdirdiyi müşahidə olunur. O, ticarət, müdafiə və beynəlxalq münasibətlərdə daha təcrid edici yanaşma sərgiləyir, hətta bəzən birtərəfli qərarlar qəbul etmək strategiyasını tətbiq edir. Trampın xarici siyasət prioritetləri onun idarəçiliyinin əsas prinsipləri üzərində qurulmuş və böyük ölçüdə öz seçici kütləsinin tələblərinə uyğun formalaşdırılmışdır.
-Tramp Rusiya-Ukrayna müharibəsini necə həll etməyi planlaşdırırdı və bu məsələdə hansı addımları atmışdı?
-Bildiyimiz kimi, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin başlamasında ən böyük amil ABŞ olmuşdu. Lakin keçmiş prezident Cozef Baydenin bu siyasətini tez-tez tənqid edən Tramp hələ seçki kampaniyası zamanı Rusiya-Ukrayna müharibəsini bir günə bitirəcəyini bildirmişdi. Prezident kürsüsünə oturduqdan sonra da bu mövzunu daim gündəmdə saxlamışdı. Nəticədə fevralın 18-də Rusiya və ABŞ xarici işlər nazirlərinin rəhbərlik etdiyi heyətlər Səudiyyə Ərəbistanının paytaxtı Ər-Riyadda bir araya gəliblər. Zirvədən sonra Rusiya-Ukrayna müharibəsinin başa çatacağına dair nikbin açıqlamalar verilmişdir.
-Tramp Ukraynaya yardımları dayandırmaq və Rusiyaya güzəştlər təklif etməklə nəyi hədəfləyir?
-Tramp Rusiya-Ukrayna müharibəsinin həllində də ABŞ-nin maraqlarını əsas götürür. O, bu məsələdə müxtəlif üsulları məharətlə tətbiq edə bilir. Ukraynada qiymətli mədənləri nəzarət altına almaq istəyən Tramp mövqeyini gücləndirmək üçün əvvəlcə Zelenski ilə məşhur dialoqa girib və bu dialoqu bəhanə edərək Ukraynaya hər cür yardımı dayandırıb, beləliklə, Zelenskini razılaşmağa məcbur edib. Digər tərəfdən, Rusiyaya da yaşıl işıq yandıraraq, Moskvanın müəyyən güzəştlərə gedəcəyinə işarə edib. Lakin burada əsas müzakirə mövzusu, qapalı qapılar arxasında ABŞ-nin xeyrinə Rusiyadan hansı güzəştlərin əldə ediləcəyi olub. Vaşinqton Rusiyanı təzyiq altında saxlayaraq bu tələblərini yerinə yetirmək üçün yenidən Ukraynaya silah yardımı etmə kartını işə salıb.
-ABŞ -nin Rusiya-Ukrayna müharibəsində hansı strateji maraqları var?
-Əslində Rusiya-Ukrayna müharibəsi tamamilə Vaşinqtonun maraqlarına xidmət edib. Məlum olduğu kimi, ABŞ Rusiyanın həm Avropaya, həm də Çinə yaxınlaşmasını öz maraqlarına uyğun hesab etmir. Son zamanlarda Rusiyanın Avropa İttifaqı (Aİ) ilə çox yaxın əlaqələr qurması, xüsusilə Rusiya-Almaniya-Fransa üçbucağında güclənən əməkdaşlıq bölgədə Moskvanın təsirini artırmışdır. Rusiyanın Avropadakı nüfuzunun artması ABŞ tərəfindən təhlükə kimi qiymətləndirilirdi. Rusiya-Ukrayna müharibəsi nəticəsində Rusiya ilə Avropa İttifaqı arasındakı əlaqələrin pozulması, Vaşinqtonun bu narahatlığını aradan qaldırıb. ABŞ Rusiya- Aİ ilə yaxınlaşmasının yerini Vaşinqton- Brüssel əməkdaşlığının tutmasını istəyir. Əslində Trampın müharibəni bəhanə edərək Rusiyaya yaxınlaşmasının arxasında dayanan əsas məqsəd də budur. Bu siyasət eyni zamanda, ABŞ-i narahat edən Rusiya-Çin yaxınlaşmasına mane olmaq məqsədi daşıyır. Tramp bir tərəfdən Ukraynaya atəşkəs üçün təzyiq göstərir, digər tərəfdən isə Rusiyaya meyilli siyasət yürüdərək Moskva ilə yenidən iqtisadi əməkdaşlıq qurmaq və bununla da Rusiya-Çin yaxınlaşmasının qarşısını almaq istəyir. Görünən odur ki, ABŞ bu müharibə ilə Rusiya cəbhəsində də istədiyini əldə etmiş kimi görünür.
Xumar Emilqızı
15:20 28.03.2025
Oxunuş sayı: 19085
