Çarpaz baxış
“Ermənistan regionda balansı dəyişə bilər” - Elmar Məmmədyarov ilə MÜSAHİBƏ
Son illərdə Ermənistanın Avropa İttifaqı (Aİ) ilə münasibətləri diqqət mərkəzindədir. Regionda baş verən geosiyasi dəyişikliklər, Cənubi Qafqazın strateji mövqeyi və Ermənistanın iqtisadi vəziyyəti bu prosesə xüsusi təsir göstərir. Ermənistan, bir tərəfdən Avrasiya İqtisadi İttifaqında (Aİİ) təmsil olunması və Rusiyadan güclü iqtisadi asılılığı ilə tanınsa da, digər tərəfdən Aİ ilə əlaqələrini genişləndirməyə can atır. Lakin bu mürəkkəb prosesdə əsas sual budur: Ermənistan Aİ-nin şərtlərinə uyğunlaşa biləcəkmi?
Xatırlatmaq yerinə düşər ki, bir neçə il əvvəl Ukraynanın NATO-ya üzvlük iddiası Rusiya ilə müharibəyə səbəb olmuşdu. İndi isə Ermənistan Aİ ilə əlaqələrini inkişaf etdirmək istəyir. Belə olan halda Ermənistanın gələcəkdə Ukraynanın taleyini yaşaması, əlbəttə, istisna deyil.
Azərbaycanın sabiq xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov Ermənistanın Qərb “sevdası” barədə Crossmedia.az-ın suallarını cavablandırıb:
⁃ Aİ-nin Ermənistanın müraciətini qəbul etməsi üçün hansı əsas şərtlər mövcuddur?
⁃ Təşkilatın qərarları əsasən müraciət edən ölkələrin siyasi, iqtisadi və hüquqi kriteriyalara cavab verməsinə əsaslanır. Amma burada əsas məsələ rəsmi İrəvanın bu meyarlara uyğunlaşma potensialıdır. İlk növbədə Ermənistanın iqtisadiyyatı ciddi şəkildə Rusiyaya bağlıdır. Ermənistanın ümumi iqtisadiyyatı 80-85% Rusiya bazarına inteqrasiya olunub və ticarət dövriyyəsinin 60%-ə yaxını Rusiyadan asılıdır. Əgər Rusiya, məsələn, qazın qiymətini artırsa, bu, Ermənistanın iqtisadi sabitliyinə ciddi təsir göstərə bilər.
⁃ Ermənistanın Aİ-yə yaxınlaşması Rusiyanın hansı reaksiyasına səbəb ola bilər?
⁃ Əlbəttə, Rusiya bunu mənfi qarşılayacaq. Ermənistan hazırda həm Aİİ-nin, həm də Rusiyanın təsir dairəsindədir. Ermənistanın Aİ-yə doğru addımları Kreml ilə münasibətlərində ciddi problemlər yarada bilər. Çünki bu iki qurum – Aİ və Aİİ bir-birinə uyğun strukturlar deyil.
⁃ Ermənistanın Aİ-yə üzvlüyü ilə bağlı perspektivlər necə görünür?
⁃ Hazırda bu məsələ kifayət qədər mürəkkəb görünür. Ermənistanın siyasi strukturlarında və iqtisadi vəziyyətində ciddi dəyişikliklər edilmədən Aİ-yə üzvlük mümkün deyil. Fransa və Avropanın bəzi liderləri müəyyən mənada Ermənistanı dəstəkləyəcəklərini bəyan etsələr də, reallıqda bu proses uzun və çətin olacaq. Gürcüstan kimi ölkələrin belə, danışıqları hələ dayandırılıb. Ermənistanın bu istiqamətdə real addım atıb-atmayacağı da sual altındadır.
⁃ Ermənistanın Aİ-yə inteqrasiyası regiondakı mövcud “oyun qaydalarını” necə dəyişəcək?
⁃ Bu, regiondakı bütün ölkələr üçün ciddi geosiyasi dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Ermənistanın belə bir addımı həm daxili, həm də xarici təzyiqlərə yol aça bilər. Gürcüstan və Moldova kimi ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, bu, uzunmüddətli və çətin bir prosesdir. Ermənistanın Aİ-yə yaxınlaşması isə həm Rusiya ilə münasibətlərini sınağa çəkəcək, həm də regionda balansı dəyişə bilər.
- Ümumiyyətlə, İrəvanın Aİ-yə üzvlük iddiası nə qədər realdır?
- Ermənistanın Aİ-yə inteqrasiyası ilə bağlı perspektivlər hazırda qeyri-müəyyəndir. Əsas problemlərdən biri iqtisadi və siyasi asılılıqlar, digəri isə Ermənistanın daxili resurslarının məhdudluğudur. Bu istiqamətdə ciddi və davamlı islahatlar olmadan, Ermənistanın Aİ-yə üzvlük şansı aşağıdır.
Maral Şahverdili
12:34 15.01.2025
Oxunuş sayı: 109430
