Avropa mayeləşdirilmiş təbii qaz idxalında rekord səviyyəyə çatıb

Avropa İttifaqı (Aİ) Rusiyanın qalıq yanacaqlarından imtina etməyə çalışsa da, 2024-cü ildə Avropa Rusiyadan rekord miqdarda mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) idxal edib.

Rystad Energy-nin məlumatına görə, 2024-cü ildə Avropa limanlarına 17,8 milyon ton Rusiya LNG-si gətirilib. Bu rəqəm əvvəlki ildən 2 milyon ton çoxdur.

Şirkətin analitiki Jan-Erik Fähnrich bildirib ki, LNG axını artmaqda davam edir və artıq rekord səviyyəyə çatıb.

Ukrayna müharibəsindən sonra Avropa Rusiya qazının boru kəmərləri ilə idxalını azaldıb. Bununla belə, bir çox ölkələr, o cümlədən Rusiya, LNG tədarükünü davam etdirir. 2023-cü ildə Rusiya ABŞ-dan sonra Avropanın ikinci ən böyük LNG tədarükçüsü olub və Qətəri geridə qoyub.

Fähnrich-in sözlərinə görə, 2024-cü ildə Avropa boru kəmərləri ilə 49,5 milyard kubmetr qaz, gəmilərlə isə 24,2 milyard kubmetr LNG idxal edib. Gətirilən LNG-nin bir hissəsi digər ölkələrə yenidən satılır.

Bu məlumatlar Ukraynanın Rusiya qazının öz ərazisindən tranzitini dayandırdığını elan etməsindən sonra açıqlanıb. Bu addım, üç il davam edən müharibədən təsirlənmiş sovet dövrünə aid enerji marşrutlarının bağlanması ilə nəticələnib.

Tənqidçilər hesab edirlər ki, Aİ Rusiya yanacağına pul ödəməklə həm Ukraynaya verdiyi dəstəyi zəiflədir, həm də öz iqlim hədəflərinə zərər vurur. Müharibədən sonra Aİ enerjiyə olan tələbatını azaldıb və külək turbinləri ilə günəş panellərinin quraşdırılmasını asanlaşdırıb. Amma alimlər deyirlər ki, iqtisadiyyatın karbon izini azaltmaq üçün bu tədbirlər kifayət etmir.

Enerji və Təmiz Hava Araşdırmaları Mərkəzinin məlumatına görə, 2024-cü ildə Avropa Rusiyadan 7,32 milyard avro dəyərində LNG idxal edib. Bu, ümumi idxalın 17,5 milyon tona çatması deməkdir.

Analitik Vaibhav Raghunandan qeyd edib ki, Rus LNG-si alternativ tədarükçülərə nisbətən daha ucuz təklif olunur. Bu səbəbdən şirkətlər sanksiyaların olmadığı şəraitdə ən ucuz qazı almağa üstünlük verir.

Aİ 2027-ci ilə qədər Rusiyadan qalıq yanacaq idxalını tam dayandırmağı planlaşdırır. Lakin qaz idxalına qadağa qoymaqdan çəkinir. Üzv dövlətlər 2025-ci ilin martından etibarən Aİ xaricinə daşınan Rusiya LNG-sinə qadağa qoymağı razılaşdırıblar. Fähnrich hesab edir ki, son idxal artımı sanksiyalar qüvvəyə minməmişdən əvvəl tədarük həcmini artırmaq cəhdləri ilə bağlıdır.

Ukraynalı fəallar bildirirlər ki, sanksiyaların mövcud boşluqları Rusiya üçün enerji gəlirləri ilə müharibəni maliyyələşdirmək imkanı yaradır.

Ukrayna iqlim kampaniyasının təsisçisi Svitlana Romanko deyib ki, Aİ Rusiyadan LNG idxalına tam qadağa tətbiq etməlidir. O, həmçinin Avropanı Rusiyanın köhnə tankerlərindən istifadə etməklə həyata keçirdiyi neft və qaz tədarükünə qarşı daha sərt tədbirlər görməyə çağırıb.

Romanko qeyd edib ki, daha sərt sanksiyalar 2030-cu ilə qədər Rusiyanın neft və qaz sektorunda istixana qazı emissiyalarını 25% azalda bilər. Yenilənə bilən enerji mənbələrinin istifadəsi isə bu azalmağı ildə 300 milyon tona qədər çatdıra bilər.

O əlavə edib: “Aİ-nin seçimi var: ya müharibə və çirklənməni maliyyələşdirməyə davam etmək, ya da təmiz və təhlükəsiz enerji gələcəyinə investisiya qoymaq.”

Gülay Qəribova