Erkən yaşda istedadın aşkarlanması: Valideynlərin önəmi
Erkən yaşlarda istedadın aşkarlanması və dəstəklənməsi yalnız fərdin deyil, bütövlükdə cəmiyyətin inkişafına təsir edən mühüm amildir. Hər bir uşaq fərqli qabiliyyətlərlə dünyaya gəlir və bu potensialın üzə çıxarılması, inkişaf etdirilməsi isə valideynlərin üzərinə böyük məsuliyyət qoyur.
Mövzu ilə bağlı klinik psixoloq Gülşən Rüstəmova Crossmedia.az-a açıqlama verib: “Uşaqlarda erkən istedadın aşkarlanmasına xidmət edən əsas faktorlardan biri valideyndir. Valideyn necə müəyyən edə bilər ki, övladımın istedadı var, yoxsa yoxdur? Bu proses, ümumiyyətlə, genetik faktorlarla ölçülür. Çünki yaradıcı və ya məntiqi təfəkkürün inkişafı, çox zaman xromosomlarla, genlərlə nəsildən nəsilə ötürülən bir yaddaşdır. Uşaqlarda istedadın aşkarlanması üçün müəyyən tədbirlər görülsə də, bu həmişə müsbət nəticə vermir. Çünki valideynlər istedadın başlanğıcını görsələr də, uşaqlarının temperamentini və böyümə tərzini nəzərə alaraq onları düzgün yönləndirməyə çalışmırlar. Bu isə bəzən uşaqları yanlış istiqamətə yönəltməyə səbəb olur. Yəni, istedadın aşkarlanması hər zaman faydalı nəticələr vermir”.
Gülşən Rüstəmova, istedadın aşkarlanması prosesində edilən səhvlərdən də söz açıb: “İnsan əslində yalnız fiziologiyadan ibarət deyil, həm də ruhdan ibarətdir. Yəni, insanın gözlə görülməyən, əllə tutulmayan bir hissəsi də mövcuddur. Uşaqlarda balansı yaratmaq çox vaxt mümkün olmur, çünki valideynlər məsələyə yalnız bir istiqamətdən yanaşırlar və bu balanssızlıq və pozuntuların yaranmasına səbəb olur. Adətən, istedadlı elan edilmiş uşaqlarda yeniyetməlik dövründən sonra yaranan balanssızlıq və pozuntular da bu yanaşmalardan qaynaqlanır”.
Klinik psixoloq, uşağın birinci temperamentini təyin etmək üçün psixoloji cəhətdən mütəxəssislə işləməyin vacibliyini vurğulayıb. Uşağın xarakter ünsürlərini formalaşdıran “genogram” adlanan bir proses vardır və bunu yalnız mütəxəssislər düzgün şəkildə həyata keçirə bilərlər. Həqiqətən də, valideynlər övladlarında nəyisə istedad olaraq görürlərsə, fərdi şəkildə, şəxsi resurslarına söykənərək bu istedadı inkişaf etdirməli, istədikləri nəticəni əldə etmək üçün ona dəstək olmalıdırlar. Yanlış istiqamətləndirilmiş, istedad olaraq hesab olunan bir element isə uşağın gələcək həyatına çox böyük mənfi təsir göstərə bilər.
Bahar Musayeva
12:19 29.11.2024
Oxunuş sayı: 19645
