Açıq havada təşkil olunan yarmarkalarda satılan hazır qidalar təhlükə mənbəyidir - Ekspertlərdən SOS
Açıq havada təşkil olunan yarmarkalarda satılan hazır qidalar son illər alıcılar üçün daha cəlbedici olsa da, bu məhsulların sağlamlıq baxımından yaratdığı təhlükələr müzakirə mövzusuna çevrilib. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir ki, sanitar-gigiyenik qaydalara əməl edilmədikdə bu cür qidalar insan orqanizmi üçün ciddi risklər yarada, uzunmüddətli sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Bu barədə Crossmedia.az-a açıqlama verən sağlam qidalanma mütəxəssisi, Qida Təhlükəsizliyi Hərəkatının rəhbəri Məhsəti Hüseynova deyib ki, açıq yarmarkalarda satılan qidalarda bir çox risk faktorları mövcuddur: "Belə ki, həmin qidalar keyfiyyətli xammaldan hazırlansa belə, sanitar-gigiyenik qaydalara əməl olunmursa, xüsusilə yağda qızardılmış məhsullarda ciddi təhlükə yaranır. Bu zaman yağ keyfiyyətli olsa da, təkrar-təkrar qızdırıldıqda onun tərkibində transyağlar əmələ gəlir. Kimyəvi maddələr olduqda və onlar yüksək texniki emala məruz qaldıqda tərkibini dəyişir. Xüsusilə yağ həddindən artıq qızdırıldıqda kanserogen maddələr yaranır ki, bu da xərçəng riskini artıra bilər. Belə qidaları davamlı şəkildə istifadə edən insanlarda qaraciyər və ürək-damar sistemi üçün risk faktorları formalaşır".
Ekspert bildirib ki, bu qidaların bir çox halda saxlanma temperatur rejiminə də əməl olunmur: " Belə ki, bişirilmiş qidalar qısa müddətdə istifadə edilməli olduğu halda, bəzən öncədən bişirilərək saxlanılır və müştəriyə təqdim edilərkən yenidən isidilir. Bu isə qidanın tərkibinin dəyişməsinə səbəb ola bilər. Uzun müddət açıq havada saxlanılan qidalarda bakteriyaların sürətlə çoxalması üçün də əlverişli şərait yaranır. Bir çox halda belə yarmarkalarda sanitariya və gigiyena qaydalarına əməl olunmaması səbəbindən çarpaz çirklənmə də mümkündür. Satıcılar bəzən əl ilə pula toxunur, sonra çiy və bişmiş məhsullarla təmasda olurlar. Bəzi hallarda isə tərəvəzlər yuyulmadan təqdim edilir. Açıq havada qidaların toz, həşəratlar və tüstü ilə təması da məhsulun keyfiyyətinin aşağı düşməsinə gətirib çıxarır. Digər bir məqam isə bu qidaların cəlbediciliyini artırmaq üçün həddindən artıq kalorili hazırlanmasıdır. Bəzən çoxlu şəkərdən istifadə olunur ki, bu da artıq çəkiyə və piylənməyə səbəb olur. Nəticədə ürək-damar xəstəlikləri, mədə-bağırsaq sistemi pozuntuları yaranır, xroniki xəstəliyi olan şəxslərdə isə xəstəliyin gedişi sürətlənə bilər".
Ekspert alıcılara da tövsiyələrini verib: “Bu kimi qidaları alarkən mütləq şəkildə xammalın keyfiyyətinə diqqət yetirilməlidir. Mümkün olduğu halda keyfiyyət sertifikatları tələb olunmalıdır. Qidalar yalnız təzə bişirildiyi zaman alınmalıdır. Azyaşlılara bu cür qidaların verilməsindən çəkinmək daha məqsədəuyğundur. Əgər alınırsa, təzə və təmiz olmasına diqqət yetirilməlidir. Satıcılar üçün də gigiyena qaydalarına əməl etmək məcburi olmalıdır. Çünki istehlakçının tələbi və ictimai qınaq olduqda, satış prinsiplərini qorumaq və müsbət imic yaratmaq məqsədilə satıcılar da sanitar-gigiyenik qaydalara əməl etməyə məcbur qalırlar”.
Qida təhlükəsizliyi mütəxəssisi Ağa Salamov isə qeyd edib ki, bu məsələ yalnız yarmarkalarla məhdudlaşmır, gündəlik həyatda istifadə olunan qidalara da aiddir: “Təkcə yarmarkalarda deyil, gündəlik həyatımızda istifadə etdiyimiz fast-food məhsulları da bu kateqoriyaya daxildir. O yağlarda qızardılan kartoflar ev üsulu ilə hazırlanan kartofu əvəz edə bilməz. Çipslər və digər ayaqüstü qidalar bizim şor, bükmə kimi milli qidalarımızı əvəz edə bilməz. Getdiyim yerlərdə görürəm ki, bir çox insan yapon yeməkləri və ya müxtəlif qızartmalar yeyir. Bunlar isə insan orqanizmi üçün təbii ki, zərərli olacaq”.
Həkim Aydın Əliyev isə çoxlarımızın düzgün şəkildə qidalanmadığını hesab edir: "Hansı yeməyi nə ilə yemək olar, nəyi hansı yeməklə yemək olmaz-bunlara fikir vermək lazımdır. Ümumiyətlə, qızarmış yeməklər, xüsusən də qızarmış kartof, ayaqüstü qidalar və s. dəfələrlə eyni yağda qızardılır. Bütün bunlar birmənalı şəkildə ziyandır. Hətta evdə də bu məhsullardan istifadə edərkən yağı yenidən istifadə etmək olmaz. Qızarmaq yanmaq deməkdir. Bəzən bu məhsulları ayaqüstündə yeyirlər. Bu doğru deyil. İnsanlar oturaq şəkildə yemək yeməlidir".
Həkim sonda gənc nəsilə tövsiyyələrini verib: "Qızarmış, ayaqüstü və dükanda satılan qidalardan imkan daxilində istifadə etməmək lazımdır. Daha çox ev şəraitində hazırlanmış qidalardan istifadə edin. Yemək yeyərkən xüsusilə bərk yeməkləri, ət məhsullarını çox çeynəməliyik. Qida çox - 30-40 dəfə çeynənməlidir ki, mədəyə düşəndə həll olunsun. Sulu qida mütləq qəbul olunmalıdır . Göy-göyərtilərdən də həmçinin yemək lazımdır ki, onların yaratdığı maddələr qidanı həzm etsin. Hər fəsilə uyğun meyvə yemək lazımdır. Ən əsas isə su içməliyik".
Fatimə Məmmədova
16:37 15.12.2025
Oxunuş sayı: 6607
