Uşaqları “həddindən artıq qorumaq” sevgi deyil, narahatlığın əlamətidir - Psixoloq Aysu Həsənova
Müasir dövrdə valideynlər uşaqlarını təhlükələrdən
qorumağa çalışarkən, çox zaman fərqinə varmadan onların psixoloji müstəqilliyini
məhdudlaşdırırlar. Uşağın hər addımını izləmək, daim nəzarət etmək və risklərdən
tam uzaq saxlamaq valideynlik məsuliyyəti kimi görünsə də, psixoloqlar bunun
uzunmüddətli mənfi təsirləri barədə xəbərdarlıq edirlər.
Mövzu ilə bağlı psixoloq Aysu Həsənova Crossmedia.az-a açıqlamasında bildirib ki, “həddindən artıq qoruyucu valideynlik” (overprotective parenting) uşağın özünəinamının və qərarvermə bacarığının formalaşmasına mane olur.
“Valideyn övladını qorumaq istəyərkən,
çox zaman onun böyüməsinə mane olur”
Aysu Həsənovanın sözlərinə görə, bu davranışın kökündə çox vaxt valideynin öz narahatlığı və itirmə qorxusu dayanır:
“Valideyn uşağını sevir, amma bu sevgi bəzən qorxu ilə qarışır. ‘Birdən xəstələnər’, ‘birdən səhv edər’, ‘birdən incinər’ kimi fikirlər uşağa daim nəzarət ehtiyacını doğurur. Halbuki uşaq böyümək üçün müəyyən risklərə, təcrübələrə və səhvlərə ehtiyac duyur. Həddindən artıq qoruma, sevgi deyil — valideyn narahatlığının təzahürüdür.”
“Müstəqillik verməyən valideyn, uşağın qərarvermə
bacarığını zəiflədir”
Psixoloq qeyd edib ki, qoruyucu valideynlik nəticəsində uşaq öz fikirlərinə güvənməməyə başlayır:
“Uşağa hər zaman ‘mən sənin yerinə düşünürəm’ mesajı verildikdə, o, gələcəkdə qərar verməkdə çətinlik çəkir. Belə uşaqlar ya çox asılı, ya da üsyankar olur. Müstəqillik tədricən öyrədilməlidir. Uşaq bir az çətinliklərlə qarşılaşanda bunu inkişaf fürsəti kimi görmək lazımdır, böhran kimi yox.”
“Daim qorunan uşaq, dünyanı təhlükəli yer
kimi qəbul edir”
Aysu Həsənova bildirib ki, uşağın özünü təhlükəsiz hiss etməsi üçün ən vacib amil real həyatı tanımaqdır:
“Əgər uşaq hər zaman valideynin ‘əlləri arasında’ böyüyürsə, o zaman dünya onun üçün qorxulu bir yerə çevrilir. Kiçik yaşlardan öyrənməlidir ki, düşmək, sınmaq, yanılmaq təbiidir. Həyatı hiss etməyə icazə verilməyən uşaqda gələcəkdə narahatlıq (anxiety) və özünə güvənsizlik (insecurity) daha çox müşahidə olunur.”
“Doğru yanaşma – müşahidə edən, amma
müdaxilə etməyən valideyn modelidir”
Mütəxəssis vurğulayıb ki, uşağı tam sərbəst buraxmaqla tam məhdudlaşdırmaq arasında balans tapmaq lazımdır:
“Valideyn uşağın yanında olmalı, amma onun əvəzinə yaşamamalıdır. Ən sağlam münasibət – müşahidə edən, amma müdaxilə etməyən valideyn münasibətidir. Bu zaman uşaq həm dəstək gördüyünü, həm də məsuliyyət daşımağı öyrənir.”
Aysu Həsənova əlavə edib ki, uşaqların böyüməsinə icazə vermək, onları qorumağın ən təsirli yoludur:
“Əsl sevgi, uşağın müstəqil şəxsiyyət kimi formalaşmasına şərait yaratmaqdır. Hər ‘yox’ deyə bilmədiyimiz addımda, biz uşağın gələcək bacarıqlarını məhdudlaşdırırıq. Qorumaq istəyirsinizsə, azadlıq verin — çünki azad uşaq həm güvənli, həm də məsuliyyətli böyüyür.”
Psixoloqa görə, uşaqların öz səhvlərini yaşamasına icazə vermək onları zəiflətmir, əksinə, emosional dayanıqlılıqlarını (resilience) artırır.
“Uşaq yıxılıb qalxmağı öyrənməsə, böyüyəndə həyatın çətinlikləri qarşısında sarsılar. Valideynin rolu yıxılmağa mane olmaq deyil, qalxmağı öyrətməkdir.”
15:47 13.11.2025
Oxunuş sayı: 1444
