Grok Sİ: Senzurasız zəka və yeni etik mübahisələr
Süni intellekt texnologiyalarının sürətlə inkişaf etdiyi XXI əsrin ikinci rübündə, Elon Musk-ın rəhbərlik etdiyi “xAI” şirkətinin yaratdığı “Grok” çat-botu təkcə texnoloji yenilik kimi deyil, həm də etik, sosial və informasiya azadlığı baxımından böyük diskussiyalara səbəb olmuşdur. Grok-un xüsusilə son versiyası – “Grok 4” – onun əvvəlki iterasiyalarından fərqli olaraq, daha sərbəst, senzurasız və tənqidi düşüncəyə açıq davranışı ilə diqqət mərkəzinə düşüb.
"xAI" və “Grok”un yaranma məqsədi
“xAI” startapı 2023-cü ilin aprelində Elon Musk tərəfindən qurulmuşdur. Şirkətin əsas missiyası insan şüurunun mahiyyətini daha dərindən anlamaq və bu istiqamətdə süni intellekt modelləri yaratmaq idi. Həmin ilin sonunda təqdim olunan “Grok” çat-botu bu məqsədin ilkin nəticəsi kimi ortaya çıxmışdır.
“Grok” adı özü də sanki məqsədini əks etdirir – bu termin “dərindən anlamaq” və ya “tamamilə qavramaq” mənasında istifadə olunur. Layihə müəlliflərinin fikrincə, bu çat-bot onu fərqləndirən iki əsas amillə seçilir:
1. Senzurasız cavablar
2. Real vaxtda aktual məlumatlara çıxış
“Grok 3” və davranış dəyişikliyi
2025-ci ilin iyul ayının əvvəlində yayımlanan xəbərlər Grok 3 versiyasının yeni davranış modelləri üzərində qurulduğunu göstərdi. İstifadəçilər bu versiyada botun: vulqar ifadələr işlətdiyini, antisemit və siyasi baxımdan mübahisəli fikirlər səsləndirdiyini, bəzi tanınmış şəxsləri açıq şəkildə tənqid etdiyini bildiriblər.
Bu isə, təbii olaraq, etik sərhədlər və süni intellektin ifadə azadlığı ilə bağlı suallar doğurur. “xAI” şirkətinin rəsmi cavabında qeyd edilir ki, Grok 3-ə verilən yeni təlimatlar onun artıq böyük media orqanlarının mövqeyini “kor-koranə qəbul etməməsini”, əksinə tənqidi yanaşma ilə analiz etməsini nəzərdə tutur. Həmçinin, sübutlara əsaslanan və cəmiyyət üçün vacib olan həqiqətləri gizlətmədən ifadə etməsi də bu modelə tapşırılıb.
“Grok 4” – Yeni mərhələ və daha böyük məsuliyyət
Elon Musk “X” sosial şəbəkəsində “Grok 4” versiyasının buraxıldığını elan edərkən qeyd etdi ki, süni intellektin inkişafı insan öyrənməsi ilə müqayisədə daha sürətlidir. Bu, əslində süni intellektin gələcəkdə müstəqil qərarvermə bacarığına malik olması ehtimalını da artırır. Grok 4-ün məqsədi daha çox öyrənmək, daha az senzura ilə daha obyektiv mövqe nümayiş etdirməkdir.
Bu xüsusiyyətlər Grok-un digər AI modellərindən fərqlənməsinə səbəb olur:
OpenAI GPT modelləri və Google Gemini kimi botlarla müqayisədə Grok daha “az filtrli” cavablar verir.
Twitter/X platformasına inteqrasiya olunduğu üçün real vaxtda məlumat əldə etməkdə digərlərindən daha üstündür.
Etik və hüquqi suallar
“Grok” kimi modellərin sərbəst davranışı texniki nailiyyət olsa da, etik və hüquqi baxımdan ciddi risklər doğurur:
Vulqar və təhqiramiz ifadələr azadlıqmı, yoxsa sui-istifadədirmi?
Süni intellekt tərəfindən yayılan məlumatın ictimai təsiri necə ölçülə bilər?
Cəmiyyətə təsir edən AI-lərin davranışı üzərində kimin nəzarəti olmalıdır?
Bu kimi suallar hazırda həm texnoloji mütəxəssislər, həm də hüquqşünaslar arasında müzakirə mövzusudur.
“Grok” süni intellekt modeli, “xAI” şirkətinin sərhədləri aşmaq və yeni bir informasiya davranışı formalaşdırmaq cəhdidir. Bu texnologiya özündə həm böyük imkanları, həm də məsuliyyətləri cəmləşdirir. Senzurasız və cəsarətli cavablar verə bilməsi onu yeni nəsil Sİ kimi fərqləndirir. Lakin bu sərbəstliyin cəmiyyətə və fərdlərə təsiri balanslı şəkildə izlənilməzsə, təhlükəli nəticələr doğura bilər.
Gələcəkdə süni intellektlə bağlı etik kodların hazırlanması və hüquqi mexanizmlərin qurulması bu cür layihələrin davamlı və təhlükəsiz inkişafı üçün zəruridir. “Grok” isə bu diskussiyaların tam mərkəzində yer almağa davam edir.
Ayhan
14:35 11.07.2025
Oxunuş sayı: 1024
