Kainatda qaranlıq enerji artıb
Astronomlar kainatın sürətlənən genişlənməsinə səbəb olan qaranlıq enerjinin qara dəliklərlə əlaqəli ola biləcəyini irəli sürən yeni sübutlar tapdılar. Tədqiqatçılar qara dəliklərin böyüməsi ilə qaranlıq enerji sıxlığının paralel artdığını müşahidə ediblər.
Astronomlar kainatımızın sürətlə genişlənməsinə səbəb olan bu sirli enerjinin qara dəliklərlə əlaqəsi ola biləcəyinə dair ilk sübutları əldə etmiş ola bilərlər.
Kainatın 70%-i qaranlıq enerjidən ibarətdir:
Qaranlıq enerji kainatımızın təxminən 70%-ni təşkil edir və 13.8 milyard il əvvəl Böyük Partlayışdan sonra kosmosun böyüməsini sürətləndirdiyi düşünülür. Amma bu sirli qüvvənin tam olaraq hardan gəldiyi hələ də qaranlıqda qalır.
Son illərdə bəzi astronomlar qaranlıq enerjinin bütün kosmosa yayılmaq əvəzinə nəhəng qara dəliklərin mərkəzindən çıxa biləcəyinə dair radikal bir nəzəriyyə irəli sürüblər. Lakin başqa alimlər bu ideyanı cəsarətli bir fərziyyə kimi qiymətləndiriblər.
Ola bilər ki, bağlantı var:
İndi yeni bir tədqiqat, görünən şəkildə bir-biri ilə əlaqəsiz olan bu iki fenomen arasında ilk əlaqə ipucunu tapdığını iddia edir.
Kainat yaşlandıqca artan qaranlıq enerji sıxlığı ilə böyüyən qara dəliklərin kütləsi arasında bir əlaqə ola biləcəyi təklif olunur.
Tədqiqatçılar tapıntılarını Journal of Cosmology and Astroparticle Physics jurnalında dərc ediblər.
Alimlər, qaranlıq enerjinin qara dəliklərlə əlaqəli ola biləcəyinə dair sübutları axtarmaq üçün Arizonadakı Nicholas U. Mayall 4 metrlik Teleskopuna quraşdırılmış və kainatın indiyə qədər necə genişləndiyini öyrənmək üçün milyonlarla qalaktikanın aylıq mövqelərini müəyyən edən Qaranlıq Enerji Spektroskopik Alətindən (DESI) istifadə ediblər.
Bu sayədə astronomlar kosmosun xaricə doğru genişlənmə sürətinə baxaraq kainatın varlığı boyunca qaranlıq enerjinin sıxlığını hesablaya bilirlər.
Araşdırma zamanı alimlər kainatın müxtəlif dövrlərindəki qara dəliklərin böyüməsini qaranlıq enerjinin sıxlığı ilə müqayisə edərək maraqlı bir nəticəyə gəliblər.
Havay Universitetinin fizika dosenti, tədqiqatın həmmüəllifi Dunkan Farrah qeyd edib: “Hər iki nəzəriyyə bir-birinə uyğundur. Böyük ulduzlar ölərkən yeni qara dəliklər formalaşdıqca kainatdakı qaranlıq enerjinin miqdarı da artıb. Bu da qara dəliklərin qaranlıq enerjinin mənbəyi olduğunu daha inandırıcı edir.”
Astronomlar uzun illərdir kainatın fərqli sürətlərlə genişləndiyini müşahidə ediblər.
Əgər bu hipotez təsdiqlənərsə, kosmologiyada getdikcə artan bir sirrin açılmasına kömək edə bilər.
Sevinc Abuşova
18:08 02.11.2024
Oxunuş sayı: 19531
