Dünya Bankı Bakıda "Dünyanın İnkişafı haqqında Hesabat"ını təqdim edir
Bu gün Dünya Bankı Bakıda 2024-cü il üzrə "Dünyanın İnkişafı haqqında Hesabat"ının (World Development Report - WDR) təqdimatını keçirir.
Hesabat əsasında regional təhlili onun əsas müəllifləri, Dünya Bankının Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə baş iqtisadçısı təqdim edir.
WDR 1978-ci ildən bəri Dünya Bankının nəşr etdiyi illik hesabatdır. Hər bir WDR iqtisadi inkişafın müəyyən bir aspekti haqqında dərin təhlili təqdim edir. Hesabatlar Bankın inkişaf haqqında baxışlara ən tanınmış töhfəsidir.
Son 50 ilin dərslərinə əsaslanaraq, “2024-cü il üzrə Dünya İnkişafı haqqında Hesabat: Orta Gəlir Tələsi” müəyyənləşdirir ki, ölkələr zənginləşdikcə adətən ABŞ-ın adambaşına ümumi daxili məhsulunun 10 %-i səviyyəsində bir "tələyə" düşür - bu gün üçün bu rəqəm 8 000 ABŞ dollar ekvivalentindədir. Bu, Dünya Bankının "orta gəlirli" ölkələr kimi təsnif etdiyi ölkələr qrupunun təxminən orta adambaşına ÜDM-ə bərabərdir. WDR inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatların "orta gəlir tələsi"ndən qurtulmaq üçün nələri edə biləcəyini müəyyən edir. 1990-cı illərdən bəri yalnız 34 orta gəlirli iqtisadiyyat bu uğura nail olub. 2023-cü ilin sonunda qalan 108 ölkə "orta gəlir tələsi"ndə ilişib qalıb. 1970-ci ildən bəri orta gəlirli ölkələrin adambaşına düşən orta gəliri heç vaxt ABŞ-ın göstəricisinin 10 %-dən yuxarı qalxmayıb.
Bugünkü mühitdə yüksək gəlir statusuna çatmaq daha da çətin olacaq – səbəblər sırasında inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yüksək borc və yaşlanan əhali, inkişaf etmiş iqtisadiyyatlarda isə artan proteksionizmi qeyd etmək olar. "Dünyanın İnkişafı haqqında Hesabat"ın 2024-cü il buraxılışında bütün inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatların orta gəlir tələsindən necə qurtula biləcəyi izah edilir.
Hesabat ölkələrin yüksək gəlir statusuna çatması üçün "3i strategiyası"nı təklif edir. İnkişaf mərhələlərinə görə, bütün ölkələr ardıcıl və getdikcə daha mürəkkəb siyasət qarışığını tətbiq etməlidirlər. Aşağı gəlirli ölkələr yalnız investisiyaları artırmağa yönəlmiş siyasətlərə fokulana bilərlər – bu, birinci “i” mərhələsidir. Lakin aşağı-orta gəlir statusuna çatdıqdan sonra, onlar sürəti artırmalı və ikinci “i” mərhələsinin siyasətklərinə keçməlidirlər. Bu mərhələ investisiya və infuziyadan, yəni xaricdən texnologiyaların qəbul edilməsi və onların iqtisadiyyata yayılmasından ibarədir. Yuxarı-orta gəlir səviyyəsində çatdırdan sonra ölkələr yenidən sürəti dəyişməli və sonuncu, üçüncü “i” mərhələsinə keçməlidirlər: investisiya, infuziya və innovasiya. İnnovasiya mərhələsində ölkələr artıq ideyaları qlobal texnologiya liderlərindən borc almırlar - onlar sərhədləri irəli aparırlar.
Digər tərəfdən, orta gəlirli ölkələr yaradıcı, saxlayıcı və məhvedici qüvvələr arasında balanssızlıqdan əziyyət çəkirlər. Yaradıcı qüvvələr zəifdir, saxlaycı qüvvələr güclüdür və məhvedici qüvvələr tərəfindən geri çəkilir. Buna görə də orta gəlirli ölkələr bu qüvvələri balanslaşdırmalıdırlar. Bu o deməkdir ki:
Vəziyyəti olduğu kimi saxlamağa meylli olan qüvvələri zəiflətmək üçün qərar verənlər intizamlı olmalı;
Yaradıcı qüvvələri gücləndirmək üçün müsbət təsir göstərən və istedad, kapital və enerjidən səmərəli istifadəni təmin edən fəaliyyətlər mükafatlandırılmalı;
Böhranlardan istifadə edərək köhnəlmiş siyasət və institutların məhv edilməsinə şərait yaradılmalıdır.
Bu prinsiplər orta gəlirli ölkələrə iqtisadi artımı davamlı saxlamaq üçün investisiya, infuziya və innovasiya qarışığını davamlı olaraq yenidən tənzimləməyə kömək edə bilər.
"Azərbaycan yüksək gəlir statusuna çatmağa can atan yuxarı-orta gəlirli ölkə olduğundan, müzakirənin ölkə üçün xüsusilə əhəmiyyətli olacağını güman edirik. Bu, iqtisadi qərarların qəbulunda iştirak edənlərə Azərbaycanın iqtisadi inkişaf haqqında yeni ideyaların mübadiləsi aparmaq və öyrənilən dərsləri bölüşmək, həmçinin WDR-nin nəticələrini və gələcək siyasətlərin formalaşdırılmasında onun əhəmiyyətini əks etdirmək imkanı verəcək", - deyə hesabatda qeyd olunub. (Report)
10:44 10.02.2025
Oxunuş sayı: 3371
