Rusiya-Ukrayna müharibəsi qlobal miqyasda genişlənə bilər- Politoloq
Yaxın Şərqdə təhlükəsizlik mühitinin getdikcə daha da mürəkkəbləşdiyi bir şəraitdə İsrail–İran qarşıdurması regional sabitlik üçün əsas risk faktorlarından biri olaraq qalmaqdadır. İsrail rəsmilərinin son açıqlamaları göstərir ki, Təl-Əviv Tehran rəhbərliyinin son hərbi toqquşmalardan və “Aslanların Yüksəlişi” əməliyyatından çıxardığı nəticələri təhlükəli və yanlış hesab edir. Bu yanaşma, İsrailin qiymətləndirməsinə görə, İranın davranışlarında sərtləşməyə və regionda yeni gərginlik dalğasının formalaşmasına gətirib çıxara bilər.
İsrail tərəfinin narahatlığı təkcə son hərbi əməliyyatların nəticələri ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda İranın strateji niyyətlərinin dəyişməməsi və nüvə proqramı ətrafında yaranan qeyri-müəyyənliklə sıx bağlıdır. Məhz bu kontekstdə İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahunun ABŞ prezidenti Donald Trampla keçirməsi planlaşdırılan yüksək səviyyəli görüş xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Görüşün əsas gündəm mövzusu kimi İran məsələsinin ön plana çıxması İsrailin Vaşinqtonla koordinasiyanı gücləndirmək niyyətindən xəbər verir.
Məlumatlara görə, İsrail rəhbərliyi ABŞ-ın iyun ayında İranın Nətənz, Fordo və İsfahan şəhərlərində yerləşən nüvə obyektlərinə endirilən zərbələrdən sonra yeni hərbi eskalasiyada maraqlı olmadığını düşünür. Bununla belə, Təl-Əviv mümkün ssenariləri istisna etmir və zərurət yaranacağı təqdirdə Vaşinqtondan hərbi və siyasi dəstək almağı strateji prioritet kimi saxlayır. İsrail rəsmilərinin fikrincə, İran son müharibədən müəyyən dərslər çıxarsa da, bu dərsləri yanlış interpretasiya etməsi regionda qarşıdurma risklərini daha da artırır.
Bu çərçivədə İsrail–ABŞ təmasları yalnız ikitərəfli münasibətlər baxımından deyil, ümumilikdə Yaxın Şərqdə güc balansının və təhlükəsizlik arxitekturasının gələcək konturlarının müəyyənləşdirilməsi baxımından da həlledici mərhələ kimi dəyərləndirilir.
Məsələ ilə bağlı siyasi şərhçi Aytən Qurbanova Crossmedia.az-la öz fikirlərini bölüşüb:
"Son zamanlarda Orta Şərqdə sülh prosesi ilə bağlı atılan addımlar, xüsusilə İsrail-İran münasibətlərində növbəti gərginlik mərhələsinin ehtimalını gündəmə gətirib. İran və İsrail arasında yeni bir müharibənin baş verməsi ehtimalı müzakirələrin əsas mövzularından birinə çevrilib. Bu istiqamətdə İsrail tərəfindən paylaşılan informasiyalar, İran rəsmilərinin nüvə proqramı və İsraillə münasibətlərə dair açıqlamaları, həmçinin İsraildə bəzi media qurumlarının İranın müharibənin nəticələrini düzgün qiymətləndirmədiyi ilə bağlı iddiaları göstərir ki, İran 12 günlük qarşıdurmanın nəticələrinə geri addım atmayıb. Bu da İsrail-İran gərginliyinin azalmasından daha çox, növbəti hərbi qarşıdurma ehtimallarını gündəmə gətirir". 
Siyasi şərhçi, həmçinin Trampın Orta Şərq layihəsi və yeni sülh arxitekturası çərçivəsində atılan addımların İsrailin maraqlarının qismən təmin edilməsinə xidmət etdiyini qeyd edib:
"Bu, İsrailin bəzi məsələlərdə ABŞ ilə danışıqlarda güzəştlər əldə etməsinə imkan verir və daha balanslı mövqedən çıxış etməyə şərait yaradır. Atəşkəsin əldə olunması da ümumilikdə Orta Şərqdə atılan addımların bir hissəsidir. Hərbi qarşıdurma ehtimalı indiki mərhələdə nisbətən zəif qiymətləndirilir, çünki Rusiya-Ukrayna müharibəsi davam edir və onun qlobal miqyasda genişlənmə riski mövcuddur. Bu səbəbdən, qlobal aktorlar Orta Şərqdə yeni bir müharibə ocağının yaranmasını arzu etmir və İsrail-İran gərginliyinin danışıqlar yolu ilə həll olunması prioritet kimi qiymətləndirilir. Lakin bu, İsrail-İran münasibətlərində dönüş nöqtəsi və ya münasibətlərin tam yumşalması kimi qiymətləndirilməməlidir. Tarixi əsaslara dayanan dərin düşmənçilik səbəbləri hələ də qalır və onların aradan qaldırılması uzun müddət tələb edir".
Elmir Heydərli
13:05 26.12.2025
Oxunuş sayı: 4072
