Son illərdə media savadlılığı sahəsində müsbət dinamika müşahidə olunur və bu, təsadüfi deyil - Açıqlama
Qlobal informasiya məkanında dezinformasiyanın cəmiyyətlər üçün yaratdığı təhlükələr fonunda media savadlılığının artırılması məsələsi getdikcə daha strateji əhəmiyyət kəsb edir. Xüsusilə rəqəmsal platformaların sürətlə genişləndiyi bir dövrdə məlumatın düzgün seçilməsi, təhlili və dəyərləndirilməsi cəmiyyətin informasiya təhlükəsizliyinin əsas sütunlarından biri kimi önə çıxır. Azərbaycanda bu çağırışlara cavab olaraq media savadlılığının inkişafı prioritet istiqamət kimi müəyyən edilib. Medianın İnkişafı Agentliyinin (MEDİA) təşəbbüsləri çərçivəsində həyata keçirilən tədbirlər ailə, təhsil və media institutları arasında koordinasiyalı əməkdaşlığı gücləndirməklə, xüsusilə gənclərin dezinformasiyaya qarşı davamlılığının artırılmasını hədəfləyir. Bu yanaşma media savadlılığının təkcə nəzəri bilik deyil, cəmiyyətin bütün təbəqələrini əhatə edən uzunmüddətli və sistemli maarifləndirmə prosesi kimi formalaşdırılmasına xidmət edir.
Məsələ ilə bağlı Bakı Dövlət Universitetinin Yeni media və kommunikasiya nəzəriyyəsi kafedrasının müdiri, dosent Xatirə Hüseynova Crossmedia.az-la öz fikirlərini bölüşüb: "Azərbaycanda media savadlılığı son illərdə aktual mövzulardan birinə çevrilsə də, ümumilikdə fragmentar xarakter daşıyır. Əhalinin böyük hissəsi gündəlik olaraq informasiya ilə çox sıx təmasdadır – sosial şəbəkələr, onlayn xəbər portalları və ənənəvi media əsas informasiya mənbələridir. Lakin bu intensiv istehlak informasiyanın tənqidi qavranılması ilə həmişə üst-üstə düşmür. Bir çox hallarda insanlar xəbərin mənbəyini, məqsədini və kontekstini analiz etmədən məlumatı paylaşır və ya qəbul edirlər. Bu isə öz növbəsində dezinformasiya, manipulyativ məzmun və emosional çağırışların daha sürətlə yayılmasına səbəb olur. Xüsusilə sosial media mühitində informasiya savadlılığının zəifliyi daha qabarıq görünür. Çünki bu platformalarda jurnalistikadan çox şəxsi mövqelər, şərhlər və təsdiqlənməmiş iddialar ön plana çıxır. Bu reallıq media savadlılığının təkcə jurnalistlər üçün deyil, bütün cəmiyyət üçün vacib bir bacarıq olduğunu bir daha sübut edir. Son illərdə media savadlılığı sahəsində müsbət dinamika müşahidə olunur və bu, təsadüfi deyil. Xüsusilə MEDİA Agentliyinin təşəbbüsləri bu sahədə institusional yanaşmanın formalaşmasına ciddi töhfə verib. Agentliyin gənclər və məktəblilər, eləcə də orta məktəb müəllumləri üçün təşkil etdiyi təlimlər, seminarlar, peşəkar standartların təşviqi, eləcə də media subyektlərinin inkişafına yönəlmiş layihələr media savadlılığının artmasına xidmət edir. Çünki media savadlı cəmiyyət ilk növbədə peşəkar, məsuliyyətli və etik mediaya söykənir. Media savadlılığı üzrə həyata keçirilən maarifləndirici layihələr, xüsusilə gənclər arasında müəyyən bilik və bacarıqların formalaşmasına kömək edir. Lakin etiraf etmək lazımdır ki, hələ də geniş ictimaiyyət üçün media savadlılığı mövzusu bəzən abstrakt və uzaq görünür".
X.Hüseynova əlavə edib ki, peşəkar jurnalistikanın təşviqi, etik normaların gücləndirilməsi, keyfiyyətli kontentin stimullaşdırılması birbaşa olaraq cəmiyyətin informasiya ilə münasibətinə təsir edir: "Bu həm də auditoriyanın mediaya olan etimadını artırır. Etimadın olduğu yerdə isə media savadlılığı daha sağlam əsaslar üzərində inkişaf edəcək. Əhalinin media savadlılığının inkişafı üçün ilk növbədə sistemli və uzunmüddətli yanaşma tələb olunur. Media savadlılığı təhsil sisteminə inteqrasiya olunmalı, məktəb yaşlarından başlayaraq insanlara informasiyanın necə yaradıldığı, necə yayıldığı və necə manipulyasiya alətinə çevrilə biləcəyi izah edilməlidir. Burada əsas məqsəd insanlara “nə düşünməli olduqlarını” deyil, “necə düşünməli olduqlarını” öyrətməkdir. Eyni zamanda, peşəkar medianın gücləndirilməsi prioritet olaraq qalmalıdır. Keyfiyyətli jurnalistika cəmiyyət üçün ən yaxşı media savadlılığı məktəbidir. İnsanlar etibarlı və qeyri-etibarlı mənbələri real nümunələr üzərindən ayırd etməyi öyrənməlidirlər. Bu prosesdə MEDİA Agentliyinin təşviqedici və tənzimləyici rolu xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Bundan başqa, dövlət qurumları, media, vətəndaş cəmiyyəti və akademik dairələr arasında əməkdaşlıq gücləndirilməlidir. Media savadlılığı yalnız bir sektorun məsuliyyəti deyil, cəmiyyətin ümumi informasiya təhlükəsizliyi məsələsidir. Sosial şəbəkələrdə sadə dildə, vizual və praktik maarifləndirici məzmunun artırılması da geniş auditoriyaya çatmaq baxımından effektiv vasitə ola bilər. Yəni media savadlılığı Azərbaycanda inkişaf mərhələsində olan, strateji əhəmiyyət daşıyan bir sahədir. Güclü media savadlılığı yalnız informasiyanın keyfiyyətini artırmır, həm də cəmiyyətin düşünmə mədəniyyətini formalaşdırır".
12:03 24.12.2025
Oxunuş sayı: 16836
